Tíminn - 04.02.1968, Blaðsíða 10

10
TIMINN
SUNNUDAGUR 4. febrúar 1968.
LANDIÐ OG
BÓNDINN
Erfiðleikar á vetrarferöum
aif innileggi sínu. Allt gietur
(þ-efcta orðið úh-emiju d-ýrt og
enfitt fyrir þá, sem að því
starada, daami munu vera tiil
þ-ess, að kostn-aður við slíkar
m-jóllkíuinfterðir hefur orðið al-lt
eins mikilil og inmieggis-verð-
mœti mjóllkuri-nm-ar, sem ver-
i-ð var a-ð konna á markað.
Mikilll hiuti aif þeim toostnaði
er þó benzínskafctu-r til ríkis-
Frá uippto-afi byggSar voru
ferðalög oig að-dræitt-ir á landi
og sjó einm exifiðasiti, álhæ-ttu-
s-aim-asti o-g offit tímafrekasti
þátturinin í búska-p lan'dsm-ain-na
og reynd-ar þar mcð lí'fi þjóð-
airnm-ar. Þó að nú sé orðin
á þessiu m.ilki'1 bre-yitim-g með
nýjum samjgöngutælkj-uim, ve-ga
ig,erð, hiöfn-um og flu-giviöHum,
eru sam-göaigur o-g ftufcnin-g'ar
enm alle-nfiður þáfctur í sam-
sikiptuim bón-dans við lanidið.
einkum í veðurharðari héruð-
um og þeim, sem f-j-ær lig-gj-a
-aðallþétfcbýlinu. Þar eru erifið-
1-eikar vefcrarferða o-g vetrar-
flutnin-ga alls ekki úr sögunni.
Þar er-u mjiólkurflutninigialfierð
ir, í stór'hríðum og ófærð, þeg-
ar efeki hrekk-ur dæ-grið, hel-d-
ur þanf sió-larhrin-ga til að kom-
ast stU'nid'araksturisleið að
sumri, alge-n-gar á hverj-um
v-etri, og þylkja varla í f-rébti-r
fænandi þó að í öðr-um lamds-
hiluta megi vanl-a snjór kom-a
úr tafiti o-g drifta á ve-gi og
götur sv-o að efck-i v-al-di það
umiferðaöniaþv-ei'ti og um það
sé farið mörg-um orðuim í út-
varpisfréttum og dagbl-öðum.
Bílar eru nú notaðir æ m-eira
til f-ólfcs- og vöruiflutning-a ti-1
nær allra staða landsi-ms, o-g
virðis-t sá ftaitnimgsmiáiti ryðja
sér til rúms strax og sumar-
fiært er til istaðarims. Á sama
hátt er mj-ólkurframlei'ðsl-a til
söl-u og mjól-ku-riflutninigar
hafn-ir svo -til strax og sveiit-
in e-r í vegiasaimtoanid-i vii-ð mjólk
unsölusitað, bæri-tega færu yfir
suimarið. Þetta er oifur skiljan-
1-e-gt, ef li-ti-ð er á það, hverni-g
búskapur hefur þróazt hér, og
svo hitt, að allir asskj-a eðli-
lega re@tail-eg.ra, he-lzt dag-le-gra
ferð-a til veTzluin-arstaða-r.
Ein. þe-gar sn-j-óiinm setu-r að,
byi'ja erfiðl-eikarnir og oft all-
m-i-kil áh-ætta. Reyn-t er að
halda ferðunum uppi meðan
á því er-u nökíkur tök. Þe-g-ar
v-enjule-gir bílar kamast ekki
lengu-r leiðar - sinnar, er grip-
ið ti-1 „trukka“,. m-eð m-ar.gföld-
um driif-um og br-otizt áfram
á þeim þó að varl-a sjái lem'g-
ur fyri-r vegum v-egn-a snj-óa
og veðurlátuim. Fái-r. að frá-
te-kinum sjóm-önnum, m-un-u
standa í meiri harðræðuim en
bílistjór-ar í slíkum vetrarf-erð-
urn. Mjög oft grípa bændur
til dráttarvél-a siinna til að
brjótasit lenigri eða skemmri
leiðir og með beltum miá gera
þær færa-r i n-ær bvií hvrð s=«r>
er. Þegar engum trukkum verð
ur len-g-ur v-iö komið, et grip-
ið til stórr-a beita-drátta-rvéila
og þeim beitt fyrir stóra sí-eða
u-nidir flutnin-gi. Þá er óne-fn-d-
ur snj'ómiokistur m-eð jarðvtum
eða heflum, sem oft er lagt í
til s.ð kci-ma in» k-'
og nauðsynjarvörum heim,
hainin v-erða mjólkurframl-eið-
endur Oift á tíðum að borga
i-nis af því milkla benzíni, sem
tnufckhátirmair hrenu-a.
