Vísir Sunnudagsblað - 10.09.1944, Page 8

VISIR SUNNUDAGSBLAÐ
8ͻM
Fyndni og flónska.
(Eftir handriti Bencdikts prests
» Þórðarsonar).
1. Einhver ljær Fúsa mussu!
Einhverju sinni hittust þeir á
Akureyri, Stefán amtmaður
Þórarinsson og Sigfús prófast-
ur Jónsson í Höfða (1760—
1803). Amtmaður var þá létt-
asta skeiðs aldurs síns, fram-
g.jarn mjög og bráðlyndur; pró-
fastur hniginn að aldri, gleði-
maður og skáld gott, einarður,
og hélt jafnan hlut sínum, við
hvern sem var að skipta. Þeim
amtmanni har sitthvað á milli,
og lét prófastur sitt ekki minna;
reiddist amtmaður og hafði þau
orð um, að réttast væri, að
hann hefði prófast af hemp-
unni. Prófastur lét sér ekki bilt
við verða og svaraði: „Farðu
til fjandans með hana, kajrl
minn! Einhver ljær Fúsa
mussu!“
2. Það er stand á Goddastöð-
um! Á dögum Stefáns prests
Benediktssonar í Hjarðarholti í
Dölum biuggu hjón á Godda-
stöðum, og Loftur hét og Mar-
grét. Loftur var sonur Halldórs
bónda á Hvoli í Saurbæ, en
Margrét dóttir .Tóns Þórðarson-
ar á Höskuldsstöðum, bróðir
Bergþórs í Ljárskógum. Þau
Löftur áttu jörðina, er þau
bjuggu á. Er þau höfðu búið
þar skamma stund, veiktist
Loftur og lá rúmfastur um hríð.
Varð Margrét því að sjá fyrir
búinu, og stunda mann sinn 1
tegunni.
F.inhvern dag, er Margrét var
við búverk, kemur henni 1 hug,
að maður sinn befði beðið um
að drekka, er hún fór úr bað-
stofnnni. Lætur hún þá mjólk
í ask og her innar, og er hún
kemur í haðstofu kallar Iiún:
„Hér er að drekka, Loftur! —
Seztu unp og taktu við!“ Loft-
ur anzar engu, og hrevfir sig
bv^rrn'. Margrét kallar aftur og
híð hriðía sinn. en ekki gegnir
T oftur. Gengur Margrét þá að
rúminu, ætlar hún að hann sofi
og vill vekia hann, en finnur
hrátt hverskyns var: Loftur var
dauður.
Stnndu síðar fór hún að sinna
búvprinim sinum sem áður. En
er hún kemur fram í eldhúsið,
gér bún að dauður er eldurinn
Kólnadnr leirhver
npp i óbyggðnm
o
Island er ekki að ófyrirsynju nefnt land andstæðnanna, land
elds og ísa. Hvar sem farið er imi óbyggðir landsins rekst mað-
ur á þessar andstæður, víða gefur að líta rjúkandi hveri við ræt-
ur jöklanna og sumstaðar rýkur jafnvel upp úr jökulsprungum
— svo gífurlegar eru andstæðurnar í óbyggðunum íslenzku.
Sú mynd, er hér birtist, er tekin í Vonai’skarði og sýnir
kólnaðan leirhver skammt frá rótum Vatnajökuls, inni í mestu
og hrjóstrugustu öræfum Islands. I Vonarskarði er víðáttumikið
vatns- og leirhverasvæði, en sumir hverirnir eru þornaðir upp
og sér þar aðeins í djúpar holur niður í jarðveginn með leir-
skorpu í kring.
og mjólkin í pottinum orðin að
gelli. Verður henni þá enn meir
amasamt, og gengur út, mætti
manni á hlaðinu, og er þau
höfðu heilsast, mælti hún: „Það
er stand á Goddastöðum núna:
drepinn eldurinn, kolyst í pott-
inum og Loftur liggur dauður
inni í rúmi!“
3. Embættisframi. Eitt sinn
gisti Steingrímur biskup á yfir-
reið hjá gömlum prófasti. Bar
þeim margt á góma og það með-
al annars, hversu lítil laun pró-
fastur hefði. Hafði prófastur
þessi þjónað embætti lengi og
þóttist því mega trútt um tala.
