Nýja dagblaðið - 18.03.1936, Blaðsíða 3

N í J A
DAGBLAÐIÐ
8
Borgarfj arðarsagan
Svar frá VígSásí Guðmundssyní.
NÝJA DAGBLAÐIÐ
Útgefandi: Blaöaútgáfan h.f
Ritnefnd:
Guðbrandur Magnússon.
Gísli Guömundsson,
Guöm. Kr. Guömundsson.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
pórarinn þómrinsson.
Ritstjórnai’skrifstofur:
Laugav. 10. Símar 4373 og 2353.
Afgr. og auglýsingaskrifstofa
Austurstr. 12. Sími 2323.
Áskriftargjald 2 kr. á mán.
-í lausasölu 10 aura eint. -
Prentsm. Acta.
Sími 3948.
Andfæli
Þegar nýlega var í blöðum
Framsóknarflokksins gengið &
sjónarhæð og litið yfir upphaf
og ófamað íhaldsins í landinu,
vaknaði Morgunblaðið upp með
andfælum. Hyggst það þá að
rétta hlut sinn með því að
bregða enn að nýju undir tönn
útslitinni og gertugginni lýgi
utm þólitískan andstæðing.
Morgunblaðið er upphaflega
gefið út af hálfdanskri hags-
munaklíku og fyrir fé, sem
ýmsir styrktarmenn blaðsins
beinllnis stálu úr sjálfs sín
hendi af þeim fjárupphæðum,
sem bankamir trúðu þeim fyrir
til atvinnureksturs. Hinar þjóð-
félagslegu og siðferðislegu hug-
myndir styrktarmannanna hafa
endurspeglast í svip blaðsins
öllum og málafylgju fram á
þennan dag. Og þótt blaðið hafi
skipt að nokkru um eigendur,
hefir það ekki skipt um inn-
ræti. Hin siðferðislega eitrun
hefir verið nægilega gagnger,
til þess að mergsmjúga þá and-
legu svefngöngumenn, sem síð-
an hafa tekið að sér að verja
glæpsamlegt framferði og af-
glöp hinna pólitísku liðsmanna.
Morgunblaðið kallar það fjár-
drátt, að senda reikninga með
fylgiskjölum upp í stjómarráð
og óska eftir greiðslu. Hvaða
nafn myndi þá hæfa ávísana-
grandvarleik Mjólkurfélagsins,
ínaldsráðvendninni við fjár-
hirzlur' Landsbankans, Korp-
úlfsstaðarausninni og Hesteyr-
arheiðarleikanum, svo fátt eitt
sé talið.
Ef Morgunblaðið óskar eftir
að taka upp í stað röksemda
um stjómmálaviðhorfið þess-
háttar vopnaburð, þá mun vera
þess ærinn kostur að rita ráð-
vendnissögu þeirra manna, sem
fyllt hafa flokk þess, allt frá
því er þeir ráðstöfuðu milljón-
unum úr íslandsbanka og
þangað til þeir tóku þrælsmút-
ur fyrir að ofurselja íslenzka
landhelgi erlendum veiðiþjóf-
um. Það munu áreiðanlega ekki
vera þess nein dæmi, að í jafn
fámennu stjómmálaliði hafi á
jafnskömmum tími vaxið upp
og leikið lausum hala jafn-
margar andlegar og siðferðis-
legar vanmetaskepnur eins og í
flokki íhaldsins hér á landi.
Eeykjavíkuríhaldið hefir um
alllangt skeið sótt pólitískar
morgunbænir sínar í málgagn
þafi, sem nú þykist vará við
Vegna ritgerðar Bjöms Ja-
kobssonar í N. Dbl. s. 1. sunnu-
dag vil ég biðja um rúm fyrir
nokkrar línur. — B. J. gerir at-
hugasemdir aðeins við það, er
honum finnst sagt til hnjóðs
þáttum Kr. Þ. og vill m. a. fá
þar sumt skýrara fram. Líkum-
ar benda því til að honum þyki
lof Dvalarritdómsins um þá
réttlátt og svo sé einnig um að-
finnslumar við kvæði H. H.,
rítgerð Pálma, söguhrafl Guð-
brandar, formála E. A. og þá
elcki sízt lofsyrðin um ytri frá-
gang bókarinnar, sem Bjöm
sjálfur á góðan hlut af, þar sem
hann meðal annars sá um
prentunina og las prófarkimar.
