Tíminn - 12.03.1967, Blaðsíða 7

SUNNUDAGUR 12. marz 1967
TÍMINN
Utgetandl: PRAMSOKNAR'FLOKKURINN
Framkvaemdastjórl: Krlstján Benediktsson. Rltstjórar. Pórartnn
Þórarinsson (áb>. Andrés Krlstjánsson, Jón Helcason og Indrlðl
G. Þorsteinsson Fulltrút rltstjómar: Tóma* Karlsson Ang-
lýslngastj.: Stelngrimur Gíslason RitstJ.skrlfstofur • Kddu-
húslnu, simar 18300—18305 Skrifstofur- Bankastraetl 1 Al-
greiðslustml 12323 Auglýsingaslml 19523 Aðrar skrlfstofur,
siml 18300 Askriítargjald kr 105.00 á mán tnnanlands. — I
lausasðlu kr. 7.00 elnt — Prentsmiðjan EDDA h. f.
Nauðsynlegustu fram-
kvæmdír skornar niður
Frumvarp ríkisstjórnarinnar um ráðstafanir vegna
sjávarútvegsins og niðurskurð verklegra framkvæmda
hefur nú fengið afgreiðslu og samþykki i efri deild.
Tillögur Framsóknarmanna um að útgjöld þessara ráð-
stafana yrðu greidd af greiðsluafgangi ársins 1966 voru
felldar. Vitað 'er að greiðsluafgangur ríkissjóðs á árinu
1966 nemur hundruð milljóna króna. Umframtekjur
ríkissjóðs af tekjuliðum fjárlaganna munu hafa numið
milli 8 og 900 milljónum. í stað þess að greiða útgjöldin
vegna aðstoðar við sjávarútveginn af þessum fúlgum,
sem teknar voru af þjóðinni í fyrra í sköttum og tollum
umfram það, sem gert var ráð fyrir í fjárlögum, grípur
ríkisstjórnin til þess ráðs að höggva í þann knérunn, að
skerða framlög til verklegra framkvæmda á fjárlögum
ársins 1967, sem sízt voru of mikil, um 10%, og þar
á ofan tekur hún 20 milljónir króna af sveitarfélögunum
í landinu, sem vitað er að búa við afar erfiðar fjárhags-
aðstæður um þessar mundir eins og biðraðirnar hjá borg-
arstjóranum í Reykjavik sanna
Fj ármálaráðherrann átti erfitt með varnir í umræð-
um um þetta í efri deild Alþingis, enda er þessi niður-
skurðarráðstöfun lítt skiljanleg þegar svo mikill greiðslu-
afgangur er fyrir hendi. Ekki vildi ráðherrann upplýsa,
hve mikill greiðsluafgangurinn var, en játaði að hann
væri nokkur, en þó væri hann aðeins til á pappírnum,
því að það væri óverjandi að greiða ekki upp yfirdráttar-
skuldir í veltiárum. Var svo að skilja á ráðherranum, að
ráðherrar myndu fá á sig slæmt orð 1 Seðlabankanum,
ef greiðsluafgangurinn væri ekki greiddur inn á reikning
Seðlabankans þar í stað þess að láta hann renna til að-
stoðar útvegi og fiskiðnaði. Ráðherrunum er orðið það
tamt, að tala um Seðlabankann eins og einhverja yfir-
ríkisstofnun, sem þeir verði að hlýða og bugta sig fyrir!
í framhaldi af þessu sagði svo ráðherrann, og kom þar
líklega að kjarna þess máls, að það mundi verða verð-
bólguaukandi í efnahagslífinu, ef framlög á nýsamþykkt-
um fjárlögum ársins 1967 yrðu látin standa eins og
Alþingi gekk frá þeim, en útgjöld vegna aðstoðar við
útveginn greidd af tekjuafgangi 1966.
Þama játaði ríkisstjórnin trú sína. Niðurskurður fram-
kvæmdanna og 20 milljónirnar, sem teknar eru af sveit-
arfélgunum, stafar af því að ríkisstjómin er haldinn þeirri
trú, að nú sé nauðsynlegt að draga úr framkvæmdum og
velur þá lífsnauðsynlegustu framkvæmdir þjóðarinnar,
eins og skóla og gatnagerðir, hafnir og sjúkrahús, í stað
þess að hafa stjórn á annarri fjárfestingu. Þetta stafar
liklega af því að nýlega sagði í skýrslu frá OECD í París,
að nauðsynlegt væri að rýmka til á framkvæmdamark-
aði á íslandi vegna álverksmiðjunnar.