Tæki þessi hafa þó af góð-
um og gil'dum ástæðum allllít-
ið af veg-um að se-gja, þeir eru
aranað hvort varðir djúpt umd-
ir sn-jó eða fyriirfin-raast e-kiki.
Þó að v-etrarsamgön-gur séu
víða ail sæmiiega tryg-gar og
vald-i ek-ki svipuðuim enfið-l-eik-
-um og hér hefuir verið lýs-t
í snjóþyn-gstu héruðuinum, eru
fil-utni-ragar stór útgjaldali-ðu-r
'hj'á raæ-r ö/ltam búum svo mikl-
ar eru framleiðisluvörunnar
orðnar, o-g svo m-iklar enu hin-
a-r svonefn-du rekstrarvörur
orðnar, ein það er mest áiburð-
ur og fóðu-rbætir og nema þæ-r
einar miörg.um fconna á hwerj-u
búi. Flu-tnim-gar þe-ssir v-erða
auðvitað allifcaif mjög dýrir á
m-eðan vegirnir eru svo slæm-
ir og seinfa-rnir, og slíta bíl
u-m ia-ngt f-ram yfi-r það, sem
eðlilegt er. Lélegir vegi-r o-g
enfiðar samgön-gur auka því
mjög framleiðsluikostnað land
húnaðarvaranin'a.
Vegirnir eru í allra þágu.
Þanp-iig er það hagur allra
laradiSimanma, að sam.gön-gur séu
ódýrar og góðar, Það er ein-n-
ig brýn n-a-uðsyn fyrir n-eyt-
en-du-r í bæjun-um, að hægt sé
a-ð halda samiban-di við a.-m.k.
ákveðiimn htata 1-andsiras í kri-ng
þannig. áð n-æg neyztamj-ólk
berist. Það e-r íbúum Reykja-
vlílkunsiviæ-ðisinis nau-ðsynl-egt, að
1-eiðir haldist o-pn-ar á raær þvi
öll-u svæðm-u austam fná Sk-eið
ár.s-amd-i vest-ur a-ð Gillsfirði, svo
að þe-ir fái síma dagle-gu m-eyzl-u
m-jóilk m-eð eðli-lie-gum hætti.
Rjómi hefði ekki verið nægur
á j'ólaborðurai á sama svæði,,
ef ekki he-fði véri-ð hægt að
lei'ta til norðlenzku mjólkur-
búanina, og ef v-egir þar h-eifðu
e-kki veirið siæmilega opnir vdk-
uma fyrir jól. Nær allk lanids-
mienn f-erða®t eitfchva-ð innan-
lan-ds og lanigflestir í símum
ei-gin bíl.um, flestir vil-j-a enn
sj'á eitfchvað af sín-u ei-gin landi,
þó að ufcamferðir hafi mjö-g
komizt í tízku. S-tærð þess, feg-
urð o-g fj-ölbréytiLeiki eru vissu
leg-a svo m-ikil, að in-nanlaradis-
ferði-r .gætu v-erið mik-ið meiri
og sérstakl'ega í hitartf-alli vdð
utanife-rðir. Þe-tta gilidir e-kki
hvað sízt um þau héru-ð, s-em
bafa verið og en-n eru af-
Sike-kkfcari. Þau er-u hvað feg-
urst og forvitn-ileguis-t tii að
skoð-a.