B. J. kvartar yfir því að að-
finnslum mínum fylgi ekki nóg-
ar skýringar, — að ég nafn-
greini ekki alla þá, er ég telji,
að hafi gleymst að óþörfu o. s.
frv. Þessu olli bæði skortur á
rúmi o. fl. og verð ég að biðjast
afsökunar á, ef þetta hefir
skilist sem svo, að ekki væri af
nógu að taka í bókinni. Það,
sem helzt var hægt að segja
„sögunni" til lofs var víst flest
talið upp í ritdómnum, bæði
vegna þess að ég vildi gjaman
vekja athygli á því, sem vel
væri um hana og svo tók það
upp — þótt tæmt væri að mestu
— svo miklu minna rúm, held-
ur en ef ég hefði átt að telja
upp alla gallana.
Lofið um flest borgfirzkt læt-
ur vel í eyrum okkar, sem eig-
um heima í Borgarfirðinum, og
ég býst við að það sé engu ó-
kærara fyrir þá Borgfirðinga,
sem einhverra hluta vegna eiga
heima annarsstaðar — sé lofið
verðskuldað. En lof um eitt-
hvað langt fram yfir verðleika,
er aukin ástæða til athuga-
semda. Gullkomin úr sagnarit-
um hins mæta bændaöldungs á
Stóra-Kroppi ættu ekki síður að
glóa skært, þó að leidd sé at-
hygli að því að ýmislegt skyggi
stundum á þau.
Hvergi er sagt í Dvalarrit-
dómnum, að Kristleifur gleymi
alveg þeim fátæku. En hitt má
vel skilja á ritdómnum, að „sag-
an“ muni betur eftir efnuðu
fólki, og því sem gætt er „ætt-
arþrótti“, einkum sé það af
Húsafellsættinni eða eitthvað
tengt henni. — „Sögunni“ er
fært til lofs í ritdómnum, að
hún sé víða mjög skemmtilega
skrifuð. Það er dálítið annað
en að vera ekki hrifinn af öll-
um útúrdúmm (þótt þeir geti
verið góðir sem reyfaralestur),
því búið að taka upp umræður
um ráðvendni. Ávextir þessa
pólitíska uppeldis hafa komið
giögglega fram ekki sízt nú á
allra síðustu tímum. Sögulegar
skýringar á afleiðingum og
árangri þessarar uppeldis-
fræðslu íhaldsins gæti vissulega
orðið fróðleg og ekki allskost-
ar óskemmtileg lesning nú f
vetrarfásinninu. X.
| fylli þeir rúmið á kostnað nauð-
synlegasta fróðleiks. — Ég
minntist á nokkur skáld, sem
mér fannst óréttur ger, þegar
talað var um alþýðumenntun
Borgfirðinga, en þeirra lítið eða
ekki getið. Gott er að það skuli
ciga að koma bragarbót um þau
í næsta bindi, en það þyrfti að
vera um margt fleira, sem átti
sérstaklega heima í þessari
bók, sem komin er. Skipulags-
leysið á efninu er einna allra
versti ókostur þessa 1. bindis.
Leiðinlegast er við þessa rit-
gerð B. J., hve tilvitnanir henn-
ar eru slitnar út úr samhengi,
meira en búast mátti við af jafn
góðum dreng og Björn er. Þeir,
sem ekki hafa lesið ritdóminn,
íá því ranga hugmynd um
hann. Ég ætla þessu til sönn-
unar að birta orðrétt úr rit-
dómnum það, 6em B. J. eyðir
langmestu rúmi til að hnekkja,
og það er umsögnin vegna Eyj-
ólfs „ljóstolls".
