Tíminn - 26.03.1969, Qupperneq 8

8
TIMINN
MIÐVIKUDAGUR 26. marz 1960.
Á VETTVANGI DAGSINS
Hver er hlutur landbúnaðar-
ins í íslenzkum þjóðarbúskap?
Búrnaöairþinigi er loteið ékM
alls fyriir lönigu. Hér í blaðinu
hefur þegar verið saigt frá
nokkrum máium, sem það af-
greiddii framan af, svo sem
rafm'agnsmiáiÍTMi, sem vtonlegia
vair eiitf megirnmiái þinigishis
eins og oflt áðuir, en síðuisitu
daiga þess vomu langfliest méMn
afgreidd, og ýmiissa þeirira er
ógietið.
Þottia Búnaðairþinig var mieð
svipuðum brag og hin fyrxi.
Það fjaillaði um mörg og brýn
ftramfaramál Landbúma'ðiar og
mienminigiar dreifbýlósins. Þess
gætir þó mjög, að sömu málin
séu þar á daigiskrá ár eftir ár,
enda eru það stórmái og sitja
mjög í saima fairi. Ef tiii vill
má segja, að Búnáðarþing sé
nobkuð íhaldissöm stofniun og
hreyfii eíkiki mörgum nýmæl-
um, enda er mikill meirihluti
BúnaðarþinigBifiutUibrú'a aiidraðir
menn. Hins vegar er þiwgið
mjög félagsiiegia þrosbað og
Leitar jafman úrræða í félaigs-
Legri þróun studdri giidri
reynslu, en ekki stórbyLtinig-
um, og bætir þingið veg sinn
mjög með því.
Eitt einfeenim þessa féLags-
þroslka Búnaðarþimgs er það,
að funddr þess eru sjaldain
Langir ,og ræður fulltrúa ofit-
ast stuittar. Mun ýmsum finn-
ast þetta kyniegt, og búast
mætti við hinu gagnstæða.
LikLegt mætti teija, að þar
sætu lamgorðLr máLþófsmemn,
sem létu dæluma gamga. En
þessu er á anman veg faaið, og
á seimrni árum færist funda-
haldið meira í stuibtLeg orða-
skipti.
Hies veg^r vimma niefndiitt'
Búnaðarþimgs augsýnii'ega
sajög vel að máilum, og megio
hiiuiti þimgtímans fer í sLík
mefimdarstörf. Bera máiiin
þessu glöggt vitni, þegar þaiu
karna fyrir þimgfundi. Hygg
ég, að mefndarstörf á Búmaðaa'-
þimgi séu vandliegri en tíðkast
á flestum öðrum slíbum sam-
kundum og mætti gjarman vera
tii fyrinmymdar.
Hér síbuíLu rnú raibim nofckur
merk mái, sem Búmaðarþing
afgreiddi síðusbu dagama:
LÍ FE YRISTRY GGING
BÆNDA
Bæmdastéttim huigar að sjálf
sögðu mjög að því, hvernág
kioma sbuld viðlhMtandii _ líf-
eyristryggi-mgu stéttarimmar
fyrir. Sigurður Lín-dial flutti
máMð að þessu sinnd á Búnaðaæ
þimgi, og var gerð í því svo-
fieild álykbum:
„Búmaðarþimg teilur mauðsyn
Legt að athuiga til hlsitar, hvern
ig bændur geti á hagkvæmast-
am hátt orðið aðilar að a-lmenn
um Lífeyirissjóði < eða stofnað
sérstaban lífeyrissjóð fyrir
bæmdastétttma. Þvi samþykkir
þimgið að kjósa þriggja manna
miLMþimgan-efnd, bil þess að at-
*mgia þetta mál og gera, ef
istæður þykja bii, tdilögur um
aðdld bænda að Iifeyrisisjóffii“.
