Tíminn - 06.10.1968, Page 8

8
TIMINN
SUNNUDAGUR 6. október 1968.
Sigurglaðir menn
Margt bemdiir til þess, að Al-
þingi, sem hetot á fimimitudiag-
i«n, geiti oiffið hiS sögulegasta.
A. m. k. eru þaiu vandamál, sem
þa'ð faer tiii meðferðar, þess eðl-
is, að það getur ráðið veirulega
um örlög þjóðairinnair, hvart
fram úr þeim verðuir ráðið eða
hveirnig það verður geirti
Það er taisvert an-nar svipur
yfir þessu þimigi en því, sem
' kom saman fyirdtr ári, að ný-
loknium kosnimgum. Stjórmair-
flokikiamir urðu sigurvegarar í
þeim kosinimgum, Iþótt meirihluti
■. þeirra meðal kjósemda yirði
mokkuð naumari e:n áðuir. Fram
sóktmarflokkurimn hólt því fram
fyrir kosningar, að miklir erf
iðleikar biðu íramumdan vegna
þess, hve illa við hefðum fært
okkur góðærið í nyt til að
byggja upp atvimnuvegima. Þeiir
þyldu því ekki að verða fyrir
mimimsta áfaEi. Stjórmarfliokkarn
ir mótmæltu þessu og töldu
sig hafa skapað atvimmuveg
umum öruggan grundvöll með
„viðreismimni", sbr. lanidsfundair
ræðu Jóhanmis Hafsteins. For-
Kætisráðheiriranin sagðii í sein-1
ustu útvarpsiræðu simnd fyrir j
kosinimgiainnar, að stjórnarflokk
arnir hefðu tryggt launiamönn
um góð kjör, „án þess að ganga
of mærri a t vi nnuvegu mu m “. Fyr
ir þetta ættu jafnt launiþegar
og atvinnurekemdur að þakka
stjórmarfllofekunuim.
Svo margir kjósendur trúðu
s'tjórnarftokkunum, að þeir
héldu medrihlutanum, eins og
áðuir segir. Það voru því sigur-
■ glaðir memn, sem sátu í stjórn-
arstólunum, þegair nýkosið
þing kom saman s.l. haust.
Frá setningu Menntaskóians vi8 HamrahlíS.
nægði ekki
Til lengdar var samt ekki
hægt að dylja það, að Fram
sókmanmemn höfðu sagt satt,
þegar þeir sögðu fyrir kosning
arnar að erfiðleikar væru fram
umdan. Stjórnin reymdi að kemma
verðfalli um og minnkamdi afia
brögðum. Það var rétt, að árið
1967 var engan veginn eims gott
og metárið 1966, en það var
hins vegar ekki verra ár en i
svo, að viðskiptakjörin út á
við höfðu aldrei verið betri, þeg
ar árin 1965 og 1966 eru umdan
skilin, og heildairaflinn aldrei
•neiri, þegar aðeins 3 ár eru und
an skilið. 1967 var því miklu
betra en meðalár. En svo nærri
hafði viðreismarstefnan gengið
atvinin'uvegunum, að árferði,
sem var mun betra en meðalár-
ferðd, rnægði þeim ekki. Sama
árferði og 1966 hefði ekki eirnu
simni nægt þeim. Þess vegna var
rnikill halli á rekstri þeirra á
árinu 1967 og þeir áttu engan
afgang frá góðu árunum til
að mæta honum. Mörg fyrirtæk
in höfðu þvert á móti safnað
rekstrarskuldum í góðærinu.
Slik hafði „viðreisnin“ verið.
Forsætisráðherramn hafði far
íð með hin fyllstu ósamnindi.
þegar hamn sagði fyrir kosn-
imgarnar, að „ekki hefðd verið
gengið ofin-ærri atvimnuvegun-
um.“
Ráðvillt stjórn
Fyrstu viðbrögð stjórnarflokk
anna á þinginu í fyrra, bentu
ótvírætt til þess, að forustu-
memn þeirra gerðu sór emga
grein fyrir þeim vamda, sem
við var að fást. Fyrst báru
þeir frarn. frumvarp um ýms*ar
skattahæfekanir og aufemar upp
bætur. Frá þesisu var horfið,
þegair Wilson lækkaði s-terlings
pundið, og þá var vandinn tal
imn orðimn um helmingi m-eiri
en þega-r skattafirumvarpið
hafði verið lagt fram fáum dög
um áður. Við það var gengis-
feningi-n miðuð. Nú átti líka
að vera fumdinn himn trausti
grundvöllur og gaf Seðlaibank
inn út hátíðlega yfirlýsingu um
það. Stjórnarherrarmir héldu
glaðir h-edm í j'ólafríið, því að
nú hefði vandimn veirið leyst-
ur.
