Vísir Sunnudagsblað - 26.02.1939, Page 3

VÍSIR SUNNUDAGSBLAÐ
3
Orlög
miljónamæringa
6. í SKUGGANUM.
Á hverjum morgni nákvæm-
lega kl. 9.30, yfirgefur J. D.
Rockefeller íbúð sína. Húsið
hans er að vísu stórt, en það er
gamalt og úr sér gengið og
hvei’fur raunverulega i ölluni
þeim fjölda stórhýsa og skraut-
hýsa, sem umhverfis það eru.
Það liggur í 52. götu, rétt við 5.
Avenue. Rockefeller fer inn í
stóra svarta bifreið, er bíður
hans og ekur niður Broadway.
Við liús númer 24 fer hann út.
Það er örskamt frá Wallstreet.
I fjörutíu ár hefir hann farið
þessa sömu leið. Ef fólk hefði
tekið eftir honum, myndu vafa-
iaust miljónir manna liafa séð
liann. En sannleikurinn er sá,
að enginn veitir honujn eftir-
tekt, og bifreiðinni ekki lieldur.
Hún er eins og allar aðrar bif-
reiðar og maðurinn eins og allir
aðrir menn — hvorugt sker sig
úr. ,T. D. Rockeleller er meðal-
maður á hæð; andlitið er fölt
og magurt. Augun eru greindar-
leg, en venjulega hálflokuð.
Háraliturinn var einu sinni
dökkbrúnn — en nú er það orð-
ið grátt.
Þetta er andlit eins og andlit
eru flest, og það eru fáir eða
engii*, sem veita þvi athygli, ef
þeir vita ekki áður hver maður-
inn er. En nafnið út af fyrir
sig er atliyglisvert, því áð á bak
við það liggur máttur — meiri
máttur en menn alment gruna.
J. D. Rockefeller hefir alt fram
á síðustu ár — meira að segja
eftir að bann komst á sjötugs
aldur — verið kallaður Rocke-
feller ungi. Nú þai’f þess ekki
iengui', því að gamli Rockefell-
er — faðir þessa — er dáinn.
Hann dó 1937 — þá nær 100 ára
að aldri.
J. D. Rockefeller er einkabam
föður síns. Og þó hann sé núna
orðinn hálf sjötugur, vita menn
ahnent mjög lítið um hann —
eða réttara sagt — menn vita
ekkert um hann. Þess vegna
kunna sumir að álykta svo, að
liann sé hæfileikalaus sonur
liæfileikamikils föðurs. En sii á-
lyktun væri röng. Hann hefir
að visu alla sína ævi staðið í
skugganum, en það stafar ekki
af liæfileikaleysi, heldur er það
gert af yfirlögðu ráði. Hann
forðast að vekja á sér eftirtekt,
hann lætur ekki taka af sér ljós-
myndir, hann veitir blaðamönn-
um ekki viðtal, hann hefir ald-
rei opnað neinar sýningar eða
vígt stói’hýsi, og liann fer aldrei
i opinberar veislur. Þetta er ein-
kennilegt, einmitt nú, þegar alt
virðist velta á auglýsingum og
gjörvallur heimurinn er í kapp-
lilaupi urn það, hvernig best sé
að vekja á sér eftirtekt. En lífs-
slcoðun Rockefellers stendur í
andstöðu við þetta flan. Hann
starfar sjálfur i kyrþei — og
honum hefir reynst það vel.