Það skal játað, að ofdrykkja
er óprýði á hverjum manni, en
það má B. J. vita, að þó að
margir ágætir menn hafi eyði-
lagzt fyrir aldur fram vegna
vínhneigðar sinnar.þá hafaþeir
stundum, þrátt fyrir það, verið
í hópi þeirra, er „lagt hafa
traustastan grundvöllinn að
framtíðinni og unnið hvað bezt
lífsstarfið". Þó að það sé rauna-
legt að sjá hrausta og vel gefna
menn verða ofdrykkjunni að
bráð, mega þeir — líka í sög-
unni — njóta þess, sem þeir
hafa vel gert. — Síðan ritdóm-
urinn kom í Dvöl, hafa fjórir
menn komið til mín, sinn úr
hverri sýslu, og þakkað mér
fyrir umsögnina um Eyjólf
,.ljóstoll“ og látið þess getið, að
helztu menntunina í ungdæmi
sínu, hafi þeir hlotið hjá Eyj-
ólfi. Honum eigi þeir það að
þakka, að þeir urðu vel læsir
og náðu góðri rithönd. Kaflinn
um Eyjólf í Dvalarritdómnum,
sem hneykslað hefir mest vin
minn Bjöm Jakobsson, er
svona orðréttur:
„Aftur á móti %andar kulda-
lega (þ. e. í héraðssögunni) til
einstaka einkennilegra manna,
eins og t. d. Eyjólfs „ljóstdlls“.
Hann eyðilagðist að vísu vegna
vínhneigðar sinnar, en var
gi-eindur og fræðandi efnismað-
ur á yngri árum og fræddi
æskulýðinn á margan hátt. M.
a. kenndi hann mjög mörgum
Borgfirðingum á síðari hluta
19. aldarinnar fagra rithönd, er
víða hefir sézt merki um hjá
eldri Borgfirðingum, alveg fram
á þessa tíma. Borgfirðingur
kvað um Eyjólf látinn m. a.:
„Margan háttinn kvaöatu kátt,
kátt því lyndi barstu.
Loks þó dátt varö gefiið grátt,
grátt þvj leikinn varstu*'.
„Mörgum beindi braut aí »t*fl
barns ófleygum anda.
Smátt þó virti þjóOin þafl;
■ þótti ö litiu ttanda**
Vesfan um haf
Einar Olgeirsson f
„Lögbergi“.
Einar Olgeirsson hefir nýlega
ritað grein í enskt tímarit „La-
bour Monthly", þar sem hann
predikar sínar venjulegu blekk-
ingar um yfirráð og kúgun
brezka auðvaldsins á Islandi.
Einhver kunningi vestanblaðs-
ins „Lögberg" hefir rekizt á
greinina, snúið henni á íslenzku
og fengið blaðið til þess að
birta hana með þeim formála,
að Islendingum vestra „sé það
blátt áfram heilög ástríða, að
fylgjast með og láta sér annt
um andlega og efnalega afkomu
stofnþjóðarinnar á Fróni“.
Það er vel mælt, en þá ættu
hinir fróðari menn meðal landa
vestra ekki að villast á öfga-
og blekkingarfullum skrifum
pólitískt blindra æsingamanna
og meðhöndla þau eins og ein-
hver dýrmæt sannindi.
Islendingar skáldmælt-
asti þjóðflokkurinn í
Canada.
„Canadian Overtones" heitir
stórt ljóðasafn, sem nýlega er
i komið út vestra. Eru kvæðin
eftir skáld ýmsra hinna fá-
mennari þjóðflokka í Canada:
1 íslendinga, Svía, Norðmanna,
Ungverja, ítala, Grikkja og
’ Ukraníumanna. Hefir Watson
Kirkconnell, prófessor í klass-
; iskum fræðum við Wesley skól-
| ann í Winnipeg, þýtt öll kvæð-
in á ensku.
