Lesbók Morgunblaðsins - 26.11.1978, Blaðsíða 14

Skilyrðahjálp
eða sjálfshjálp
Á sjötta eöa sjöunda áratugnum var fólk á
Vesturlöndum óspart hvatt til að láta fé af
hendi rakna til sveltandi Þjóða priðja
heimsins. Birtar voru myndir af börnum með
útblásinn maga og andlit svo mögur að augun
virtust ætla út úr höföinu, meö framréttar
hendur, biðjandi um aðeins eitt — matl
Læknar og félagsfræöingar útskýröu vandann
og reiknuöu út pörfina. Ungt og róftækt fólk
lagði sitt til meö ögrandi brýningum: ætliö
Þiö, ríku borgarar, að vera Þau svín aö belgja
ykkur út af ofáti en láta börnin svelta,
samasem fyrir augunum á ykkur? Ailar
hvatningar, einnig Þessar, höföu sín áhrif. Og
með tímanum varö Þaö metnaðarmál ríkra
Þjóöa aö láta nokkurt hlutfall tekna sinna af
hendi rakna til snauöra Þjóöa. Einstaklingar
létu ekki sitt eftir liggja en söfnuöu víöa ærnu
fé meö frjálsum samskotum. Þó fáir muni hafa
gengið nærri pyngju sinni í Þeim útlátum er
naumast aö efa aö margur hafi lagt fram sinn
skerf af góöum hug. Nýlenduveldin gömlu
voru að hrynja og hörmuöu fáir. Hlýjar óskir
fylgdu nýfrjálsum Þjóöum sem voru aö stíga
fyrstu skrefin til sjálfstjórnar. Mundu Þær ekki
meö tímanum sjá sér farborða hjálparlaust?
Þegar til kom reyndist sú leiöin talsvert
torsóttari en ætlað var. Dæmiö fékkst alls
ekki til aö ganga upp. Hvert lentu öll
samskotin frá ríku Þjóöunum? Skæöar tungur
sögöu að Þau færu sjaldnast lengra en í
hendur óheiöariegra embættismanna í þróun-
arlöndunum. Aörir mótmæltu og einhver, sem
vit Þóttist hafa á, sagöi einhverju sinni aö
venjulega kæmust tveir Þriöju framlaganna
Þangaö sem Þeim væri ætlaö. Hærra var ekki
fariöl
Hvaö sem Því líöur er svo mikiö víst aö
hagur próunarlandanna hefur ekki batnaö
með svo skjótum hætti sem búist var viö
Þegar pau losnuöu viö nýlenduherrana,
ósællar minningar. Sum eru jafnvel verr á vegi
stödd nú en undir »kúgun« til aö mynda breta
eöa frakka. Þaö er sannaö mál aö margt
gjafakorniö frá Vesturlöndum hefur numiö
staöar á hafnarbakka í Því landi Þangaö sem
Það átti aö fara og aldrei komist í framréttar
hendur hungruöu barnanna — ekki beinlínis
vegna dreifingaröröugleika heima fyrir heldur
sakir hins aö viðkomandi yfirvöld hafa ekki
haft sinnu — eöa hreint út sagt áhuga á aö
koma Því á leiðarenda, talið önnur verkefni
brýnni Þá stundina. Ekki bætir úr skák aö
gjafir, sem stórveldin gefa fátækum Þjóöum,
eru jafnan gefnar meö einhverjum skilyrðum
Þó laumulega sé meö Þaö farið og eykur Þaö
hvorki sjálfsviröingu né sjálfsbjargarhvöt
Þiggjandans. Vandamál Þróunarlandanna eru
hrikaleg, Þaö sér hver maður sem Þangaö
leggur leið sína. En Því miður er margt
vandamáliö ekki afleiöing kúgunarinnar á
nýlendutímabilinu heldur sjálfskaparvíti nú-
verandi valdhafa. Nú er svo komið aö mörg
örfátæk próunarlönd eyöa svimandi háum
fjárhæöum til hergagnakaupa á sama tíma og
flest önnur verkefni eru vanrækt, par meö
taliö að seöja hungraöa. Aö vísu hlýtur þaö að
milda áfellisdóm okkar yfir valdhöfum þeirra
að peir eru útÞrykkilega æstir upp af
stórveldunum sem eiga hagsmuna aö gæta
um ailar jaröir. Eigi aö síöur hefur hernaöar-
brölt og heiftrækni pessara Þjóöa hverrar til
annarrar latt margan til aö Ijá Þeim lið: Hver
gefur svöngum peninga fyrir mat ef talið er
öruggt að hann kaupi fyrir Þá byssu en ekki
brauö? Þaö er líka nöturleg kaldhæðni
örlaganna aö ýmsir valdhafar fyrrverandi
nýlenduÞjóða hafa gerst kynþáttakúgarar eftir
fyrirmynd frá sínum fyrri húsbændum og
sumir gengiö skrefi lengra í Þeim ósóma.