En staðreymdirnar héldu á-
fram að mimma á sig. Strax eft
ir áramótin sýndi það sig, að
bæði útgerðin og firystihúain
þurftu stórfelldar uppbætur til
viðbótar ge.mgi'SfelUngumni, og
höfðu þá emgar breytingar
átt sér stað á þessum tíma,
hvorki t. d. kauphækfeanir inn
amlamds mé verðlækkanir er-
lemdis. Það hafði bara verið
skeikkja í útreiikningnum
hjá stjórniinni.
En þetta var aðeims byrjunin.
Allan síðari hluta þingsins í
fyrra, var stjórmin að umga
út nýjum og nýjum frumvörp-
um um au'knar uppbætur og
nýjar álögur til að mæta þeim.
Allar þessar kákráðstafanir
stjórnarimnar sýndu, að hún
vissi ekki sdtt rjúkamdi ráð —
væri algerlega ráðvillt og hefði
ekki áhuga fyrir öðru en að
sitja meðan sætt væri.
„Framsóknar-
ræðan“
En þótt þimghaldið í fyrravet
ur, gemgi ekki betur en þetta,
vamtaði ekki að stjórmarherrarn
ir væru hindr borginmannleg-
ustu. Stjórnarandstæðin'garnir
gáfu glöggt til kyn-na á síðastl.
hausti, að þeir töldu nauðsyn-
legt að efna til viðtæks sam-
starfs um lausn efnahagsmál-
ann-a. Þessu var svarað með
háði og spotti af ráðherrunum
og gemgu þeir Gylfi Þ. Gísla-
son og Bjarni Benediktsson þar
fram fyrir skjöldu. Þeir túlk
uðu þessa afstöðu sitjórnarand-
stæðimga á þann veg. að vissir
menn hjá þeim vildu ólmir kom
enn og málefni
ast í ráðherrastóla. Um þá
skýriingu má segja, að marguT
heldur mann af sér. Lengst í
þessum efnum gekk Gylfi Þ.
Gíslason í vantraustsumiræðun-
um í fyrrahaust, þegar hamn
hellti úr skálum va'ndlætinigar
sinmar yfir Framsóknarflokki'nn
og bar honum á brýn, að
hamn væri fús til að fylgja
hverju sem væri, ef
það gæti tryggt homum þátttöku
í ríkiisstjórn. Jafnframt lýsti
hanin yfir þeirri skoðun sinni,
að emgin ávimnimgur væri að
st j órma:rþátttöku Framsóknar-
mamma. Þeir væru verri en
kommúnistar. Þessi ræða Gylfa
f'ékk nafináð Framisóknarræðan
hjá æstari íhaldsmönnum, sem
lofuðu hana mjög, jiafnhliða
því, sem þeir gerðu lítið úr
ræðu Bjarma við sama tækifæri.
Það hefði verið munur að hlusta
á hamn Gylfa!
Þrátt fyrir allt ráðleysisfálm
ið, vair ekk-ert fjarlægara fo-r-
ustumömmum stj órnarflofekanna
á þessum tíma en að óska eftir
víðtæku samstarfi. Þeir þótt-
ust færir í allan sjó, enda með
hinn samstæðasta þimgmeiri-
hluta áð bafci sér, sem verið
hefur á íslandi, því að undan-
farin 10 ár hefur ekki verið
hægt að greina neimn mun á
þimgflokki Alþýðuflokksins og
þimgflofeki Sj álfstæðisflokksins.
Treyst á heppnina
í þinglokin á síðastl. vori,
treysti ríkisstjórnin á það, að
til viðbótar kákráðstöfunum
hemmar myndi koma hækkandi
verðlag á útflutningvörum og
hagstæð aflabrögð. Heppnin
mymdi leysa vandamn. Þessar
vonir hafa ekki rætzt. Að vísu
hafa ekki orðið neinar meiri-
háttar verðiækkanir og viðskipta
kjörin munu nú ekki öllu óhag
stæðari en 1964, sem þá var
talið gott ár. Afli hefur líka
víða reynzt sæmilegur. þegar
síldveiðarnar eru undanskildar.