Meira en helmingur allrar
1 bókarinnar er helgaður íslenzku
1 skáldunum og Stephan G. Step-
hansson telur próf. Kirkconnell
| mesta skáld Canada. í fyrir-
lestri, sem próf. Kirkconnell
hefir flutt nýlega um andleg
| menningarframlög hinna ýmsu
þjóðflokka í Canada af óbrezk-
um uppruna, lét hann svo um
mælt, að íslendingar bæru höf-
uð og herðar yfir þá alla í ljóða-
1 gerð og annari rítmennsku.
öll kvæðin eru þýdd úr frum-
málunum og lýsir það geysi-
legri málakunnáttu. Segir
Heimskringla, að þýðingamar
séu vel af hendi leystar og á
lipru og smekklegu máli eins
og allt, er próf. Kirkconnell riti.
Frh. á 4. síðu.
Togarayiðgerðirnar
Á útgerðarmönnum að haldasf uppi
að Slyfja pœr úr landinu?
Þau tíðindi, sem Nýja dag-
blaðið flutti á laugardaginn, að
útgerðarmenn myndu hafa í
hyggju að láta flokkun, sem
gera þarf á togurunum í ár,
fara fram erlendis, og flytja
þannig mikla vinnu og gjald-
eyri úr landinu, hafa vakið ó-
skipta athygli og gremju yfir
svo þjóðhættulegum ráðstöf-
unum.
Atvinnuleysið er mjög mikið
hér í bænum um þessar mund-
ir, sem stafar m. a. af því að
togaramir, sem vom komnir á
veiðar í fyrra um þetta leyti,
liggja flestir í höfn. Hafa út-
Og þannig vill oft verða um oln-
bogaböm mannfélagsins, sem |
máske hafa lagt traustastan i
grundvöllinn að framtíðinni og ’
unnið hvað bezt lífsstarfið, að j
út yfir gröf og dauða leggur ,
kulda og fálæti sagnaritaranna,
sem skrá sögumar um „höfð- ,
ingja“ og konunga þjóðanna,
sem kaxmske hefir tekizt að j
stikla upp í hefðarsess sinn á
bognum og lítilsvirtum bökum
brautryðjendanna og almúg-
ans“.
V. G- •
1\ Komið i Vikinga-
^VOl prent eða símið i
2864 og pantið DVÖL til að fá
góðar 8káldsögur til lestrar og
bvo margt annað skemmtilegt,
m. a. ritdóminn um Héraðaíögu
Borgarfjarðar, sem birtist i síð-
a8ta hefti. Dvöl kostar aðeins
50 aura á mánuði.
gerðarmenn þannig lagt drjúg-
an skerf til eflingar atvinnu-
leysinu.
En af öllum sólarmerkjum
að dæma virðist þeim góðu
mönnum þetta ekki nægilegt.
Allt bendir til þess, að þeir
muni ætla sér að láta flokkun
og viðgerðir á togurunum fara
fram erlendis, en þeir eru ekki
færri en 18, sem þarfnast slíkra
aðgerða á yfirstandandi ári.
I janúar og febrúar síðastl.
hafa verið unnar viðgerðir á
ísl. skipum erlendis fyrir 850
þús. kr., en hér heima fyrri 50
þús. kr.
Það þýðir, ef þessari stefnu
verður fylgt áfram, að flutt
verða úr landi á þessu ári
vinnulaun fyrir nál. 1300 þús.
kr.
Slíkar ráðstafanir á að gera
á tímum einna hinna mestu
gjaldeyrisvandræða og atvinnu-
örðugleika, sem yfir þjóðina
hafa komið.
Eðli og áhrif slíkra ráðstaf-
ana eru þannig vaxin, að það
er skilyrðislaus skylda vald-
hafanna að taka í taumana og
stöðva þær, ef útgerðarmenn-
imir sýna sig í því að ætla að
hrinda þeim í framkvæmd.
Blaðinu hafa þegar borist
fregnir um undirbúning til þess
að hefta þessar fyrirætlanir út-
gerðarmannanna. Ber þess *
fastlega að vænta, að honum
verði haldið sleitulaust áfram,
og Framsóknarflokkurinn
treystir á stuðningsmenn sína
að hjálpa til þess að mál þetta
fái fullnægjandi lauan.