Það er svo talandi tákn um þá lítilsvirðingu, sem ráð-
herrum er orðið tamt að sýna Alþíngi, að fjármálaráð-
herrann talar þar á fundum eins og hann sé búinn að
ráðstafa hundruð milljóna króna tekjuafgangi eða raun-
ar þó eins og Seðlabankinn tiafi skipað honum að gera
það, þótt enginn nema Alþingi sjálft geti ráðstafað
þessu fé.
Walter Lippmann ritar um alþjóðamál:
Republikanar geta unnið sigur
í næstu forsetakosningum
e
En þá verða þeir að tefla fram andstæðingi Johnsons í Vietnammálinu.
Romney þykir sigurvœnlegastur af forsetaefnum Republikana.
FORSETI Bandaríkjanna
hefir sagt forystumönnum
Demókrata að flokkurinn
ætli að bjóða þá Johnson og
Humphrey fram árið 1968.
Romney ríkisstjóri berst nú
opinberlega fyrir útnefningu
af hálfu Republikana og hefir
að undanförnu verið á ferða
lagi um vesturfvlkin til þess
að bera i bætifláka fyrir sig,
einkum að þvi er varðar fram
komu mormóna-kirkjunnar
gagnvart negrunum. Baráttan
um forsetakjörið er sem sagt
hafin og þvi er ekki úr vegi
að ætlast á um þau stjórn
málaöfl, sem einkum eru að
verki, en allt slikt er að sjálf
sögðu mest megnis ágizkun.
Fyrst verður á vegi manns —
og er hvað mest áberandi —
sú staðreynd, að hinn virki
kjarni í andstöðunni gegn
Johnson forseta er í hans
eigin flokki. í málum þeim,
sem mestu skipta, — þá fyrst
og fremst að því er varðar stríð
ið í Vietnam, — er forsetinn
miklu fremur sammála þeim
Goldwater, Nixon og Dirksen
heldur en Mansfield og Ful
bright. Vinsældum forsetans
hefir hrakað stórlega og sýna
skoðanakannanir, að hann á
nú aðeins litlu meira fylgi
að fagna en Goldwater átti
árið 1964. Þetta stafar af frá
hvarfi bæði Demokrata sjálfra
og þeirra republikana, sem
fylgdu Johnson að málum.
FLOKKUR DEMOKRATA
er enn miklu fjölmennari en
flokkur Republikana. Strang
ir kenningafylgjendur gætu
því spurt, hvers vegna flokk
urinn snúi ekki bakinu við
Johnson og Humphrey og út-
nefni Robert Kennedy til
forsetaframboðs, er. hann
svarar nú mildu betur kröfum
sem fulltrúi meginfylgis Demo-
krata.
Svarið við þessari spurningu
kemur beint að meginkjama
málsins. Barátta Johnsons og
Kennedys um útnefningu til
forsetakjörs hlyti að kljúfa
flokkinn og tryggja Reblublik
önum sigur. En þar með væri
sagan hvergi nærri öll sögð.
Þetta stuðlaði tv._ .ælalaust að
útnefningu hægrisinnaðs repu-
blikana, — ef til vill Nixons
eða Reagans, — jafnvel þó að
það tryggði ekki útnefningu
slíks forsetaefnis eða kosn-
ingasigur. Séu Republikanar
öruggir um sigur teldu hinir
hægri-sinnuðu leiðtogar, sem
ráða yfir flokksvélinni. að þeir
hefðu ekkert að óttast þó að
þeir útnefndu mann, sem þeir
sjálfir helzt vildu.
ÞRÁTT fyrir allt er tnjög
ósennilegt, að Ke.medy öld
ungadeildarþingmaður berj
ist fyrir útnefningu árið 1968.
