Lesbók Morgunblaðsins - 16.04.1978, Blaðsíða 9

I
IÐUR TANNI
INIMADEIRA
er komiö á eyjuna er landslagiö
hrjóstrugra og meira aö segja snjóar á
hæstu tindum og vegir veröa því ófærir.
Þaö er erfitt aö gera sér slíkt í hugarlund
en uppi á Arieiro var ónotalegt þó svo aö
niöri í Funchal væri blíðviöri. En þá vorum
viö líka stödd í 1810 m hæö yfir
sjávarmáli.
Eitt kvöldið er fariö á A Seta — Örina.
Þar matreiöa þeir einna bezt einn af
mörgum sérréttum Madeira espedada,
sem er steikt kjöt á teini. Teinninn er
síöan festur á krók yfir boröinu og svo
tosar maöur meö fingrunum bitana niöur
hvern fyrir sig. Með er boriö salat og
kartöflur. Þetta var lítill staöur fyrir fáum
árum en orösporið fréttist og nú sækjast
ferðamenn eftir aö koma þangaö enda er
þetta gómsætur matur.
Viö Cristina Teixeira sitjum í litlum sal
ásamt nokkrum fleirum sem flestir eru
Portúgalar. Úr aöalsalnum heyrist havær
söngur, þar skyldu þó ekki vera komnir
íslendingar aö syngja ættjarðarlög. Þaö
hljómar ekki ósvipað þegar við komum
aö. Þetta reyndist vera svona jákvæöir
Þjóöverjar og þeir eru enn að syngja síðla
kvölds þegar heim er fariö.
Ágætur Portúgali Jose Manuel Pereira
Teles sem stýrir skrifstofu Útflutnings-
ráösins í Funchal tók mig undir sinn
verndarvæng einn daginn bauö mér í
herlega matarveizlu og geröist síðan
leiösögumaöur minn í eina af mörgum
verksmiðjum, þar sem unnið er viö hinar
frægu Madeira hannyröir. Þar eru gerö
mynstur í dúka og serviettur og síöar er
efniö sent mörg hundruö konum víðs
vegar um eyjuna sem sauma heima hjá
sér. Þegar þær hafa lokið því er
handverkiö sent aftur til fyrirtækisins,
Patricio & Coubeia, Surrs. LDA og þar er
unnin lokafrágangur, dúkar stroknir og
þvegnir, lagaöar misfellur ef einhverjar
eru og þá loks er þetta tilbúið. Madeira-
hannyröir er meö því fegurra sem séö
verður en hætt er viö aö saumakonurnar
fái ekki fyrir vinnu sína sem vert væri. Þó
eru Madeirahannyrðir rándýrar ef litið er
á krónutölu, þar hleypur fljótt á tugum
þúsunda. En sé höfö í huga vinnan sem
aö baki liggur og aö hver smádúkur er
sjálfstætt og einstakt listaverk er það ekki
of mikiö.
Þjóöverjar og Bretar sækja mest
Madeira heim
Ég fer aö heimsækja aöalskrifstofu
feröamála í Funchal og forstöðumaður
hennar Ribeiro Andrade tekur mér meö
hinum mesta fögnuði, úöar í mig bækling-
um og bókum um Madeira, lætur sýna
mér ágætis kvikmynd um Madeira og
gefur mér aöskiljanlegar upplýsingar.
Hann segir mér aö á sl. ári hafi komið
rösklega 250 þús. feröamenn til Madeira
og var aukning um 24%. Gistinætur væru
töluvert á 3ju milljón. Flestir eru gestir
Portúgalar, en síöan Þjóðverjar og Bretar.
Bandaríkjamenn sækja á, svo og Noður-
landaþjóöir. Á blaði voru allar Noröur-
landaþjóöir nema íslendingar. Þó hafa
íslendingar nokkrir fariö til Madeira
síöustu ár, en eru væntanlega ekki fleiri
en svo aö þeir eru í liðnum „outros“ í
skýrslum feröamálaskrifstofunnar.
