Tíminn - 05.09.1969, Page 6

FÖSTUDAGUR 5. september 1969.
6
TÍMINN
Þráinn Bertelsson:
mmmm
BIRTINGUR — fáein minningarorð.
Önnur grein
Þegar bla'öaS er gegniuim
BIRTING kiemur það upp úr
kafiniu, að miaður staldrar helzt
við það efni, seim þá var tengt
liðandi staind, viðtöl o.þ.h., og
sömulegt er gimilegt að lesa
frumsamið efni íslenzkra höf-
aimda. Mimni staemmitan hiefst
af því að lesa þær ögiurlega
langl'oikur, sem útgefiendurnir
hafa laigrt á sig að þýða úr er-
l'endum málum um aðskiljian-
lieg listræn málefni, innihald-
andi hinar ferlegustu runur
framamdilegira nafina.
f fij'ölmörgum greinum í
BIRTINGI er deilt hart á að-
búnað listam'ann'a og listaverka
hér á lamdi, og væru höfundar
þessara greina nú ekki þekkt-
ir naenn oig virðulegir, mundi
maður fireistast til að segja, að
það væru stundium „ógurleg-
ur kjaftur" á þeim. Stóru orð-
in hiafia sarnt ekki duigað til,
því að flestar þessar greinar
eru enn í fiuMu gildi oig huig-
miyndir þeirra enn ófram-
kvæmdiar.
Til dæmis má taika grein efit-
ir Björm Th. Bj'örnsson, sem
birtist í fjórða hefti BIRT-
INGS árið 1955. Þar segir með-
al aninars:
„... Þetta átti að verða þaíkk
ar'grein til Jóhannesar Kjarvals
fyrir gui'lvæga sýnin.gu. Nú sé
ég að etóki verður við því sporn
að, að í hana skráist vamþaikk-
iæti til valdhafia m'enningar-
máia fyrir að toafa skotið sér
undan því að byggja íslendinig-
um þjlóðlistasafin. Efsta hæð
Þjóðminj'asafnsins er tovorki ti’l
þess ætluð né til þess hæf.
Tvöhuindiruð myndir Kjarvals,
se<m þd.r vor'u, fylltu hvern
królk, og var þó nær hálfu of
þétt henigt. Hvað mundi þá, ef
öðrum góðmáluirum okkar væri
ætlað viðhiýtandi rúm? Hvar
ætti stórmannieg gj'öf Ásgríms
að ki/inast fyrir, hvar safn
Riseibys af myndum Muiggs,
hvar verk Jóns Stefiánssonar,
hvar Sctoevinigs og hvar hin
framsækna sveit með Þorviald
oig Svavar í fylkimigarbrjósti?
Hér er ekki spurt ti'l svars, því
það er augljóst: Byggimg ís-
lienaks imyndilistamsafins er eina
lausmin.
... Fyrir no'klkrum árum var
listasafnsmálið mjög á döfinni,
oig kom ég þá á framfæri þeirri
hugmynd að bezta staðsetning
þess mumdi vera sum'nanvert í
miðjuirr L/augarási. ítarlegast
mótaði ég huigmyndina í Tíma-
riti Máls og menminigar haust
ið 194þ og lót þar fylgja upp-
drætti að listasaíni staðsettu
þar sem Skarphéðinn Jóhamn-
essoh arkítekt hafði gert úti
í Kaupmianinahöfn.. . En svo
fór einis oig fara vi'll, þegar
lágkúran trúlofast deyfðinni
('ieturbr. miín, Þ. B.): Listaverk
ríkisins voru sett upp á efsta
ioft Þjóðminjasafnsins — til
bráðabirgða, — og ríkir bubb-
ar, sem höfðu meira framta'k
en lamdsstjórnin, fóru að láta
tæta í sundur Laugarásinn til
að geta byggt þar fín hús...“
Hu'gsj'ón.amálin frá þessum
árum esru emn eklki ÖU komim
í framkvæmd, og fcaonski sízt
af ölllu það, seim helzt hefur
verið rifizt urn, en það er s'kyn
samleg úthlutun lis'tmamna-
liauna. Um það efni hafa ýmsir
menn fj'allað, og jiaf'nvel þeir
prúðusDU í þeirra hópi orðið
nokkuð orðlijótir. Vissulega er
það fleira en lagfæring á mál-
um listasafns oig listamanma-
iaurna, sem ligigur greinarhöf-
undiuim BIRTINGS á hjarta.
Þar er komið víða við, og af
gflöggs'kyggni ve'gið að ýmsu.
sem miættj skipa á betri veg.
Girmileg tM firáðleilks eru
mörg þeirra viðtaia, sem prent-
uð hafa verið í BIRTINGI
Thor Vilhjiálmsson murn vera
afikastames'tur viðtailshöfundia,
jafnvígur á að Skrafa við Fell-
ini, Nínu Tryggvadóttur og Ma
Shao-po.
