Nýja dagblaðið - 11.03.1934, Blaðsíða 2

2
N Ý J A
DACBLAÐIB
Laikkvöld Menntaskólans 1934
Albrýðissemi og iþróttir
Ríkisútvarpið
Framh. af 1. síðu.
Skopleikur í 3 þáttum eftir Reihmann og Schw&rtz
(í íslenzkri, staðfærðri þýðingu eftir Emil Thoroddsen).
Verðnr leikinn mánud. 12. marz kl. 8V* í Iðnó,
Aðgöngumiðar seldir í Iðnó á sunnudag kl. 3 V*—7 og
á mánudag kl. 10—12 og 1—8.
((V I
" "iiii
fe fá< wemtm oq (ihm
iugtvy 34 i 1300 .MegbÍAOtii
Býður ekki viðskiptavinum sínum annað en fullkomna
kemiska hreinsun, litun og pressun.
(Notar eingöngu beztu efni og vélar.
Komið því þangað með fatnað yðar og annað tau, er
þarf þessarar meðhöndlunar við, sem skilyrðin eru bezt
og reynslan mest.
Sækjum og sendum.
Heyvinnuvélar
Bændur og aðrir sem ætla að fá sér heyvinnuvélar
fyrir sumarið ættu að athuga:
Að HERKULES sláttuvélarnar verða með alger-
lega sjálfvirkri smurningu og mikilvægum endur-
bótum framyfir það sem áður hefir þekkst.
Að DEERING rakstrarvélarnar með stífu tindun-
um taka langt fram þeim rakstrarvélum, sem áður hefir
verið völ á.
Að LUNA snúningsvélar vinna sér nú óðum vin-
sældir allra þeirra er sjá og reyna.
Veljið réttar vélar, réttar stærðir og rétta gerð.
í slíkan aukinn kostnað til
menningarbóta, hillir af mik-
illi bjartsýni. Við höfum einn-
ig verið mjög heppnir með út-
varpsstöðina, sem hefir reynst
í bezta lagi, enda notið ágætr-
ar verkfræðilegrar umsjár. Við
höfum á byrjunarárum okkar
átt kost á því, að hagnýta
okkur reynslu annara þjóða, og
komizt hjá óhöppum, sem
annarsstaðar hafa orðið til
hindrunar í byrjun útvarps-
reksturs. Loks hefir reksturinn
allur í verzlunarefnum og öðr-
um viðskiptum, verið heil-
steyptur og miðaður við al-
menningshagsmuni.
Útvarpsnot í sveitum.
Það er eftirtektarvert, eins
og tölurnar hér að framan
bera með sér, að í sveitum eru
aðeins 4.25% útvarpsnotenda
á móti 9.93% í kaupstöðum og
kauptúnum.
Eins og liggur í augum uppi,
er þörf útvarpsnotanna í sveit-
um landsins jafnvel enn brýnni
en í kaupstöðum. Eigi að síð-
ur hafa þær mjög dregizt aft-
ur úr á þessari leið og má það
vera öllum mikið áhyggjuefni.
Hér kemur til greina í fyrsta
lagi hin harða landbúnaðar-
kreppa síðustu árin. En auk
þess eiga sveitirnar, vegna
strjálbýlis og skorts á raforku,
við miklu örðugri kjör að búa
um hagnýtingu útvarps held-
ur en íbúar kaupstaða. Skortur
á hleðslustöðvum fyrir raf-
geyma veldur mjög miklum ó-
þægindum, áhættu og kostnaði,
er flytja þarf geymana um
langan veg, jafnvel bera þá á
bakinu yfir fjallvegi. Loks
brestur enn nægilega þekkingu
á meðferð og hagnýtingu við-
tækjanna og greiðan aðgang að
viðgerðum, þegar bilanir
verða.
Samband ísí.samvinnufélaga
Tilraunir að jafna að-
stöðumuninn.
