Lesbók Morgunblaðsins - 16.11.1975, Page 7

Kristján frá Djúpalæk.

SYNIR
Ég sé stundum lltinn, dapran dreng.
— Er dimmir hann reikar um engi sölnað
og leitar að blómi, sem eitt sinn þar óx,
en er nú fölnað.
Hann vill ekki sannleikann viðurkenna,
og gáir vestar, hann gáir austar.
En það er til lítils að leita
að lífsins fegursta blómi,
er haustar.
Og stundum hinn fölleita ferðalang
mér finnst sem ég þekki: Drengur,
ég kalla hikandi, komdu nær.
Það er eitthvað, sem minnir á æsku mína
f augum þér. Fram hann gengur.
Ég lít í hans andlit.
Mitt Ifkist því ekki
lengur.
vang? Já, að maður sé dálítið
dapur um þessar mundir? Og ekki
bætti Skálholtsandinn úr skák.
— Þarna verð ég að stöðva þig,
Kristján minn. Um trúmál ræð-
um við helzt ekki nema undir
fjögur augu. Ef við ætlum okkur
að skylmast út af Skálholtsandan-
um, sem þú nefnir svo, er ég
hræddur um að Lesbðkin hrökkvi
skammt. Annars ertu óvenju
dapur f dag.
— Er það ekki von, þegar
maður hugsar um pólitfkina
okkar. Hvernig ætli standi á þvf,
að fullgáfaðir menn, jafnvel
„séní“, verða að flónum, ef þeir
komast á alþing. Satt að segja hefi
ég heitið þvf, að kjósa aldrei
framar mann til slfkra starfa. En
hins vegar sé ég fullvel broslegu
hliðarnar á lífinu eins og ég hefi
reyndar alltaf gert. Lfttu á sjón-
varpsauglýsingarnar. Það gleður
mig t.d. mjög, að þeir skuli ætla
að fara að efla iðnað í Iðnaðar-
bankanum, því sú framleiðsla
hlýtur að verða peningar og
ekkert annað.
— Er þetta álíka mikil alvara
og kemur fram f ljóðinu
Einkunn, þar sem segir:
Sé það rétt, er sannað telja
synir Batú-lands,
að sá, er étur annan, eignist
eiginleika hans,
maður skilur samtfð sfna
sýna skái'j f nauð.
Islendingar, allt frá Snorra,
átu þorsk og sauð.“
Jú, það er sennilega ámóta
alvarlegt. Hins vegar þykir mér
gaman, þegar vísindin eru að
finna nýjan og nýjan sannleik,
sem er þá hin eina lffsvizka þann
dag, sem hún stendur. Þeir hafa
t.d. fundið það út, að gefi maður
rottu heilann úr annarri rottu,
sem hefur verið kennt að tala, þá
verður sú, sem étur gáfuðu rott-
una það menntuð, að hún verður
fær um að segja: Þakka ykkur
kærlega fyrir matinn. Er það þá
ekki von, að ég óttist um þá þjóð,
sem hefur lifað á heimskustu dýr-
um jarðarinnar frá uþphafi. Og
svo er auðvitað ákaflega margt
fleira, sem ég fagna. T.d'. hlakka
ég til jólabókamarkaðarins.
Heldurðu að það sé nú bráðónýtt
að fá ljóðabók eftir Helga
Sæmundsson. þann mann, sem
veit betur en nokkur annar
hvernig ljóð eiga ekki að vera og
hlýtur því að komast fram hjá
öllum vandamálum, sem við hinir
eigum við að strfða.
— Hvað segirðu um framtfð
Ijóðsins, Kristján?
Ég er mjög bjartsýnn. Að vísu
fáum við ekki aftur öldutoppa,
sem þá, er við höfum átt að venj-
ast undanfarna áratugi. Snilling-
unum fækkar. En það eru uppi
efni og Hannes Pétursson er mjög
góður fulltrúi hinna „yngri“. Mér
er sárt um gamla ljóðmálið, eink-
um stuðlasetninguna. Ég óttaðist
að dagur þess máls væri liðinn.
Nú vill svo til, að sá langhug-
kvæmasti meðal ungra manna,
Þórarinn Eldjárn, stuðlar af
snilld og á auk þess hinn rétta,
„húmor“. Þessi piltur er þannig f
sveit settur, að hann hlýtur ósjálf-
rátt að örva aðra til dáða. Stuðl-
arnir eru „fundament" íslenzk-
unnar. Hún fýkur af grunninum
án þeirra eins og það hús, sem
byggt er á sandi.
— Eiga þá ljóð hljómgrunn f
huga almennings?
Samkvæmt persónulegri
reynslu virðist svo vera og ég held
raunar, að almenningur sé miklu
ljóðelskari nú á tfmum en
nokkurt ljóðskáld þorir að vona.
Á meðan ég mæti þó ekki sé nema
tveim eða þrem mönnum á ári,
sem þykjast eiga ljóðum mfnum
eitthvað gott upp að inna, þá yrki
ég öhræddur. Þó samkeppni okk-
ar, sem við ritmennsku fáumst og
bókagerð, sé hörð við fjölmiðlana,
þá bjargar það miklu, hvað efnið,
sem þeir flytja er átakanlega vit-
laust. A.m.k. hefi ég fjarskalega
lftið gaman að framhjátölum á
skermi.