Margt í þessutn viðtölum er
skemmtileigt og til þess fallið
að opna auigu ísiendingia fyrir
þvi að mienning blómstrar víð-
ar en á eynnj okkar, Samit er
það nokkur gaiii á v^ðtöiunum,
að Thor er svo fjöJpi'enjit'aðjjr
og tnenningarlega ínn^tilltúr,
að sumar spumingiár. hans,
virðast einkum til að kotna
prívat þekíkingu á framfæri.
„Hvað um Maniessier og
Bazaine, ber minna á þeim nú-
orðið?“ spyr Tbor í viðtali við
Nínu Tryggvadióttur í '3. hefti
BIRTINGS 1955
„Ég iét í lijós áhuga að vita
urn afstöðu alþýðu rrtianma. í
Kína tiil Pekingsöngleilkjanna,“
segir Thor í viðtali við Ma
Shao-po í 4. hefti 1955.
„Finnst yður Hamiet ekki
vera það sem Frakkinn kallar
LÖGTÖK
Eftir beiðni bæjarritarans í Keflavík og undan-
gegnura úrskurði í dag verða lögtök látin fara
fram fyrir ógreiddum útsvörum, aðstöðugjöldum
og fasteignagjöldum ársins 1969, til bæjarsjóðs
Keflavíkur. Lögtökin verða gerð á ábyrgð bæjar-
sjóðs, en á kostnað gjaldenda að 8 dögum liðn-
um frá birtingu þessarar auglýsingar.
Bæjarfógetinn í Keflavík,
3. september, 1969.
Alfreð Gíslason.
NAMSSTYRKIR
Styrktarfélag vangefinna veitii styrki til þeirra,
sem leggja stund á sémám í sambandi við kennslu
og umönnun vangefinna.
Allar nánari upplýsingar verða veittar á skrif-
stofu félagsins að Laugavegi 11.
Styrktarfélag vangefinna.
ÚRQGSKARTGRIPIR: fl i m\7) KORNELÍUS JONSSON SKÚLAVÖRÐUSTÍG 8 HJPJfl BANKASTRÆTI6 ^"»18588-18600

Not'5
ódýrasta og be*l“
ferðaplastpokann
fyrir
SVEFNPOKA og TJOLU
stærð 50x110 cm
faest '
sportvoruverzwnuia
Théatre filmé, kvilkmynduð
leifcsýninig?“ spyr Thor í við-
tiali við Wailter Hudd.
Fyrir utan svona spreng-
hlægilega útúrdúra eru viðtöl ,
Thors það efni sem einna
rrnest gera til að auika fjöl-
breytmi BIRTINGS fyrstu árin.
FLeiri en hann eiga þó viðtöl i
ritinu, og þar á meða'l er eitt,
sem segjia má, að sé orðið ki'ass
ís'kt dsemi um fyrirmyndiarvið-
tal.
Þar er um að ræða viðtal
Guðgeirs Magnússonar við
ekkju alþýðuskáldsins Magnús-
ar Hj Magnú'SiSonar, sem tal-
inn vera fyrirmyndin að Ól-
afj Kárasyni Ljósvíking í
Heimsijósi Halld'árs Laxness.
Ég get ekki stilffit mig um að
birta hér kafl'a úr þessu við-
tali:
,... Svo fiáruð þið í Skála-
víik — hverndg tounnuð þið vjð
ykkur þar?
Æi — það er hálifpokaleigt
þar; hann var ailltaf að kenna;
i /svjp komu nú þessi leiðindi, fyn
ir þarnu í Bolunigavik' — hann
koúi þar við á'ferð frá Skália-rr,r
vík til fsafjarðar; það var eitt
hvert bölvað kv'ennafar...
Hann talar einmitt um það í
bókunaum, að þú hafiir reynzt
sér vel þá?
Já. pað er margt í bólkunum;
þegar beir komu eftir on.um —
þá var ég niðr: í fjöru, barn-
ið að leitoa sér rétt hjá; hann
gat með naumindum kvatt ofck-
ur — hann var eittbvað svo
sár.
—Vertu blessaður, Magnús
minn, segi ég — nú ert þú að
íara frá oktour, þú svona veill
fyrir hrjóstj — þú ættir bara
að komia heim; éld þeim .væri
nær að tafca bölvaðan kallinn
— bann ko«r þessu öllu af
stað. En hann fór nú með þeim
samt — til fsafjarðar.
Þú heimisóttir hann á fsa
firði?
Já, fyrst fór ég til sýslu-
mannsins — hitti hann heima.
Þá segrt hann við mig: Ég
er bara orðlaus. — Af hverju?
segi eg.
— Að þetta skyldi koma fyr
ir og eiga svona fallega konu.
— Það eru býsn sem koma
fyrir, segi ég — viljið þér nú
gjöra svo vel að losa Magnús?