í greimargerð fyrir naálimu
er bent á það, að æ fleiri stétt
ir siboM nú MfeyriissjóffiL Stjérn
Rakin nokkur mál frá nýloknu Búnaðarþingi
skipuð mefmd vinni nú að undir
búnimgi Lífeyrissjóðs fyirr aiLa
lamdsimenn, og mumi tiiiö-gur
fram kommar. Auigijóst sé, að
bæmdur hafi mdkla sérsitöðu í
þessiuim rnálium, og því sé
brýnt, að stéttin kamni þessa
sérötöðu síma og hvemig þessu
miikiivæga máii hemmar verði
bezt borgið, hvort hagkvæmt
sé að hafa samfLot með öðrum
eða etoki, emda Líði nú að því,
að stéttdn verði að taka afstöðu
til stof-mumar hims aLmemna Líf-
eyrissjóðs.
ÁBURÐARMÁLIÐ
Áburðarmái voru mjög á
dagskrá þimgsins, sem að lík-
um lætur, enda sjaldan brýmma
en nú. Búmaðarsamband Suð-
ur-Þimgeyimga, svo og þeár
Gumnar Guðbjartsson og In-gi-
mund-ur Ásgeirsson lögðu
erin-di um mái-ið fyrir þingið,
og var gerð um það ýtarleg
samþykikt.
, , Þar fagrnar Búnaðarþámg
þeirri yfirlýsimgu landbúnaðar
ráð-heiTa, að hafin verði stækk
uin Áburðiarverksmiðjun-nar
þegar á þessu vo-ri. Jafmframt
minnir þingiið á, áð óuppfyllt
sé sú krafa fyrri þinga, að
Búmaðarfélag ísLands og Stétt
ansamibandiið fái m-enm í stjór-n
verksmiiðjumnar.
Eimn-Lg áteLur þimgið i þess-
a-ri ályktun, hve seimt miði
ranmsók-n á kali og kaiikþörf,
þar sem meira að segja úr-
vimmsLa þei-rra tilrau-ma, sem
gerðar haf-i verið, sé óun-nin að
veruiiegu Leyti. Gerir þingið
kröfu um úrbætur og fer fram
á skýrs-Lu um þessá mál og
n-iffiursböðiu u-m það, hvort eim-
hver grundvöllur sé fýrir
hendi um hagnýta Leiðbeimimg-
arþjónusbu. Eiin-nig Ltreka-r
þirngið fyrri ályktamiir u-m efl-
imgu jurtakymbóta og fræöflun
af góðum, imnlemdum stofnum.
Eimmiig að fjöLgað verði tiiraun
um í j-arðvegsrammsóbmum og
samstarfi kormið á milii til-
rauma'stöðva og héraðsráðu-
mauta.
Þá krefst þimgið, að áburðar
verð verði jafnað, og sama teg
umd áburðar sald á sama verði
á öllum verzlumarstöðum.
Mádi þessu er fylgt eftir með
freikari rökstuðnimgi í greinar-
gerð.
Þá var og saimiþýkkt eftirfar
andi álýktun um nauðsyn breyt
iimgax á lögum um veirzLun með
tilbúimn áburð:
„Búnaðarþimg áLylcbar að
skora á Lan-dbúniaðairráðherra,
að skipa nú þegar mefnd tii að
endurskoða lög um verzlun
rmeð tiibúinn áburð, lög nr.
51 frá 28. jan. 1935. Skai end-
urskoðunin séi'staklega miðuð
við það, að bændur öðldst
mieirá áihrif um stjórn Aburðar
sölunmar en verið hefur. Bún
affiarþing Ieggur tíi,- að endur-
skoffiun-arn-efndin verði skipuð
þremur mömnum, eimurn til-
mefn-dum af Búmaðai'féiagi ts-
lands, einum af Stéttarsam-
bandi bæmda, en himm þriðji
verði sbipa'ður af ráðhierra án
tiimie£mimgar“.
1 greimargerð er sagt, að
bæmdur séu mær eárnu kaupemd
ur þessarar vöru og hafa þvi
mdlkiiLLa hagsmiumia að gaeta.