— Attu von á þvf, að þú verðir
skammaður fyrir þá bók sem
verið hefur kveikjan að þessu
spjalli?
Það vona ég fastlega, þvf taki
þeir, sem nú skrifa um bækur á
Islandi, upp á þvf að hæla mér, þá
myndi ég skoða hug minn ræki-
lega, hvar mér hefði orðið á í
messunnni. —
Tveir þingeyingar rísa á fætur,
því kaffiilmur berst úr rfki
Unnar, konu skáldsins, og úr eld-
hússglugganum sjáum við yfir f
Vaðlaheiði. Þar blasir við
fæðingarstaður Bólu-Hjálmars.
Halland og þar er Þingeyjarsýsla.
EINN
í
HEIMINUM
Ég vaknaði f rúminu
mínu á björtum og hlýjum
vormorgni. Sól skeim glatt
í heiSi, og kvikir geislar
léku sér hvarvetna í bað-
stofunni eins og dansandi
fiðrildi. Þeir kitluðu mig I
framan og lásu sig um
gólfið, þilin og loftið. Ég
hlakkaði innilega til að
hlaupa út f grænt vorið og
skfnandi birtuna. En allt f
einu brá mér illa f brún. Ég
var einn f baðstofunni.
Fyrst greip mig undrun
en svo kvfði sem varð að
lamandi ótta. Hvar voru
foreldrar mfnir og bræður?
Fólkið mitt var á brott, en
hvert hafði það farið? Ég
reyndi að fhuga málið, en
sú viðleitni fór út um þúf-
ur. Ég var algerlega á valdi
óttans. Gat eitthvað voða-
legt verið á seyði? Hafði
fólkið mitt flúið bæinn f
ofboði en skilið mig eftir af
vangá? Eg ætlaði framúr
en mig brast kjark þegar á
reyndi. Ég þorði ekki held-
ur að bæla mig niður í
rúmið. Ég stóð við höfða-
lagið eins og negldur væri
og öskraði.
Ég var einn f heiminum.
Guð minn góður! Ég var
barn og aleinn þarna í bað
stofunni. Óttinn læstist
um mig allan Ifkt og ískald-
ur straumur. Ég var eins og
fluga i kóngulóarvef. Og
mér hlaut að Ifða miklu
verr en skynlausu kvikindi
vegna tilfinninga minna.
ímyndunaraflið leiddi mig f
gönur. Það var ógæfa mfn
að láta hugann reika.
Þannig kallaði ég yfir mig
ógnina og skelffnguna.
Höfðu tröll numið fólkið
mitt brott meðan ég svaf?
Var kominn heimsendir og
ég kannski dáinn þó ég
gerði mér ekki umskiptin
Ijós ennþá? Ég hélt áfram
að magna hræðsluna, og
sál mfn formyrkvaðist.
Eina úrræðið var að gráta
og kalla. Ég þorði ekki nið-
ur á gólf hvað þá út á hlað
en rfghélt mér í næsta
rúmstólpa og hljóðaði af
öllum kröftum.
Ég var einn f heiminum
— ateinn og yfirgefinn.
Foreldrar mfnir höfðu
vaknað fyrir allar aldir um
morguninn og ákveðið að
breiða nývaskaðan salt-
fiskinn i góða veðrinu.
Heimilisfólkið fór allt til
þeirrar iðju niður að Lón-
klettum en skildi mig ein-
an eftir f baðstofunni
steinsofandi. Mamma
hefur annaðhvort ekki tímt
að vekja mig svona
snemma eða talið að Iftið
munaði um vesalfng minn
að handfjatla blautan
þorsk.
Slfkir vormorgnar eru
dýrlega kyrrir og fagrir á
Suðurlandi. Fólkið mitt
átti sér einskis ills von. En
brátt heyrðist því eins og
verið væri að kalla ein-
hversstaðar f fjarska. Fisk-
breiðslunni var lángt kom-
ið og eldri bróðir minn
gerður út af örkinni að
grennslast eftir þessu.
Hann fór sér hægt upp
sandinn, en köllin virtust
sffellt færast f aukana.
Þegar að bandhliðinu kom
duldist einganveginn að
hljóðin komu heiman frá
Baldurshaga. Hann
greikkaði þá sporið, reif
upp útidyrahurðina og
ruddist inn f baðstofu. Ég
stóð organdi f rúminu og
ansaði honum ekki. Hann
reyndi að hugga mig, en ég
virti hann naumast viðlits
og herti á hljóðunum.
Svo birtist mamma í
baðstofudyrunum. Hún
gekk til mfn og klappaði
mér á vángann. Þá loksins
áræddi ég að þagna.
Mamma spurði gæti-
lega:
Kom eitthvað fyrir þig?
Ég hristi kollinn
þegjandi og skömmustu-
legur.
Og mamma hélt áfram:
Varstu hræddur?
Þá leit ég ásakandi á
hana og sagði með grátstaf
I kverkunum:
Þið fóruð frá mér!
©