Það skal játað, að djöx’fustu
og snjöllustu gróðafyrirtæki
Rockefellerættarinnar eru ekki
Rockefeller yngra að þakka,
heldur fyrst og l'remst föður
hans. En þrátt fyrir það tala
amerískir auðkýfingar og iðju-
höldar með djúpri vii’ðingu,
næstum lotningarfullri aðdáun
um hann. Því að i síðastliðin 25
ár hefir Rockefeller yngri
stjórnað öltum fyrirtækjum
föður síns, og gert það með
þeirn liætti, að þrátt fyrir erfiða
tínxa, viðskiftaörðugleika,
bankahrun og kreppur, hefir
lionunx ekki aðeins tekist að
halda fyrirtækjunum öllurn á
rétlunx kili, heldur hefir lxonum
og íekist að auka fjárhagslegt
getumagn þeii’ra og jafnframt
sinn persónulega auð. Það er ó-
neitanlega athyglisverð atox’ka
og útsjón á jafn erfiðum tím-
unx, enda er svo að segja allur
lifsferill hans fólginn í þessu
starfi. — En lxvað annað hefir
liainx gert? Hann hefir stjórnað,
axxkið og' endui’bætt menningar-
stofnanir föður síns: Bókasöfn,
liáskóla, sjúkrahús, vísiiulalegar
tilraunastöðvar o. s. frv. Hann
bai’ðist líka fyi’ir banninu, en
varð þar að láta í nxinni pokann
eins og aðrir góðir nxenn. Á
stjórnmálasviðinu hefir liann
aldrei haft sig í fraixxmi; þar
hefir liann stað’ið í skugganum,
eins og svo víða annarstaðar, og
einnig þar af ásettu ráði. Ilann
sá sér liag í þvi, að vera lilut-
laus, og liann styrkir báða stei'lc-
ustu stjórnmálaflokka Banda-
i’íkjanna fjárhagslega. Ilaixn vill
halda frið við þá báða.
J. D. Bodkefeller fæddiíst í
janúarnxánxiði 1874. Uppeldi
haixs var óbrotið en strangt, og
bygt á þröngum trúargrund-
velli. Þá þegar var faðir hans
orðinn auðnxaðui’, en þrátt fyrir
það var sonurinn ekki vaninn
á neitt dekur. Honxun voru ekki
einxi siixni gefnir vasapeningar
til að eyða í eigin þarfir. Ef
bann langaði i axxra, vai'ð hann
að vinna fyrir þeinx. Þess vegna
vandist liann aldrei á að reykja
— og heldur ekki að dreklca —
því liann fékk enga peninga til
þess.
Að' afloknu báskólaprófi fór
hann strax að vinxxa á skrifstofu
föður síns. Það var 1897. Gamli
Rockefeller bafði sinar eigin
uppeldisaðferðir, hann lét son-
inn sjálfráðan, en gaf honum
jafnframt tækifæri lil að læx’a á
eigin mistökum og afglöpum. í
lxverl sinn, er syninum varð ein-
hver skyssa á, fór gamli nxað-
urinn til Iians, sýndi honum
franx á gallana og leiddi honunx
fyrir sjónir hvernig lxægt væri
að foi'ðasl þvílík nxistök, og
Iivað hægt væri að gei'a i stað-
inn. Og sonurinn var duglegur
og næmur. Um aldamótin
ireysti ganxli Rockefeller synin-
unx það vel, að haxm veitti hon-
um foi'stöðu fyrir meginhhxta
fyrirtækja sinna.
Það var gífurleg ábyrgð seixx
fvlgdi þessu hlutverki og sem
hvíldi á herðum hins uixga
manns. Það var voldugasti auð-
hriixgur jai’ðarinnar, íxxesta
einkaeign jarðarinnar og
stæi’stu iðnstofnanir jarðarinn-
ar senx hamx veitti forstöðu. Eða
Fih. af 6. síðu.
NÝ GERÐ AF EIMREIÐ MEÐ STRAUMLÍNULAGI.
Eimx-eið þessi var reynd fyrir nokkuru í Ex-ie, Pa. Hún er íxieð straumlínulagi og er notuð
einx-túrbínuvél til þess að framleiða rafnxagn handa sex hreyflunx, senx knýja lxana áfram.Hún
fer með 125 enskar mílna liraða á klukkustund og lireyflarnir fi-anxleiða samtals 5000 hest-
öfl. —