Nýja dagblaðið - 28.10.1933, Qupperneq 3

N Ý J A
DAGBLASIÐ
3
NtJA DAGBLAÐIÐ
Útgí'fandi: „Blaðaútgáfan h/f“
Ritstjóri:
Dr. phil. porkell Jóhannesson.
Ritstjórnarskrifstofur:
Laugav. 10. Síraar: 4373 og 2353.
Afgr. og auglýsingaskrifstofa:
Austurstrœti 12. Sími 2323.
Framkv.stjóri:
Vigfús GuÖmundsson.
Áskriftagj. kr. 2,00 ó mánuði.
í lausasölu 10 aura eint.
Prentsmiðjan Acta..
Nýr átrúnaður.
Mörgum bæjarbúum mun
vera minnisstætt erindi þaS,
sem sr. Ragnar Kvaran flutti
í útvarpið á sunnudaginn var.
Er sr. Kvaran með málsnjöll-
ustu mönnum og hefir auk
þess til að bera þá víð-
feðmi í hugsun, sem þeir einir
eignast, er dvalið hafa meðal
stórra þjóða og þelckja af eig-
in raun fjölbreyttni umheims-
ins í verklegri og andlegri
menningu.
„Þjóðernisstefnan er nýr á-
trúnaður“, segir sr. Ragnar
Kvaran. Átrúnaður, sem er
keppinautur kristindóms og
kirkjufélags. Þjóðernisátrúnað-
urinn byggist ekki á rökum,
heldur tilfinningum. Þi’ír eru
meginþættir hans: Trúin á
það, að einn kynþáttur sé öll-
um öðrum fremri, vaxtar-
broddur mannkynsins, guðs út-
valda þjóð. Takmarkalaust vald
stjórnendanna yfir skoðunum
og athöfnum borgaranna og út-
rýming sjálfstæðs hugsunar-
háttar. Óbilgirni og hatur
gegn öðrum þjóðum. Dýrustu
verðmætum nútímamenningar-
innar, allri friðsamlegri sam-
búð milli þjóðanna, stofnar
þessi nýi átrúnaður í voða.
Sr. Ragnar Kvaran á þakkir
skildar fyrir að hafa skilgreint
eins vel og rækilega og hann
gerði, viðhorf mannaðs hugs-
unarháttar gagnvart nazism-
anum. Og til allra þeirra, sem
mætur hafa á kirkju og krist-
indómi, eiga aðvörunarorð hans
sérstakt erindi. Hér á landi
munu menn varla hafa gert
sér grein fyrir því, að í Þýzka-
landi hefir hinn evangelisk-
lúterski kristindómur raunveru-
lega verið bannaður. Sam-
kvæmt boðum nazista nægir
ekki að menn séu kristnir.
Menn eiga að vera þýzk-
kristnir. Þegar Frick núver-
andi ráðherra Hitlers var ráð-
herra í Thiiringen, lét hann
fyrirskipa í kirkjunum póli-
tískar bænir. Nú eru gamlir
herforingjár settir til að líta
eftir prédikunum prestanna.
Og ýmsir beztu menn þýzku
kirkjunnar hafa opinberlega
mótmælt hinu nýja „þýzka“
guðsorði og látið svo um mælt,
að dýrkendur „orðsins" muni
nú um skeið verða að ganga í
gegnum svipaðar þrengingar í
Þýzkalandi og forðum í Róm,
á dögum postulanna.
Hér nýtur ofbeldisstefnan
verndar hjá flokki, sem þyk-
ist vilja „halda í“ það sem
•r „gamalt og gott“. *
Nýja dagblaðið
Það telst ekki til stórra tíð-
inda hér í Reykjavík, þótt nýtt
blað hefji göngu sína, auk held-
ur þótt dagblað sé. Slíkt finnst
mörgum álíka hversdagslegur
atburður og nærri því jafn lít-
ilsverður og hitt, að blað hættir
að koma út: Fáir fagna því og
enn færri sakna þess. Þetta er
nú samt mest á yfirborðinu.
Sjálf viðkoma blaðanna bendir
alveg ótvírætt í þá átt, að bæj-
arbúar sé reyndar hvergi nærri
vel ánaégðir með þann blaða-
kost, sem þeir hafa. Þessvegna
allar þessar tilraunir með ný og
ný blöð, breytileg að efni og út-
gangi, tilraunir, sem nú eru
loks svo margar orðnar, svo
misjafnar og auðnulitlar flest-
ar, að menn eru hættir að veita
slíku athygh.
Og þó er enn ný byrjun
gerð —.