Gerðist hann allskorinorður að
lokum, og kvað svo að orði, að
betra væri að vera böðull en
prófastur. „Það liggur þá næst,
prófastur minn, að segja sig frá
þessu og sækja um hitt.“
4. Þúsund munnar. Þegar
Sigurður prestur Grímsson
kom að Þönglabakka 1819,
liöfðu bændur þar í sóknum
eigi þýðzt messusöngbókina
nýju í kirkjunni og héldu Grall-
arasöngnum óbreyttum. Presti
líkaði það eigi, og mælti fram
með bókinni við þá, og létu þeir
að orðum hans, og sungu sálma
úr bókinni. Liðu svo nokkrir
sunnudagar, að ekki bar til tíð-
inda. Þá lét prestur þá eitt sinn
syngja sálminn: „ö, þó eg hefði
þúsund munna“, en þá varð
þeim felmt við, og mæltu svo,
að þó þeir hefðu ei nema einn
munninn, yrði þeim fullerfitt
að reita í hann, hvað þá heldur
ef þeir væru þúsund.
5 Fátt af guðsbörnum. Jón
prestur Ásgeirsson í Skapta-
túni, er þjónaði Nesþingum
1792—1834, kom eitt sinn um
vertíð að Ingjaldshóli, til messu-
g.iörðar, og var miög fátt af
sóknarmönnum komið til kirkj-
unnar, en margt af vermönnum.
Þegar prestur gekki í kirkjuna
og leit yfir söfnuðinn mælti
hann: „Fátt af guðsbörnum;
flest útróðrannenn.“
6. Strákurinn, sem ekki öf-
undaði kónginn. Piltur einn um-
komulítill hófst einu sinni upp
úr eins manns hljóði á vökunni
og mælti: „Ekki get eg öfund-
að kónginn.“ Hann var spurður
hvað til bæri. „Mér hefir verið
sagt,“ svaraði hann, „að kóng-
urinn verði að greiða hár sitt
á hverjum degi og kemba sér,
en þó að eg giöri það ekki nema
einu sinni á ári, þá þvkir mér
það full-illt og vlldi hebt ftl.drei
gera það.“
Kirkjuleiðslan. Þegar séra
Benedikt Pálsson, er síðast var
prestur að Stað á Reykjanesi (f
1843), þjónaði Miklagarði 1
Eyjafirði, bar svo til, að hjón
giftust í sókn hans, og ól kon-
an barn mánuði síðar. Prestur
taldi það lausaleiksbrot og af-
tók að leiða konuna í kirkju.
Kom hún tvívegis svipferðis.
Fer þá bóndi á fund prófasts
að Hrafnagili, og kærir prest
fyrir honum. Prófastur ritar þá
presti bréf, og skipaði honum
að Ieiða konuna í kirkju. Fékk
hann bónda bréfið, að hann
færði presti það. Fer nú bóndi
erindi feginn til kirkjunnar
næsta sunnudag, og er prestur
gengur í kirkju, er konan setz(
á stól fyrir aftan ldrkjudyr,
en bóndi situr í kórbckk og rétt-
ir presti bréfið prófasts. Prestur
tekur við bréfinu og veit hvað
vera muni, lítur á og segir: „Nú
mun eg mega láta undan.“ „Og
það ætla eg þér“, mælti bóndi.
Prestur tekur seint til embættis-
gjörðar, og fer að öllu tómlega.
Veður var hvasst og kalt. Hirti
hann eigi, þótt konan skylfi af
kulda við kirkjudyr. Áður en
hann færi 1 stól, gekk hann
fram að leiða konuna í kirkju;
og er hann kemur í kirkjudyr,
segir hann: „Stattu upp, Lauga!
Komdu, Geii*Iaug!“ Tók hann
þá í hönd hennar og mælti:
„Gakktu í þirkju! Breyttu beþ
ur en áður!“ Prestur sleppti
henni þar, og gekk inn þegar.
Lygasögulistin. Þegar séra
Arnór Jónsson, er síðar varð
prófastur í Vatnsfirði, þjónaði
Hestþingum, bjó Stefán amt-
maður Stephensen á Hvítár-
völlum. Arnór var þá ungur og
þá gleðimaður mikill. Henti
hann mjög gaman af skrítnum
smásögum og hafði þær oft á
hraðbergi. Oft hafði hann og
sömu söguna upp aftur og aft-
ur. Tíðum ræddu þeir saman,
Arnór prestur og amtmaður, og
verður amtmanni þá að orði,
eitt sinn er Arnór var með sögu
eina, er amtmanni þótti ósenni-
leg og prestur hafði sagt hon-
um áður: „Þú ert búinn að
Ijúga þessu svo oft, að þú ert
farinn að trúa því sjálfur."
Karl einn, er gengið hafði til
skrifta með öðru fólki, hvarf
úr kirkjunni undan útdeilingu,
og er henni var lokið, vantaði
karlinn. Meðhjálparinn gengur
út að leita hans, og finnur hann
inni í eldhúsi á bænum, og er
hann þar við skófnapott. Með-
hjálparinn segir horium hvar
komið sé í kirkjunni og skipar
honum að koma þegar með sér.
Þá segir karl: „Skárri eru það
nú skrattáns lætin! Ekki ligg-
ur líf við! Má eg ekki skafa
pottinn áður?“