Hann er hygginn stjómmála-
maður og býr yfir mikilli bekk
ingu. Þar á ofan er hann ung
ur að árum og ósennllegt að
hann leggi stjórnmáiaframa
sinn að veði í baráttu, sem
telja má öruggt, að ekki gæti
leitt til þess að hann yrði
kjörinn forseti. Jafnvel þó að
Kennedy bæri sigurorð af
forsetanum í baráttunni um
útnefningu, þá þykir marg-
sönnuð sú regla í stjórnmál-
um Bandaríkjanna, að séu
kjésendur óánægðir með
stjóm flokksins, sem að völd
um situr, halla þeir sér ekki
að öðrum armi þess sama
flokks heldur hinum flokkn-
um. Þetta er auðvitað ein
faldasta og Ijósasta leiðín til
að valda breytingu með kosn
ingunni.
Sigurhorfur Republikana
eru því mjög bjartar árið 1968
en voru að heita mátti engar
eftir hrakfarir Goldwaters.
Republikanar eru nú í mjög
svipaðri aðstöðu 6g þær voru
árið 1952. Þá höfðu Demokrat
ar setið að völdum í tuttugu
ár, heimsstyrjöldin og Kóreu-
styrjöldin höfðu valdio mikl-
um þrengingum, stjórnmála
töfra Roosevelts naut ekki
framar við og Republikanar
hefðu því getað kosið sérhvem
þann virðingarverðan fram-
bjóðanda, sem lofaði að binda
endi á stríðið og vreyta um
hugarfar og aðferðir. Árið
1952 útnefndu Republikanar
heillandi hermann, sem enn
jók á öryggi um sigur. En
heita má fullvist, að Taft öld
ungadeildarþingmaður hefði
einnig borið sigur úr býtum.
GILDAR ástæður eru til>
að ætla, að þjóðin hyggi á
ný á breytingar, vegna stefnu
breytingar Johnsons síða*. að
hann tók við völdum, aðildar
hans að stórstyrjöld í Asiu
og rénandi viðleitni til lausn
ar innanlandsmálunum. Ríkis-
stjórnin er évinsæl vegna þess,
að út í við gerir hún einmitt
það, sem hún lofað; árið 1964
að gera ekki, og er þess ekki
umkomin framar að fram-
kvæma innan lands þær um
bætur, sem hún lofaði þá.
Enn kemur til, að forsetinn
er ekki ánægður sjálfur og
hefir af þeim sökum ekki
getað gert sjálfan sig vinsælan.
AUt veltur á svarinu við
þeirri spurningu, hvort Repu-
blikanaflokkurinn útnefni
frambjóðanda, sem þyki boða
breytingar og geti sannfært
þjóðina um, að honum takizt
að rífa sig upp úr vilpunni
í Vietnam, bæta þjóðinni það,
sem styrjöldin hefir kostað
hana, — ekki fyrst og fremst
fjársóunina eða ir.anntjónið,
heldur getuna og viljann til
að takast á við þau viðfangs
efni, sem brýnast er að leysa
heima fyrir.
VILJI Republikanar bera sig
ur úr býtum í kosnin0anum
1968 verða þeir að útnefna
frambjóðanda, sem virðist i
hafa upp á annað að bjóða i
en Johnson forseti. Standi ,
styrjöldin enn verður Jolhnson
auðveldur andstæðingur fyrir 1
þann republiikana, sem segist
vilja binda endi á styrjöldina
á heiðvirðan hátt. Verði hins
vegar búið að koma á vopna
hléi, sem vel getur verið, þá
verður kosningabaráttan harð-
ari og tvísýnni.
En með því móti yrði bar-
áttan óneitanlega hugþekkari.
Þá verður meginmálið, hvort
það séu hagsmunir bandarísku
þjóðarinnar og skylda að ann
ast lögreglustjóm í heiminum
og flækja sig þannig í hverju
Vietnam-inu af öðru, eða
hvort henni sé hagfellt og
skylt að halla sér á ný að
hinni fomu, bandaríski. skoð
un, að Bandaríki Norður-
Ameríku sóu yfirleitt óhlut-
deilið stórveldi, nema brýnir
hagsmunir þeirra sjálfra séu
ótvírætt í veði.
Ég get ekki gizkað á, hvað
þorra þjóðarinnar kæmi sam-
an um þegar -úið væri að
rökræða þetta mikilvæga mál,
hlutverk okkar ) heiminum.
En þetta er mál málanna eins
og sakir standa, og naumast
er unnt að vinna Bandaríkj-
unum meira framtíðargagn
með öðru en þvi að bera
þetta mál upp, skýra það og
rökræða í kosningunur. árið
1968.