Nútímamaðurinn hefir marg-
ar þarfir. Fullmargar þarfir,
finnst mörgum, nú í krepp-
unni a. m. k. Sjálfsagt margar
brýnar þarfir, en misjafnlega
knýjandi. Ein hin brjjnasta þörf
nútímamannsins er sú, að geta
íylgzt sem bezt með öllu því,
sem gerist, fjær og nær. Þess-
vegna eru dagblöð gefin út,
keypt og lesin " af miljónum
manna um allan heiminn. Eng-
inn annar vegur er til þess að
skilja og þekkja samtíð sína
en sá, að lesa blöðin, þennan
milda annál hinnar líðandi
stundar. Án þeirra er ekki unnt
að fylgjast með hraðfleygum
atburðum dagsins. Hætti maður
að lesa blöðin, hætti hann að
hrííast með af straumi hins
verðanda í eigin samtíð sinni,
dregst hann óðar aftur úr. Nú-
tímamaðurinn getur eklti án
dagblaðs verið. Þessvegna
þrautseigjan við að gefa út ný
og ný blöð, fyllri og betri ann-
ál um atburði líðandi stundar.
Hér þarf ekki að ræða um
áhrif blaða, góð eða vond.
Sjálfsagt er hvorttveggja til.
Áhrif blaðanna eru fyrst og
fremst mjög rík og það er von,
því reyndar eru blöðin fremur
öllu öðru spegilmynd af sam-
tíðinni. Fari allt með felldu
er myndin sönn. Sé það
ekki og túlki blaðið sam-
tíð sína rangt, villandi, vísvit-
andi eða af skilningsskorti
þeirra, sem að því standa, þá
er illa farið. Sá sem les óvönd-
uð blöð og rangsnúin er jafn-
illa farinn og sá, er engin blöð
les, og þó nokkru verr.
Blað það, sem nú hefur
göngu sína, vill kosta kapps
um, að sjá lesöndum sínum
fyrir sem mestum og sönnust-
um fréttum, erlendum og inn-
lendum. Það vill vera á verði
um það, að sem minnst og
helzt ekkert það er^máli skipt-
ir, þurfi að fara fram hjá
þeim. Það vill, svo sem unnt
er, kosta kapps um, að gera
fréttimar sem læsilegastar, á
þann hátt' sem góður sögumað-
ur gerir, sá sem ekki lætur sér
á sama standa um það, hvem-
ig áheyrendum geðjast frá-
sagnarhátturinn: Hann reynir
að halda athyglinni vakandi, en
| lætur sér þó ekki minna annt
um það, að herma rétt frá tíð-
indum, og forðast rangan og
hlutdrægan fréttaburð. Auk
eiginlegra frétta mun blaðið
flytja ýmsan fróðleik erlendan
og innlendan um menn og
menntir, framkvæmdir og fjár-
reiður víðsvegar um heim.
Þá mun blaðið sér í lagi
fylgjast eins vel og unnt er
með nýjungum öllum og fram-
kvæmdum í íslenzku atvinnu-
lífi og fjármálum og njóta hér
liðs hinna færustu og kunnug-
ustu manna. Þessu efni verð-
ur ætlað rúm á ákveðnum
stað í blaðinu.
íþi-óttir eru nauðsynlegar til
eflingar hollu uppéldi æsku-
lýðsins í landinu, líkamlega og
andlega. Að því vill Nýja dag-
blaðið styðja eftir megni. Bók-
menntimar þurfa þess ekki síð-
ur að þeim sé rækt sýnd og
mikið gagn er það lesöndum
\Tirleitt, ef þeir gæti stuðst
við blöðin um val bóka og
lestur. Að því vill Nýja dag-
blaðið stefna. Líku máli er að
gegna um listir og skemmt-
anir, nema þar verður blaðið
að takmarka sig að mestu við
það, sem fram kemur af slíku
á hverjum tíma hér í höfuð-
stað landsins.
Nýja dagblaðið mun kosta
kapps um það að vanda til
efnis, sem það flytur, og svo
frágangs. Það mun eftir föng-
um flytja myndir, innlendar og
erlendar. Sögulegt efni mun
það flytja við og við og svo
skáldskap, en alls ekki neitt af
því tagi er lélegt sé, enda er
birting þessháttar efnis ógreiði
við höfundinn og hrelling les-
andanum, en engum til gagns.
Nýja dagblaðið vill ná til
sem flestra lesanda. Það vill
eiga erindi við allan þorra
manna. Það mun reyna að
verða sem víðast að liði og
hafa samvinnu við hvern þann
mann, er vinna vill góðu máli
gagn. Þannig mun Nýja dag-
blaðið fylgjast eftir megni með
málefnum Reykvíkinga og
Reykjavíkurbæjar og vinna að
gagni og sóma bæjarins í hví-
vetna. En ekki bindur það
starfsvið sitt við Reykjavík
eingöngu, enda er það sannast
að segja, að hagsmunir lands-
manna tengjast nú orðið svo
fast um landið allt, með aukn-
um samgöngum og nýrri skip-
un atvinnuveganna, að hvorki
er ráðlegt né unnt og með
engu móti rétt, að marka um-
ræðum né athugunum sínum
um atvinnu- og fjármál eða
stór framfaramál, mjög þröngt
svið.
í pólitík fylgir blaðið Fram-
sóknarflokknum að málum.