Því sé e-ðlLLegt, að þeir bafi
rrniMu meiri ítök, eða samitök
þedrra, um stjórn Aburðai-verk
smiðju og ÁburðansöLu. Ráð-
heira hafi falið Áburðarverk
smiiðjunmi að relka Aburðarsöl
una, sem áikveðið hafd verið
LÖMUÐ STOFNLÁNADEILD
Stjórm Búmaðarfélags Isdamds
sendi þimigdinu erimdi um stofm-
Lámadeiid Lamdlbúmaðarims, og
samiþykibti þimigið ýtarlega
áiiykbum í því máli, þar sem
lýst er yfLr, affi þróun sú, sem
orðið hafi hjá þessairi stofmun
sé álveg óviðumiamdi, þar sem
sáfeild gemgistöp séu látám rýra
hag deiidarimmar svo, að hún
geti hvorki simmt hlutverki
sírnu nú eða f framitíffiimni, mema
tii komá sémstök fyrirgreiðsLa,
Á fundi Búnaðarþings
m-eð iögum, að rífcið tæki í
símaa\ hendur. Þesisi ráðstöfun
hafi verdð mjög um-deild. Val
áburðartegun-da hafi verið
gagmrýnt og aðstaða Aburðar-
söLunmar ti’l fjármagmsnota frá
láimastofmuimum hafi verið mjö-g
erfið.
RÉTTARSTAÐA
L ANDBÚN AÐ ARIN S
Meðai himma merkari máia,
sem Búnaðarþimg fjallaði um,
var rótibarstaða landbúnaðaæ-
ims, en Búmaðarsamibaind Daia
miaoma hafði semt þimgiimu er-
im-di um það mói. í því máM
var samþýkkt efbLrfaraimdi
áiybbum,:
„Búmaðairþiing beirnir þedmri
áslkorun tdl stjórna Búmaðarfé-
lags Isiamds og Stétbars'am-
bands bæn-da að taka til ræki-
legi-ar athuigumaæ á hvem hátt
megi áhrifaríikast mótmæla
ýmsum uimmælum og kveða
ndður áróður, sem viðhafður
hefur verið og er emn gegm
neyzLu Lan'dbúm'aðairvara.
Þá laggiur ^imgið áherzlu á,
að ráðimm verði sérsbakur
bLaðaf'U'Lltrúi til BúmaðarféLags
ísi'ands og Stéttarsambands
bænda, er m.a. hafi þetta verk
efni og vinmá jafmframt sð
rmeiri og fjölbreyttari markaðs
leit fyi-Lr Landbúmaðai'vörur eft
Lr þvi sem ástæður leyfa“.
og í því sa-mbandi gerðd þimg-
ið eftdrfarandi tiidögur og skor
aði á Landbúnaðarráðherra að
beLta sér fyrir þeim:
Rfkissrjéður greiði gengistöp
stofnlánadeildarijmar vegna
tveggja síðustu gengisiækkana
og útvegi henmi siðan Lmnlemt
fjármiagn er duigi tii þess að
hún geti starfað með viðum-
andi hætti. Verði deildim að
taka erlemt Lán, taki ríklssjóð-
ur á sig gemgLsáhættuma. Stofn
láimadeildim lemgi lánstLma á
lánum til vLmmslustöðva land-
búmaðarLns og rækbunarsam-
bamda, sem veitt hafa verið
með gemgisáhættu og sé við
það miðað. að árlegar afborgan
Lr verði ekki hærri en ákveðið
var, þegar Lánin voru veitt.
í greLmargerð fyrir þessari
ályktun segir svo:
„Samkvæmt redkmingi Stofn
lámadeildar Landbúnaðarins
30.12. 1968. skuddar Stofmiáima-
deild landbúmaðaiúns rúmar
359 milljómir bróna i erlend-
um Lájium.