Nokkrar tilraunir hafa verið
gerðar, til þess að jafna að-
stöðumuninn í sveitum og í
kaupstöðum.
Sumarið 1932 var tekin sú á-
kvörðun í samráði við atvinnu-
málaráðherra, að lækka raf-
hlöður verulega í verði.
Síðasta Alþingi heimilaði 10
þús. kr. af ágóða Viðtækja-
verzlunar ríkisins, til þess að
styrkja hleðslustöðvar í sveit-
um, þar sem aðstaða er erfið-
ust. Eru umsóknir um styrk-
inn teknar að berast útvai-p-
inu.
Síðastliðið sumar var Við-
gerðarstofunni, undir umsjá
verkfræðingsins, falið að hefja
viðgerðaferðir um landið og
var varið til þess nokkru af
auglýsingafé Viðtækjaverzl-
unarinnar. Ferðast var um
Húnavatns-, Skagafjarðar- og
Eyjafjarðarsýslur, Akureyri,
Siglufjörð og Akranes. Athug-
uð voru og gert við um 300
viðtæki, eigendum þeirra að
kostnaðarlitlu. Þetta var eins-
konar reynsluför, en sem gafst
Bókmenntir — íþróttir — listir
Iþróttir og manndómur
H.
Fyrir nokkru síðan var hér í
blaðinu sagt frá athugunum
Dana á því, hvernig afreks-
menn þeirra í íþróttum hefðu
reynzt, þegar út í lífsbaráttuna
kom. Bentu þær athuganir
mjög skýrt í þá átt, að afreks-
menn í íþróttum hefðu yfir-
leitt reynzt mjög vel til alls,
sem manndómur er í.
Meðal okkar Islendinga hafa
engar slíkar athuganir verið
gerðar. Þess er heldur ekki
von. Til þess er of stutt liðið,
síðan farið var að keppa til af-
reka á skipulegan hátt. Þeir
íþróttamenn, sem dæmd hafa
verið afrek, sem um er vert,
eru enn fáir. Og enn færri hafa
fengið sína raun í lífinu. Helzt
væri það þá glímukóngarnir
okkar. Þeir eru flestir kunnir
menn og flestir athafna og að-
sópsmenn. Annars getur hver
og einn leitt sinn huga að þeim.
Hygg ég að flestum þyki að af
þeim hafa staðið nokkur gust-
ur, eins eftir að þeir hurfu
af ghmuvellinum. Þeir, sem
ókunnugir eru leyndardómum
glímunnar, geta að vísu sagt,
að svona hefðu þeir orðið, þó
að þeir hefðu aldrei glímt. En
vanur glímumaður mun í sum-
um þeirra a. m. k. fyrst og
fremst sjá glímumanninn, ekki
aðeins í göngulagi þeirra og
hreyfingum, heldur einnig í
öllu starfi.
Menn geta líka leitt hugann
að því, hvemig þeir menn hafa
reynzt til atorku og afreka, er
þeir þekktu sem góða glímu-
menn eða vel að öðrum íþrótt-
um búna. Sá mælikvarði er að
vísu ekki nákvæmur, en þó má
nokkuð af honum marka.
Menn væru ekki lengi að finna
dæmin um góða íþróttamenn,
er urðu lélegir menn, ef þau
væru mörg til.
Þó verður því ekki neitað,
að efnilegir íþróttamenn hafa
stundum brugðizt, er út í lífs-
baráttuna kom. Einkum mun
það eiga sér stað, þar sem
íþróttir eru lítið stundaðar. Þá
getur svo farið, að sjálf nautn-
in af íþróttinni leiði einmitt
vænlegasta manninn til þess,
sem háskalegast er við íþrótt-
ir: til ofraunar. Honum verður
þá hans guðdómlegasta gjöf
að fótakefli: ofurhuginn. Hann
er því svo vanur að finna yfir-
burði sína, að það stigur hon-
um til höfuðs eins og sterkasta
áfengi. En sjálf íþróttin er allt-
af í því fólgin að beita kröft-
unum, en kunna þeim þó rétt
hóf. Því er ofraunin jafn mildð
brot gegn íþróttinni sem
áreynsluleysið, og fyrir hvort-
tveggja er sama refsingin:
vanmáttur, sem ekld verður
bætt úr.