En það er ekkert nýtt, að síld-
veiðar hafi bmgðizt, án þess að
þess vegna hafi þurft að
grípa til neyðarráðstafana. En
vegma þess, að metafli og met
verð hafa ekki komið til hjálp-
ar, er atvimnulifið að stöðvast.
Reynslan hefur eftirminnilega
sýmt, að núv. ríkisstjóm getur
ekki stjórnað nema í góðæri og
þá með þvi að eyða ölu, sem
hægt er að eyða.
Uppgjöfin
Nú er líka svo komið, að
ríkisstjóimn treystir sér ekki
lemgur til að fást ein við vand
ann. Flokkar hennar hafa ósk-
að eftir viðræðum um víð-
tækt samistarf um lauisn efrna-
hagsmálanna. Aldrei áður hef
ur meirihlutastjórn á Alþingi
leitað þannig samstarfs. Van-
trú óbreyttra fylgismaena heun
ar á getuleysi henmar, er þó
emn meira. Urngir Sjálfstæðis-
menn brefjast t. d. þingkosn-
imga ekki síðar en inman árs.
Slífca kröfm myndu þeir ekki
bera fram, ef þeir treystu ríkis
stjómimni til að ráða fram úr
erfiðleikunum.
Þrotabúið mikla
Það er vissulega rétt, að varnd
irnn, sem n-ú blasir við í efna-
hagsmálum þjóðaTinnar, er
mikill. Það er mikið
þrotabú, sem viðreisnairstjórnin
lætur eftir sig, enda þótt hún
hafi stjórað á mesta góðær-
istímanum í allri þjóðarsögumnd.
Þrátt fyrir meiri gjalde.vris-
tekjur en nokkurri sinn áður,
hafa skuldirnar við útlönd
meira en tvöfaldazt og gjalda-
byrðin hefur aukizt síðan 1958
úr 5,1% í 15.2% af áætluðum
gjaldeyristekju'm. Hér er kom
inn til sögu nær óviðráðanlegmr
skuldahali. Skuldir ríkisins
ári nær tvöfaldazt á einu
ári eða aukizt síðan í ágústlok
1967 um 1382 millj. Skuldir at-
vimnuveganma hafa margfaidazt
seinustu árin. Þó er jafnvel
emn verra, að firiamleiðtai þeirra
hefuæ nær ekkert aukizt Alls
staðar vantar fé til framleiðslu
og framkvæmda. Flestar ait-
vtinmugreimar eru hallarekmar.
Alger stöðvum vofdr yfír að !,
óbreyttum aðstæðum.
Því verðuæ ekki kemrnt um,
að laumastéttimar hafi spemmt
bogarnn of hátt. Kaupmáttur
tímakaupsims eæ aftur orðfimm
mirnnd em hamn var fyrir 10 ;
árum. Laumastéttimar hafa þeg .
ar tekið á sig stórfellda kjara
skerðingu. Laun eru hér mun
lægri em í mágrannalöndunum.
Brfiðleikar atvirnnuvegamma
stafa því ekki af offliáu kaup-
gjaldi.
Tekst björgun?
Stjómarflokkarnir hafa mú
loks hvatt stjómarandstöðuma
til þess að reyna að bjarga
þvi, sem bjargað verður. Það
er ekki nema sjálfsagt og skylt
að sinna þvi kalli. Hagur þjóð
arimnar og sjálfstæði getur ver
ið í húfi. En til þess að hægt
sé að bjarga, verður að beita
réttum björgunaraðferðum.
Það verður engu bjargað, ef
halda á áfram óbreyttrd stef-nu
og vinnubrögðum. En því mið
ur virðast forustumenn stjóm
arflokkanna ekki gera sér þetta
ljóst. Þeir virðast sjá vandann
og eygja jafnframt hættuna,
sem af honum stafar. En þeir
sjá engin ný ráð. Þeiæ hrópa í
ráðleysi sínu, að „viðreisnin“
hafi heppnazt og þvi verði að
halda „viðreisnarstefnunni" á-
fram. Meðan svo háttar, er ekki
von á neinrni björgun, þvi að
st.iórnarflokkarnir hafa meiri
hluta á Alþingi. En björgunin
getur því aðeins orðið, að
breytt sé um stefmu og starfs-
hætti. Að öðrum kosti verður
stefnt út í meiri erfiðleika og
vandræði. Vilji stjórnarflokk-
arnir halda þá leið, munu þeir
fara hana einfir. En þjóðin mun
gialda. ef ekki veröur breytt'
um stefnu.