Ribeiro Andrade er ekki aðeins Ijúfur
maöur og vinsamlegur í framkomu. Hann
vill og allt fyrir mig gera til aö ég fái á
þessum stutta tíma aöstööu til aö sjá sem
mest. Hann tekur ekki annaö í mál en
Ferðamálaskrifstofan láti mig fá bíl og
bílstjóra meö til umráöa til aö fara meö
mig á hina ýmsu staöi í nágrenni Funchal.
Þaö einnig þótt ég hafi til umráöa lítinn
Minibíl. Andrade lætur ekki þar viö sitja,
meöan ég þeytist um eyjuna þvera og
endilanga á bíl ferðamálaráös er auövitaö
keyrt á kyrrstæöan Minibílinn minn og
Andrade tekur máliö að sér í snatri og
fjallar um máliö viö viökomandi bílaleigu
eins og ekkert sé sjálfsagðara.
Andrade reyndist mér hinn hjálpsamasti
maöur sem og fleiri sem ég hitti á Madeira 1
og skyldi þá sízt gleyma aö geta Cristinu
Teixeira sem ég veik aö hér áöan. Cristina
er dönsk og er aöstoöarhótelstjóri á
sérdeilis notalegu gistihúsi Hotel Girassol,
skammt frá Sheraton, þar sem mér var
gisting búin. Cristina er gift Portúgala,
hann er einhvers konar landbúnaðarráðu-
nautur. Þau eiga tvö lítil börn og hún hefur
nú búiö á Madeira í átta ár og unir vel
sínum hag. Hún er eina danska stúlkan
sem búsett er á Madeira og er varakonsúll
Dana þar og hinn mesti dugnaðarforkur
og skörungur, þrátt fyrir hógvært og prútt
fas.
Þegar Gaddafi sneri sér að Portúgal
Gestur á Madeira þykir meö ólíkindum
hversu undirlendi á eynni af af skornum
skammti, stærsta svæöiö er þar sem
Funchal stendur og er hún þó ekki nema
aö litlu leyti byggð á sléttlendi heldur aö
langmestu leyti í halla og þar eru brekkur
brattar og krappar þegar ofar dregur. í
bænum sem hefur snyrtilegt og glað-
lyndislegt yfirbragö er auövitaö sægur
veitingahúsa, diskóteka, fadóhúsa og allt
sem nöfnum tjóir aö nefna. Á Madeira er
og aöstaöa til aö iöka allar mögulegar
tegundir íþrótta, siglingar og sjóstangar-
veiöi og ég veit ekki hvaö. í Funchal búa
um eitt hundraö þúsund manns en á
Madeira eyjunum fimm alls um þrjú
hundruö þúsund.
Allt þetta fólk telur sig aö sjálfsögöu
Portúgala og þaö er ekki á því nema í
sérstaklega takmörkuðum mæli og varla
ástæöa til aö nefna það, aö þeir hafi
áhuga á ööru. Það þykir meira en litlum
tíöindum sæta ef einhver órói kemur þar
upp. Þaö þykja forkostulegar raddir ef
þær heyrast aö Madeira eigi aö slíta
tengslin viö Portúgal. „Vegna þess viö
'erum öll Portúgalar," eins og þeir sögöu
á Madeira. En Gaddafi dreif í því einmitt
þá dagana sem ég var stödd þarna aö
snúa sér að Madeira. Hann gaf út
margorða yfirlýsingu og krafðist þess aö
Portúgal veitti Madeira samstundis sjálf-
stæöi, þar sem nýlendustefna samrýmdist
ekki nútímanum. Þessi yfirlýsing var aö
sönnu fráleit en þó varö ekki hjá því
komist að svara henni og þaö geröi
utanríkisráðherra Portúgals, Victor Sa
Machado á þann hátt aö Gaddafi hefur
ekki fjallaö um máliö síöan. Kjarni málsins
er skoöun þeirra sjálfra um þjóðerni sitt,
þaö hið portúgalska.
Að renna sér á sleðum og fara í uxaferöir
Eins og komiö hefur fram eiga feröa-
menn ýmissa kosta völ á Madeira. Fyrir
utan aö njóta veöurblíöu og hvíldar eru
svo skoöunaferöir um alla eyjuna og hefur