Ve-gir uim 1-anidi-ð er-u því í
þágu aillrar þjóðariranar, ali-ra
la-nidism-anina, hvar sem þeir
búa, Þei-r yrðu aliri þjió-ðinn-i
ti-1 sparn-aðar á marga-n hátt,
og allir viilj'a raota þá.
Vegin-a þarf að byg-gja í sam
ræmi v-ið umferðarþung-a og
þá ekki eingöragu fjöld-a bíia,
helduir og þyngd þeirra. Ve-ga-
áætlan-if þa-rf. að gera eiftir
því sem æskilegt er að byggð-
in þróist og í samræmi við
það, hvernig leysa á bæði fólks
og vöruifl-utnin-gaþörf, en e-kki
eftir umferðatalni-n-gu einra-i
saman. Sízt du-gi-r umferðar-
talinin-g yfir sum-arið ein s-am-
an, þv-í að taka þanf tilli-t til
þ.ess, hve brýnt erin-di umferð-
in ra-univeruile-g? á. Oir eininig
til þess, hvert fjárhagslegt, fé-
1-ags 1 e-g:t • o g h:e ii-s uf a rsleg-t ör-
yggis-leysi því fylgi-r, ef byggð-
arl-ög ein-an-grast ve-gna te-PPtra
vega.
Meiri áherzlu á vetrar-
færa vegi.
Leg-gja þa-nf því mikið meiri
áhierzlu á að byggja vetrarfæra
vegi en nú er ge-rt. En sjón-
armið vetrar- og sumarumferð
ar geta hæglega stangast á.
Léttast er e.-t.v. að 1-eggj-a veg,
sem niæ-iTir sum-anuimferð, t.d.
yfir heiðar, sem oft er styttri
á milli byg-gðanlag-a, en að
iþræða d-ali eða lág-lenidi, þar
•sem frekair yrði v-et-rainfiært.
Rannsókna er þörf.
Riannisiófcn-ir í þágu 'vega-
genðar h-ér á laindi eru vægaist
sa-gt mjög liblar. Lítið várðist
af því gent að fcanm-a v-egar-
stæði fyrirfmaim, m-eð aifchuiguin
á snjió-aliögum o.þl. Eragar namn
sóknir á afcstri í eða á snjó.
Efcbert hefur verið g-ert til að
tflá og próffa n-ý tælki til að
hr-eihisa sinjó af v-egum og svo
miætti len-gd telja. Líklegt er,
að mieð silífcum raninisók-n-um
miæfcti mijög margt finn-a, s-em
yrði til að auöveldia all-ar vetr-
ansamgöng-uir og miu-nidi þar
mieð verð-a til stársparn-að-ar
og aufcins öryggis.
E-kfci miá glteyma halfí'shætt-
uinni við s-tónan bluta l’andls-
ims, ef að tnyggja á @e-gn
henm-i er um það að ve-lja að
bindia milk-ið fjánmagn í fiuill-
toomnum vetr-anbingðum á við-
bom-aradi lan-dislhl'Utuim, eða
tryggja öruggar vetrarisam-
gön-gur á laradi allt ári-ð um
fcriing, og það er rófctlát krafa
allra bygg-ða, að þaið ver-ði gert
hið' bnáðasta.
Um hægri umferð.
Það. er m-jög seran-il-egt, að
síð-ari kynislóðir þ-alkk-i þeis-sari
siem nú ætlar að taka á sig
þan-n koistnað, s-em er af bneyt
iragum ytfdr til hægri umtferð-
ar. En á himu gefcur 1-eifci-ð mik-
ið rneiri vafi, hivort við hötfum
etfni á þvi a-ð svo sfcöd-du, ef
d-æma æfcti efltir ásbaindi þjióð-
veganma, o-g aðeiras með tiililiti
ti'l umiferðaröryggis á þeiim
(ekfci hugsað um þvottalbnetfci,
hiolur og ryk), getur ekki ver-
ið n-einn valfi á þvlí, að vi®
hötfum elkfci efn-i á því að fcafca
Framlhald á bls. 11.