Umsamin iimniiend lán nema
um 542 milljónum króna, auk
skylduispamaðarfjár að upp-
hæð um 74 milljómir króna.
Varasjóður deiidariiinar var
í árslok 1968 85 millj. kr. og
hafði mirankáð í krómutölu um
rúmar 39 m-illj. á árinu 1968.
Gengistap Stofnlámadeildar-
innar 1968 nam 127 mii.Mjómum
krórna en af þvi færast fcr. 50
máillj. á þá LántaíkiejuLur, sem
hafa teikið gemgiistryggð Lám,
en reksburshagmaður deildar-
Lrnrnar mam um 37 miilj. kr.
Tekjur Stofnlánadieildar á ár
irnu 1968 voni rúmar 100 millj.
króna en rekstrarafigangur var
að'eLms 37 milijónir króma. Þrátt
fyrir þenman rekstursafgamg
miimnbaði varasjóður og þar
mieð hreán eigin deLLdarimnar
um 39 miUjónir króna.
Þegar múgiidiandi Lög um
StofuMoiadeiM Lamdbúnaðariims
voru sett var talið, að þeir
tekjúistofuiar, sem henmi voru
þá ákveðnir myndu efla hag
deildarinnar það miikið, að hún
byggði sig upp og yrði fjár-
ha-gsilega sberk stofmun.
Þróun síðustu ára hefúr hims
vegor orðið sú að Stofnláea-
deiidm hefur bapað háum upp
hæðúm vegna gemgisbreytimga,
- svo að tekjuöfiiun tii hernnar
hefur ekM náð tdligangi simum“.
ÁBURÐARVERÐ f VOR
Stjóm BúmaðarféLagsiins la@?S
emmíg áburðarverð í vor fyrir
þingið, og var gerð efitLrfar-
amdi áiiýktum:
„Búmaðarþimig ályikbar, að
rikissjóffii beri skylda tii að
gireiðla Álburðairsölu rikisiins að
fullu það tjón, sem húm varð
fyrir vegma gemgisbaps í nóv.
1968 á erlamdum rekshnairilám-
um. Búnaðarþimg beimir þeám
tilmælum til Landbúmaðarráð-
herra, að vimma að því við rfkis
stjórm og Alþin-gi, að rMssjóð
ur greiði niður adla verðhækk
um, sem verða bamm á þessu
ári á tálbúmum áburffii“.
I greimargerð fyrir þessaaú
tiilögu segir ma. svo:
„Að dómi forsvai’smamma
landbúnaffiairims, er nokfcum
vegimn víst, að áburðarikaup
bænda murnu dragast samam
sem memur verðhæfckun áburð
arirns, ef ekbert verffiur að
gert, þar sem bæmdur óttast
Mlka, að femgimná reynsiiu, að
hækfcuimin miumi efcki fást tefc-
iin að fúliu iimn í verðílagáð. Em
jafnvel þótt það fengist, hlýt
ur það að bjóða heim stóraufc-
immi dýrtíð, sem adlir og þá
efcki sízt stjórmarvöLdim, era
samm'áia urn, að sé mjög ó-
heppileg þróum. Hims vegar
geba bændur ekiki axlað Þá
byrði að tafca á sig stórfeMa
hæfcfcun á anmiarri stæirstu neltotr
airvöru þeirra, nema að fá fúlla
umbun þess í verðlagmingumajd.
En það má fuliyrffia, að þamm
kostimm teija bæmdur miklum
mun betri, bæði fyrir sig og
þjóðféLagið, að fá áburðinn nið
uirgreiddan eóns og hór er flarið
fram á og afuroaiverðið þá
hliuitfaillsLega lægra.“
HVER ER HLUTUR
LANDBÚNAÐARINS?
Þá fluttu þeir GísM Magnús-
son og Magnús Sigurðsson tái-
lögu um athugun á því, hver
sé hlutur lam-dbúnaffiarins í at-
vimmulffi þjóffiarimnor, og verð
Framhaid á bls. 15