Nýja dagblaðið
birtir smáauglýsingar, tvær
línur fyrir eina krónu (t. d.
um atvinnu, húsnæði, kennslu,
tapað, fundið o. fl.).
Auglýsingum í Nýja dagblað-
ið er veitt viðtaka á afgréiðslu
blaðsins í Austurstræti 12 og
í prentsm. Acta.
engu móti leitt af sér annað en
hinn mesta ófarnað (can not
fail to cause the greatest dis-
turbances) “.
Annað brezkt fjármálablað
„The Statist“ sagði um sömu
mundir, að N. I. R. A. væri í
þann vegixm að „kúga amerísk-
an iðnað undir skriffinnsku
stjórnarfyrirkomulag, sem
hvergi þekktist 1 heiminum
nema í Ítalíu og Sovét-Rúss-
landi“ og að „viðburðir síð-
ustu daga hafa í einu vetfangi
hraðað framgangi ríkis-social-
ismans meir en nokkum gat
órað fyrir“.
„The Statist“ segir ennfrem-
ur um sama leyti, að það sem
viðreisnartilraunir Roosewelts
feli í sér sé „socialistisk tekju-
jöfnun milli stétta“ svo rót-
tæk (on a scale and by a
method), að slíks séu engin
dæmi fyr, nema ef til vill á
ófriðartímum".
En Roosewelt og menn hans
eru á öðru máh. Þessa kreppu
verður að leysa með nýjum
ráðum segja þeir. Hingað til
hefir venjan verið sú að láta
kreppuna leysi sig sjálfa.
leiðsluna halda áfram að hækka Fyrsta skreíið hefir venjulega
í verði. Hann taldi þörf róttæk- verið lsekka launin og því
ari aðgerða en venjulega fást næsf vextina, þangað til hagn-
á alþjóðlegum málskrafsfund- aður fór að verða rekstrinum.
um um viðskiptamál, þar sem ^feð bvi móti hefir verið
flestir eru ábyrgðarlausir og j Fleypt lífi í iðnaðinn og verðið
enginn þorir að gera neitt. j far:*ð að hækka. Eftir á kom
„The Economist“ eitt fræg- sv0 eftirspurn^ eftir vinnu og.
asta fjármálablað Englands — j iaunahækkun á ný smátt og
ritstjóri þess er Sir Walter j smátt. En alltaf hefir virniu-
Layton — sagði þá m. a.: | aflið orðið að bera byrðar
Hækkun verkalauná samfara kreppunnar lengst af öllum.
stytting vinnutímans, sem ; En við viljum byrja „á rétt-
amerísku viðreisnarlögin gera um enda“ segja hinir amerísku
ráð fyrir „hlýtur óhjákvæmi- viðreisnarmenn. Við byrjum á
að hækka launin og auka kaup-
getu almennings. Því að kaup-
geta almennings er undir-
staða allrar heilbrigðrar fram-
leiðslu.
N. I. R. A. gildir fyrst um
sinn til tveggja ára. En gamla
skipulagið kemur aldrei aftur,
eins og það var, segir Roose-
welt og menn hans.
Marteinn Einarsson & Go.
T Mest úrval [
1 borginni ▲ -
af allskonar vefnaðarvörum, tilbúnum fatnaði Með lægsta fáanlegu verði. o. m. fl.
lega að eyðileggja þær iðnaðar-
greinar, þar sem vinnulaunin
eru mikill hluti af framleiðslu-
kostnaðinum".
Og blaðið bætir við, að sér- j
staklega á krepputíma, þeg- j
ar framleiðslukostnaðurinn nú !
þegar standi í óeðlilega háu i
hlutfalli við verðlag, geti slík j
stefna í atvinnumálum ..með
N.I.R.A.
Það er skammstöfun, sem
hvert mannsbarn þekkir nú í
Bandaríkjunum og þýðir Na-
tional Industry Recovery Act,
— nafnið á hinni nýju við-
reisnarlöggjöf Roosewelts í
iðnaðarmálunum.
Stærsta bylting nútímans er
ekki í Rússlandi, segja heims-
blöðin. Ilún er í Bandaríkjum
Norður-Ameríku, í sjálfu höf-
uðvígi auðvaldsins, í föður-
landi miljónamæringanna og
hinna almáttugu hringa.
Álit ýmsra merkra fjármála-
fræðinga í hinum brezka heimi
komu glögglega fram víða í
ræðu og riti einmitt um það
leyti, sem viðskiptaráðstefnan
fræga stóð yfir í Lundúnum á
síðastliðnu vori. Mac Donald
hafði boðað til þeirrar ráð-
stefnu, og fulltrúar voru þar
mættir frá 70 fullvalda ríkjum
víðsvegar um heim. En skyndi-
lega kom óvæntur boðskapur
frá forseta Bandaríkjanna.
Roosewelt neitaði að verðfesta
dollarinn. Hann vildi láta pen-
ingana íalla meira og fram-