Nýja dagblaðið - 02.05.1935, Qupperneq 1

Kröfugöngurnar í gær
Lítil þátttaka í göngnnum í samanburði yið
fólksfjöldann sem hafði þyrpzt ót á göturnar
i
Veðrið í gær var gott og
hlýtt og var strax fyrir hádegi
óvenjulega margt fólk á göt-
unum.
Eins og venjulega gengust
jafnaðarmenn og kommúnistar
fyrir kröfugöngum þennan
dag, en aúk þess efndu nazist-
ar til þriðju göngunnar með
aðstoð íhaldsmanna.
Hafði íhaldið hjálpað nazist-
um' að kaupa nokkuð margar
einkennisskyrtur og voru síðan
lánaðir unglingar frá íhalds-
heimilum til að ganga í skyrt-
unum.
Ekki hefir þó íhaldið enn
þorað að opinbera þennan
stuðning sinn við nazistana.
En barnsandlitin í göngu naz-
istanna í gær sýndu augljós-
lega, hvaðan þessi hreyfing er
sprottin og hverjir standa
henni að baki.
Kommúnistar voru fyrst til-
búnir í gönguna og söfnuðu
þeir saman liði sínu fyrir
framan Menntaskólann og hófu
gönguna þaðan. Nokkra ung-
'inga höfðu þeir einkennis-
kiædda og voru þeir látnir bera
trésköft (kylfur) og þóttust
þeir af því miklir menn.
Nokkrir stúdentar gengu
aftast í göngu kommúnistanna.
Teljast sumir þeirra vera í
mikilli andstöðu við afturhald-
ið í Háskólanúm og þóttust með
þessari taglhnýtingu auglýsa
Framburður ýmsra
foringjaí herSanda-
ríkjamanna vekur
ugg annara þjðða
London kl. 21,00 30./4. FÓ.
Síðastliðinn laugardag birti
hern álanefnd neðri málstofu
Bandaríkjaþingsins framburð
ýmissa leiðandi manna í her
og flota, og hafa nokkur atriði
í þeim framburði órðið til
þess, að vekja ótta og grun,
milli Bandaríkj anna og annara
landa. Tvö atriði, er sérstak-
lega snerta Bréta og Canada-
menn, eru staðhæfingar, sem
háttsettir foringjar sjóflota og
loftflóta Bandaríkjanna gerðu.
Önnur er sú, að ef til stríðs
kæmi, neyddust Bandaríkin til
þess að kasta eign sinni á
nokkrar eyjar Breta ogFrakka
við strendur Bandaríkjanna;
en hin er sú, að Bandaríkin
myndu þurfa að koma upp
leynilegri flugstöð einhvers-
staðar við landamæri Canada.
frjálslyndi sitt á áberandi
hátt!
Jafnaðarmenn söfnuðust
fyrst saman hjá Iðnó og lék
Lúðrasveit Reykjavíkur nokk-
ur lög og Jón Baldvinsson
flutti ræðu áður en lagt var af
stað í kröfugönguna. Muh
ganga þeirra sennilega hafa
verið fjölmennust, en ver
skipulögð en hinna.
Nazistar söfnuðust fyrst
saman hjá húsi íþróttafélags
Reykjavíkur. og héldu þeir síg.
jafnan á þeim leiðum, sem
hinna var sízt von.
Að göngunum loknum voru
lialdnir útifundir. Jafnaðar-
menn höfðu fund á Austur-
velli, kommúnistar í Lækjar-
götu og nazistar fyrir framan
gamla barnaskólann.
Fjöldi fólks hafði brugðið
sér út til að njóta góða veð-
ursins og sjá atburði dagsins.
En aðeins lítill hluti þess tók
þátt í kröfugöngunum og voru
allar götur miðbæjarins fullar
af fólki, meðan kröfugöngurn-
ar voru í útjöðruml bæjarins.
Bjuggust margir við einhverju
sögulegu, en öll bið varð
árangurslaus. Ræðumennirnir
héldu hinar venjulegu fyrsta
maí ræður og kórar og lúðra-
sveitir fóru með hin gamal-
kunnu lög eins og venja hefiv
verið þennan dag' undanfarin
ár.
Roosevelt forseti hefir nú
lagt bann við því, að fram-
burður þeirra, sem nefndin
hefir yfirheyrt, verði birtur,
fyrst og fremst vegna þess,
að þessir ménn tali ekki í nafni
Bandaríkjastjórnar, og sé það,
sem' þeir segja, aðeins þeirra
persónulegt álit um hvað gera
þurfi. Forsetinn hefir einnig
gert ráð fyrir því, að gögn þau,
er nefndin safnar, séu lögð fyr-
ir hann áður en nokkuð sé birt
úr þeim.
Ameríkuríkin ætla að
stöðva ófriðinn milli
Boliviu og Paraguay
London kl. 21,00 30./4. FÚ.
Bandaríkin, Argentína, Chile
og Peru hafa sent ávarp fii
Braziliustjórnar, og farið fraxn
á það, að hún taki saman
höndum við þau ríki til að
reyna að stöðva stríðið milli
Boliviu og Paraguay út af
Gran Chaco héraðinú. Nokkrar
Evrópuþjóðir hacfa í hyggju að
gera samskonar áskorun.