Knútur Þorsteinsson:
Orfá orð út af
Morgunblaðsleiðara
og nútíma Ijóðagerð og skáldskap
ynði í máiftaitnin-gi hvorki i-g á að d-æma um liisfcgildi ein-
Leiðari Mongunlblaðsinis 30. des.
s.l. fjallaði um þm-græðu er Skúli
Guðm-uinidsson, allþm. hafði síðla á
aðventu flufct vi-ð afgreiðslu síð-
u-stu fjárliaga. Hafði þiingmaður-
inn 1-átið ligigj-a or-ð að því, að
tvísýnt muradi um m-enn-inigargMi
þeirnar m-eðferðar ríkiistfjár, að
verj-a því til bókaútgátfu slí-krar,
se-m Nútímaljóða þeirra, er Ríkis
útgáfa raám-sbóka efndi til á ha-u-st
nótbum síðustu og sem ættað er
til raámis o-g lestrar íslenzkri sfcóla-
æsku. — Ærið gerðist leiðarahötf-
undur Morguniblaðsi-ras fúkyrður í
garð þiragimanrasims og þe-irra
manna amma'nria, e,r söm-u sfcoðun
hafa um þessi miál. Tal-ar hann
um an-dle-gt svartnæt.li og m-enn-
ingarlega stöðnuin þeirra man-raa,
er slíkar skoðanir láti í ljósi.
Bkki trúi ég því að slík orðræöa
renni m-iklum s-fcoðum umdir þann
málstað, s-em leiðaranum er ætlað
að verja. Fer jafnan svo að sfcór-
smæklka þ-á, se-m þ-eim er beitt
gegn, né he-ídur a-ufca stærð þeirra
sem þeim bita. Virðist og að
leiðarahötfiun-di sé meira í m-unia,
að ná sér niðri á málefn'alegum
aradstæðiin.gum í þe-ss-u máli, en
fiæra fram gild rök s-koð'unum
siíinum til stuðnin-gs. Það s-em hin-n
m-æti m-aður sérstalklega d-ámtfell-
ir þingmanninn fyri-r, er twnnt,
í fyrsta 1-agi að hann hatfi í þing
r-æðu si-rani borið sama lj-óðaigerð
í Skólalj-óðum, er út voru getfin
upp úr síðu-stu aldamiátuim og raú-
tím-a ljóðagerð og í öðru lag-i að
han-n hafi í s-amibandi við þann
sam-araburð, tailað um gengiislæbk-
un í ísl-einzbum skál-d-skap. - Oj-á,
ekki virða-st nú sakargiftirnar stór
ar. eða svartn-ætlisdómarniir á
sterfcum röku-m reistir. — Gegn-
ir furðu hvers-u greindir m-e-nn
geta stun-dum hrapal-ega misséð
sig í röks-emdafæpslu. Eða, hvern-
hv-ers v-erks, án þess að bera það
saman,við hliðstætt verk, sem lis-t
gildi e-r gætt? Ég hefi ávallt lit-
ið svo á að slíkir dómar væru
úr lausu lofti gripnir, enda hafa
þeir hlo-tið nafnið sleggju-d-ómar
í ísle-nzku miál-i. Áfelliisdómur 1-eið
.a-rahöfumdar yfir þe-ssu-m alþimgis-
manni fyrir þemnan samanburð,
er því vægast sagt út í hött og
lítt skiljianle-gur. —
Þá e-r síðari liður dómsins sá,
að þimgmia-ðurinm hafi lát-ið sig
h-enda í þessum sam-an-burði að
tala um gengisl-ækkun í íslenzk-
um nútíma slkál-ds-ka-p. — Ekiki
s-kal ég iá leiöaraihöfundi M-org-
uniblaðsims né öðrum, sem hritfn-
ir kunna að vera atf þeim skáld-
skap, sem svo er nefndur. er nú
ber mest á hér. Slíkt er smekks
atriði, sem hverjum er frjálst,
svo er fyrir að þafcika. En sé rétt
að s-egja raofckr-u sinm-i, „að
skemm-ta me-gi um hinn ósfcemmiti
iegasta hlut,“ mundi það ei-ga vi-ð
í því samiban-di, ef telja ætti það
til menn-iirag-artegrar stöðnunar, að
draga í e-fa, a-ð ge-mgi hiras ís-
lenzka sikál-dsfcapar í dag s-tæöi
jafmhátt að líf-s- og liftgMi, se-m
sfcáildskapur t.d. Matfchíasar. Eim-
ars Benediktssoraair, Stephans G.