— Nsi, segþ- hann en það
verður nú víst bráðum. — Það
þarf þó að sýsla um ann, segi
ég — bað þarf að fá inum
föt, hann getur efcki alltaf ver.
18 í somu fötunum — Sýslu-
maðurinr þagnaði bara. —
Svo hefurðii hit.t Magnús?
Fyrsc hitti ég fangavö”ðinn
Nú gjörir þú svo vei að lofa.
mér að tala vig Magnú-s minn.
segi ág. — VelkO'mið. segi'
hanin - Þú ert bara komin,
segir IViagnúí þegar hann sér
mig — svoní' er aí hafa góða
art. Nr er komið óefni —
Það er alveg sama segi ég,
þer verð ég trú. Þá vrkn-
að: . n'ann. — Sona, sona
Maginús minn, seg] ég —
þetta lagast allt. Svo skildum
við.“
Þettd viðtal. sem birtist í 1.
hefti ársins 1956 er mikil
perla, og fleiri slíkar hefðu
gj'arna mátt prýða síður BIRT-
INGS.
í BIRTINGI frá upphafi hef
ur Hörður Ágústsson háð heil-
agt stnð gegn þeim. sem ekk-
ert skynhragð bera á húsagerð
arlist, og þeir eru andsvíti
miarg'ir Einhvero áramgur
hljóta sfcrif þessi að hafia bor-
ið, því að nú lítur út fyrir, að
farið sé að gæta auikins skiln-
inigs á viðhorfum Harðar
Ágústssonar sem hann hefiur,
góðu heilli, verið vafcinn og
sofinn við að koma á fram-
færi.
BIRTINGUR hiefiur léð ýms-
um máffium ldð, menningarm'ál-
um og pólitís'kum málum:
Meðai þeirra baráttumála
sem BIRTINGI tókst ekki aS
komia i gegn. er að fá herinn
burt úr landinu, en í hersetu-
málið blaodiaði ritdð sér, þegar
4. hefti 1957 kom út og flutti
áivarp til íslenzku þjóðarinnar,
sem var undirritað 100 manns;
fólki úr ýmsum starfsgreinum.
Ég veit etoki, bvort það í
sjálfiu sér flofekast undir póli-
tík að vilj'a hertnn úr landinu,
en hvað sem því líður hefur
BIRTINGUR alla tíð verið
fremur pólitískt rit, hvort sem
það hefur verið samkvæmt á-
seitninig: útgefiendanna eða
ekki Pólitilsk’a stefnu hlaðsins
er erfitt að skilgreina eins
o*g rauniar stefnu þess á öðrum
sviðúm. Ef til viM er bezt að
lýsa hcrni með þvi að stela
úr kvæði eftir Stein Steinarr,
og segjia, að bún hafi aldrei
vea’ið til þægðar „þeim, sem
með vöidin fóru á landi r.ér.“
En því fer fjarri að ritið hafi
"Barizt markvisst fyrir fram-
gangi einhvema póiitískra
miála Barátta BIRTINGS, ef
það er bá hægt að taia um bar-
áttu. hefur aldrei verið mark-
viss, end'a segir eánn ritnefnd-
armanna. Tho” Vilhjálmsson í
einni Syrpu si'nni í ritinu:
„Þeir einstaklingar sem hafa
unnið samari að Birtingi að-
hyllast vitanileg'a oftsinnis óiík
sjónarmið er hafa þé átt nógu
mikla samsitöðu til að geta
unnið saman með þeim áranigri
sem lesendur ritsins verða að
dæma um.“
Þetta. sem Thor segir, ligg-
ur noktoum vegínn í augum
uppi. tegar farið er að skoða
í saumana á BIRTINGI, en ei
að síður getur það orðið erf-
itt fyrir lesandanrn að dæma
um áranigurinn af samstöðu
þeirra einstaklinga. sem að rit
inu stóðu. Einhver hlýtur sá
áran.gur að vera. þótt hann
liggj ekki í auigum uppi.
Kannski er ekki svo fráleitt
að líkia BIRTTNGI við drop-
ann. serr holar steininn, því að
þótt torvelt sé að benda á eitt-
hvert eitt ariði. sem íslenzk
mennig á BIRTINGI að bakka.
þá hefiur hann samt unnið
mikilsvert starí. sem hefúr orð
ið til bess að aufca á skilning
manna á nýjum viðhorfum :
listinn’ — vikkað sjóndeild'ar-
hriniginin — ef svo mætri
segja
Ef tíl vilj er Einar Bra'g?
etoki svo fjarn þvl að hitta
naglann á höfuðið. þegar hann
segir
„Mé” dettur ekki í hug að
allt sem Bú'tingui flytur sé
borið til eilífs lífs Við höfum
a'ldrei æi;lað noo'Uirr það hlut-
verk flyt’? eintóma klassík.
FTtms'a siryld® hans er að
Vera liffemdi lifandj og óijaig-
'cróð rje/imilw um frjálsa list-
sköpun í landinu meðan hans
nýtur við.“