Flotaaukning
ÞJoðverja
Þann 15. maí ætlar Hitl-
er að geta út yfirlýsingu
um tyrirætlauir Þjóð-
verja um herskipasmíði
London kl. 21,00 30./4. FU.
Heimurinn verður að bíða til
15. maí eftir áreiðanlegnm
fregnum um fyrirhugaðar
framkvæmdir þýzku stjórnar-
irmar í flotamálum. Flest af
því, sem birt hefir verið um
þær fyrirætlanir hingað til eru
ágizkanir eða óstaðfestar
fréttir. En Hitler hefir til-
kynnt,: að þann 15., maí ætli
irann sér að gefa út opinbera
vfirlýsingu um málið. Hefir
hann því farið fram á það við
brezku stjómina, að fundi
þeim, sem Bretar og Þjóðverj-
ar höfðu ákveðið að halda í
London til að ræða um flota-
mál Þjóðverja, verði frestað
þar til eftir miðjan maí.
Brezk blöð láta í dag í ljósi
efa ginn um það, . að nokkuð
verði úr þessari fyrirhuguðu
ráðstefim.
Gengísmál
Ummælí hins þekkta enska þjöðhag-
fræðings, T E. Gregory prófessors
Enski prófessorinn T. E.
Gregory, sem er þekktur hag-
fræðingur, hélt nýlega fyrir-
lestur í hagfræðingafélaginu
danska og talaði um fjármál
Englendinga. Fórust prófess-
crnum þannig orð:
—• Flest heimsveldin eru að
gera meira! og minna marg-
háttaðar tilraunir til gengis-
lireytinga, sem ekki verður enn
séð hvern árangur kunni að
hafa og þeir, sem að þessurn
iilraunum standa, hafa varla
gert sér fullkomlega ljóst eðli
]?essara breytinga. Að því er
ensku þjóðina. snertir, er krafa
liennar um lækkun sterlings-
pundsins byggð á þeirri stað-
i'eynd, að árið 1925 komst
pundið í gullgengi án þess að
tilsvarandi breyting yrði á
kaupmættinum. Á næstu árum
urðum við því að breyta lifn-
aðarháttum okkar og vöru-
verði í samræmi við verðlag
annara landa og afleiðingin
Præg brúdhjóxi

Hinn. 11. apríl síðastliðinn gekk Göring að eiga leikkon-
konuna Emmy Sonnemann. Var þá mikið um dýrðir meðal
foringjanna þýzku og stórkostleg hátíðahöld í Berlín. Brúð-
urin er fræg leikkona og hefir auk þess vakið athygli með
því, að hún hefir aldrei látið klippa hár sitt.
varð sú, að við úrðum! aftur að
hverfa frá gullgengi.
Einstökum þjóðum er kleift
að stíga slík spor og yfirstíga
örðugleikana. En það verður að
vera öllum ljóst, að með þessu
hefir þjóðin valið sér það hlut-
skipti, að vera skammsýnn
skuldunautur í stað þess að
vera framsýnn skuldheimtu-
maður. Að England virðist
liafa grætt á þessari tilraun,
er m. a. vegna þeSs, að traústið
á sterlingspundinu í 1 andinu
sjálfu var óskert. En það staf-
aði m. a. af því, að þær af-
leiðingar, sem spáð var að
lækkunin mundi hafa í för
með sér og óskað var eftir að
sumui leyti, eins og t. d. mikil
verðlækkun og þessháttar,
komu ekki fram.
Nú er sú breyting orðin, að
allar þjóðir hyggja á gengis-
lækkun. En þegar svo er komið
verður gróðinn langt um' vafa-
samari, en þegar um einstök
lönd var að ræða. Einstök lönd
geta aukið útflutning sixm á
kostnað annara landa, en allar
þjóðir samtímis geta ekki auk-
ið útflutning sinn á kostnað
allra annara þjóða. Þessvegna
er það líka, að við sj áum inn-
flutningshömlur og tollahækk-
anir feta í fótspor gengislækk-
unarinnar og í því efni erum
við allir brotlegir.
Hvað England snertir, er
hluti þess 1 heimsverzluninni
8% hærri nú en í september
1931. Er ég- þeirrar skoðunar
að við höfum átt við óvenju-
lega hægfæra verðhækkun að
búa.
Viðhorf síðustu tíma benda
sérstaklega til þess, að þetta
verðhækkunartímabil sé nú að
fjara út. Margháttuð verðlags-
samtök, gerð í þeim tilgangi að
hækka vöruverðið, auka stöð-
ogt fjárframlög sín í þessu
skyni. Þetta er eins og svartur
skuggi, sem getur leitt til þess
að gengi sterlingspundsins
lækki. Þar við bætist svo og
það, að verkamannaflokkurinn
hefir gefið út yfirlýsingu þess
efnis, að hann ætli að þjóð-
nýta bankana.
Iivað tekur við, ef eðlileg
viðreisn nær ekld að þróast?
Já, þá er engum efa bundið, að
sökum hins mikla atvinnu-
leysis, sem engin frjálslynd
stjómarvöld geta leitt hjá sér,
verður óhjákvæmilegt að
stofna til stórkostlegra opin-
berra framkvæmda. Þetta eyk-
Framh. á 4. slöu.