Dæmi: meðferö Idi Amins á indverjum í
Úganda.
En svo mjög hefur samviskan nagaö
Vesturlandabúa aö Þeir hafa enn sem komið
er lokaö augunum fyrir öllu slíku, aöeins ef
kúgarinn var ööru vísi litur en hvítur.
Eg veit um eina Þjóð sem er í vanda stödd,
hefur engum eyri eytt til hergagnakaupa og er
einmitt Þannig staösett á hnettinum að viö
íslendingar gætum mörgum öðrum fremur
aöstoöaö hana meö ráöum og dáö ef viö
heföum dug tii. En þessi Þjóð er á bak viö
heiminn, hvorki bandaríkjamenn né rússar
hafa áhuga á henni — og varla einu sinni
kúbumennl — og Þess vegna er hvorki
móöins aö nefna hana né rétta hjálparhönd.
Gettu hver hún er, lesandi góöur, ef þú kannt
aö líta Þér nær.
Erlendur Jónsson.
Krossgáta
Lesbókar
Morgunblaðsins
Lausn
á síðustu krossgátu
ÍCT """" KVoio- fJfíL Sicit?- flfi’. *vst> f'YrJi 0 »a P ■ < XLf ufi £N0- rrrt ú Lf fll
1í A r" A 6j '/ S k iA m n R 'o
*'-• • j IffíL- Uíí F A a u R “ -T Bit 1 d R T 'o N L
' V fAUUl £j u a 0. Ai N i- t (K - rÆ” i R T L A lírrm. uftru V
✓ t)V eukrUt foLin irxj Fí V S A A T, A R WAt* u* K’flCl n 71 L D A
í’uco*. MítíWI H R A N Aj Pofi R Úíl-T SróM a b KTOlUfi. mU A u L A R
a A U R m«ck | 'O K* A T A F A N a
: • “ \Dft F R O T K U R A F r U R (F A
'Snvr if> s T A í> A N 'fmUU A u R A R Timi ffífítl S R
V A K I »1-ýXH HHib y L u R & A » t ■R b S T A frMP- AR
E R N MÁL- LÝTt 5 T A M fíoll- A» - HKbl a iA S-ÞÁÍ A T A á) 1
L ffrrr\ rXTT- TfrJIÍ. '/ L A T 'Sr A F L A i> 1 S *r>r £Cum- N L
iT' a E R -rvww T 1 N Bí T l 'fofífí L A 4 • i :' ' 2£i*i N 1 L
£HC' lr»k u a A" M A \JILÍ- UCkA 'D L A r A Áo R A N A
VATAVl «*.re R A K N N: h a A í> 1 ORO nom uft 6, £
i 'iS -láj £| («°i' cr 6™ y tiu Bggg;. Dhhsrt ínnofi £> FMVK UR Y~' MBÍMRiMi.|^8i.ÞýR
'fí jj >>« H é r 'lr- EILR' IR 6
r\«»+r)')? MÍM - T BC.' e kk i í £ M B£2T
-> J. ▼ T fl
Si-ó S KaottlC vX(2|fJM KbiJiAtJ
iKAKKfl KIPP- a?. I UR pfíT' Ó2K- AE
V** 5KU-T- >tP6IM kitRk No«a- UNhi
FÍ5K- A N* ÁKÍri bHR-
ves- fí-ifí HiUTfí (?ó'5K«R
Koki« NÆR ■ FLJÓT - IO EiVD Kv>€ N - manní- NOFW
írjwi- o-VR bHReitJ' 1 H O 1
W£5
/e-V? T5 K'vÆ-Ol £WD- IN<X
jLfíT 5 f't* - o K-Ð
'SOl 'oTTfí £i-P I - u I-Ð - U ,R.
H ÚS LTu(?t
ein- n^Ftrc. LfíUi FoO.- ferviNá
ÍTÓR SK.S7.
■rækt- ■ Aft- |5Amui? m 5vc^
y vfi-