og Þo-rst-ei-ras Enlimgssonar, svo að
ne-fndir séu aðeins mofckrir þeir-ra,
sem lj-óð eru eftir í Skóla-Ijóðun-
gömlu, se-m Skúli Gu-ðmumds-
son, alþm. ku hafa vitn-að tii. —
Hygg ég, hvers-u heitt, se-m hj-arta
hötfundar þe-ss-a Morgu-n-blaðsleið-
ara sl-ær til núfcímasfcálda okikar,
-að hæpi-n ycði honum fófcfe-s-tan
ætlaði hann að stan-dia fast á slí-ku
dómisorði: — Og þó Leiðarahöfuind
ur tali uim það að í-slendingar
s-éu fullir áhug-a að fyl-gja-st með
og kyn-na sér verk nútíma liista-
man-n-a sin-n-a, býð-ur mér í grun
að bónleiður gengj h-a-nn til búð-
ar, svo sem þeir Ber-gþó-rshvols-
menn fyrrum, ætlaði hann að
aifia fylgis við slíkan m-áltfl-utn-
irag. — Ég er raefnilega hrædd-ur
um, að þrátt fyrir al'la „halelúja-
g-loríu" s-em af ýms-um hefur ver-
ið reynt að ska-pa u.tan u-m verk
okkar yngri skálda og rithöfun-da,
sé mikjls vant. á að verk
þ-eirra h-afi n-áð að vekja þamn á-
huga þj'áðariranax, sem fyri-rren-n-
arar þes-sa fólks vöktu með ver-k-
um sín-uim ungir og u-pprennarad.i
og það, end-a þótt af mörgum
vær-u margir þeirra umd-eildir a
m-i tíð. —
Má-ske stafar þe-tta aif því a-ð
íslenidiragar séu að tapa þeirn bók
meinmtaiálhugia, sem þeir um al-dir
haiía svo rílkulieg'a verið gædtdir. ___
Þó hyg-g ég að enm mie-gi þeir
teljast bókhneigð þjóð. En gætu
e-k-ki ást-æðu-rraar fyrir þe-sisarri á-
h-ugad-e-yfð verið eiran-ig aðrar.
Fyrir síðu-stu jól koim út sfcáld
saiga etft-ir eiinm hin-na yingri hötf-
un-da, sem bar raatfn-ið „Blan-d-að í
svartan dauðann.“ Útgátfa sú er
bók þ-essa sendi á markað aug-
lýsti h-an-a, að mig min-nir í ein-
um tveim dagblöðum, með þeim
orðum að hér væri á ferð sbáld-
saga eftir höíund, sem margir
bönnu-ðust við, þó færri þ-elkktu
hanin af lestri werka hans o-g hefði
hann þó áður út getfið eina eða
tvær sfcáldsögutr, auk Ijóðabófcar.
Svo hljóða þau orð. Og ætli, þessi
ummæli eigi máske e'kfci v-ið um
allmarga fleiri af hinum yngri
sfcáldum o-kkar og rithöíu-ndum.
að fleiri sé-u þeir, sem nöfn þeirra
kannast við, en hinir sem verk
þeirra hafa vakið hjá lestrarþrá-
— Líklega gæti það nú ekki ver-
ið, að þetta lystarleýsi þj-óðarinn-
ar í að lesa verfc þess-arra höf-
un-d^ stæðj í sambandi vi-ð n-eitt.
sem ne-fin-a m-ætti gengisilæ-kfcun f
skáldskap, að það ætti rót sín-a
að ré-kja til þ-ess, að h-en-ni fy-nd
ist ofvíða i þeim verkum vera
einum u-m otf blandað í svartan
d-auðann?
Hér væri a.m.fc. athuguiniarefn'
fyrir leiða-rahöfund Morgunbiaðs
ins o-g aðra góða men-n, sem á
huga haf-a á bókmenm-tuim oig list
um. —
| sinn-i tíð.