Þegar um íþróttir og mann-
dóm er að ræða, verður það að
vísu að viðurkennast, að erfitt
er um það að segja, hvað þar
er orsök og hvað afleiðing. Því
verðru ekki neitað, að margir
verða góðir íþróttamenn, af
því að þeir hafa gott upplag til
manndóms, og þeirra mann-
dómur snýst þar að, sem
íþróttirnar eru, meðan þeir eru
ungir. En myndi manndómur
þeirra leita sér þar næringar,
ef hann fyndi ekki að það væri
gott til vaxtar og þroska?
Iþróttamennirnir þurfa þar
engan um að spyrja. Hver sá
maður, sem stundað hefir
íþróttir með alúð og gát á
sjálfum sér, veit það, að hann
hefir styrkt vilja sinn með því
engu síður en líkama sinn. Og
ef menn stunda íþróttir sem
sannir íþróttamenn, eflast þeir
ekki einvörðungu að vilja til að
olnboga sig áfram í mannfjöld-
anum, heldur líka að vilja, sem
kemur fram sem drengskapur
í skiptum við menn. •
Sá, sem þetta ritar, er ekki
þeirrar trúar, að íþróttir auki
snilligáfu manna, svo að miklu
nemi. En þær auka mönnum
holla mannþekkingu einmitt a
þeim árum, sem þeir eru næm-
astir og þörfin er mest að
þeirrar þekkingar sé aflað. En
um fram allt temja þeir skaps-
munina til manndóms. Því á
hver unguy maður, sem lætur
sér annt um manndómsþroska
sinn, að leggja stund á íþróttir,
og- hver þjóð, sem lætur sér
annt um hetjulund sona sinna
og dætra á að hlynna að því
eftir mætti á heilbrigðan hátt.
Það er að vísu gamalt orð, að
allt sé 'bezt í hófi. Og vel getur
verið, að íþróttir megi rækja
um of, þrekið og ofurhuginn
geti vaxið öðrum eðlisþáttum
manna yfir höfuð og jafnvel að
of mikið verði um drengskap-
inn. En á þeim tíma, sem nú
er að líða, þarf enginn slíkt að
óttast. Ef við höfum þrótt til
ofurs, er það áreiðanlega ekki
þrek, sem er tamið við íþrótt,
heldur er það villtur, óstýri-
látur náttúrukraftur, sem fyrst
og fremst þyrfti tamningar
við. Og enginn þarf fyrst um
sinn að óttast það um okkar
þjóð, að drengskapurinn verðl
henni óbærilegar drápsklyfjar.
En drengskapurinn er tamið
þrek, sá manndómur, sem kem-
ur fram í því að þora að segja
satt, hafa dugnað til að standa
við orð, fylgja réttu máli og
taka á sig þrautir, er þörf
krefur — allt þetta, sem við
þurfum fyrst að æfa í leik og
íþrótt til að geta síðar fylgt
því fram í lífi og starfi. A.
sérlega vel og var afarvinsæl
af þeim, sem gátu hagnýtt sér
aðstoð þessa. Er fyrirhugað
að halda þessum ferðum áfram
næsta sumar.
Fjárhagur útvarpsins.
Þar sem útvarp er rekið í
slíku fámenni, sem hér gerist,
verður fjárskortur, miðað við
verkefni, alltaf höfuðörðugleik-
inn, þrátt fyrir nokkuð há
afnotagjöld. Rekstur stöðvará-
halda og viðhald, skrifstofu-
störf og önnur óhjákvæmileg
Framh. á 3. síðu.