Nýja dagblaðið - 19.04.1936, Blaðsíða 3

N t J A
DAGBL-AÐIÐ
S
Fisksölumálin
Framh. af 1. síðu.
nýrri verkunaraðferð á óþekkt-
um markaði, að afla sem allra
ítarlegastra upplýsinga um
verkun vörunnar og meðferð.
En á svona skömmum tíma er
slíkt ekki hægt, til þess þarf
langan tíma og miklar tilraunir.
Ingólfur Esphólin hefir látið
mér í té skýrslu um fram-
leiðslu á frosnum fiski í Banda-
ríkjunum árið 1985 og er það
alls 65.000 tonn. Þar af útflutt
um 6000 ton. Skýrsla þessí er
tekin saman eftir Fishing Ga-
zette. Við athugun skýrslunnar
sézt það, að af þessum 65.000
tonnum, er þorskur, ýsa og
skyldar fisktegundir aðeins
7000 tonn, ýsuflök rúm 10.000
tonn. Af öðrum fiski, sem mik-
ið kveður að, má nefna hvíting
6.600 tonn, lúðu 5.400 tonn,
makríl 5.500 tonn og lax 8.709
tonn. Af þessum fiski er það
■einkum þorskur og ýsa, sem
verulegu máli skiptir fyrir okk-
ur Islendinga sem stendur, en
af þeim fisktegundum hefir
framleiðslan ekki verið nema
um 17.000 tonn samtals árið
1935.
Ég skýri frá þessu hér til að
leiðrétta þær missagnir, sem
komist hafa á gang um freð-
fiskmarkaðinn í Bandaríkjun-
um. Þær missagnir eru þó ekki
að öllu leyti Kr. Ein. að kenna,
heldur öllu frekar ónógum upp-
lýsingum frá honum.
Kristján Einarsson lagði
fram skýrslu um för sína á
stjórnarfundi S. 1. F. 5. jan.
Voru allir stjórnendur sammála
um það, að sjálfsagt væri að
gera ítarlegar tilraunir með
sÖlu á freðfiski til Bandaríkj-
anna. 1 skýrslu sinni, bls. 22,
farast Kr. Ein. svo orð um
freðfisksöluna til Bandaríkj-
anna:
„Vil ég eindregið óska þess,
að ítarleg tilraun verði gerð til
þess að hefja tilraunasölur nú
þegar“.
Þegar farið var að ræða um
það, hver ætti að annast sölu á
tilraunasendingum til Banda-
ríkjanna kom nokkuð fljótt í
Ijós ágreiningur um málið.
Kristján Einarsson leit sjálf-
ur svo á, þegar hann kom heim
cg gaf skýrslu um ferð sína,
að hér væri um „tilraunasölur“
að ræða, — og vitanlega gat
cngum heilskyggnum manni
blandast hugur um að svo var.
Ég ber svo fram eftirfarandi
tillögu á stjómarfundi S. I. F.
þann 8. febrúar:
„Þar sem Fiskimálanefnd
hefir undanfarið haft með
höndum tilraunasendingar á
freðfiski til útlanda og fær
framvegis fé til slíkra tilrauna,
álítur stjóm S. 1. F. eðlilegast
að Fiskimálanefnd annist sölu
á tilraunasendingum til Norð-
ur-Ameríku og er fús til þess
að greiða fyrir slíkum viðskipt-
um með því að mæla með því
við umboðsmenn sína, að þeir
aðstoði Fiskimálanefnd við
þessar framkvæmdir eftir því
sem hún kann að óska“.
Tillaga þessi var samþykkt.
Með tillögunni greiddu atkvæði
Magnús Sigurðsson, Héðinn
Valdimarsson, Helgi Guð-
mundsson og Jón Ámason, en
á móti Jón Kjartansson, Sig-
urður Kristjánsson og ólafur
Einarsson.
! tillögunni sjálfri er nægi-
legur rökstuðningur. Það er
beinlínis í verkahring Fiski-
málanefndar að annast slíkar
tilraunir, sem hér voru ráð-
gerðar, og þessvegna gersam-
lega ástæðulaust að brjóta ský-
laus fyrirmæli í samþykktum
S. I. F. sem gert hefði verið, ef
meirihluti stjómarinnar ekki
hefði leitt málið til lykta svo
sem gert var.
Ég held ég fari rétt með það,
að Kristján Einarsson hafi ver-
ið meirihluta stjómarinnar
sammála um það, að aðalatrið-
ið væri að gera ýtarlegar sölu-
tilraunir, en hitt skipti síður
máli, hvort það væri S. í. F.
eða Fiskimálanefnd, sem stæði
fyrir tilraununum. Eftir að
meirihluti stjómar S. I. F.
hafði samþykkt að vísa málinu
til Fiskimálanefndar til fram-
kvæmda, byrjaði fyrir alvöru
pólitískur úlfaþytur um málið
og illu heilli lét Kristján Ein-
arsson draga sig inn í þær deil-
ur meira en þörf var á, og
miklu meira en hollt er fyrir
jafngott mál, sem hann þó hafði
átt mikinn þátt í að hrinda af
stað. Sigurður Kristjánsson
beitti sér mest fyrir þessum
pólitísku erjum, sem hafnar
voru út af fisksölutilraunum til
Norður-Ameríku. Lítur helzt
út fyrir að hann skoði sig eins-
lconar fulltrúa Sjálfstæðis-
flokksins í stjóm S. 1. F., enda
verður kosning hans í stjóm-
ina vart skýrt á annan veg, því
ótrúlegt er að fiskframleiðend-
ur hafi ekki á að skipa ein-
hverjum mönnum, sem hafa
meira til brunns að bera en
hann, um allt sem lýtur að sölu
á fiski.
Aukafundur sá, sem haldinn
var af S. í. F. dagana 3. og
4. apríl, var boðaður eftir á-
skorun margra fiskframleið-
enda, að undangengnum póli-
tískum undirróðri, enda í flest-
um áskorunum aðeins tilgreint,
sem fundarefni fisksalan til
Norður-Ameríku. Og það var
ekki þeim að þakka, sem að
þessum pólitíska samblæstri
stóðu, þó fleiri mál — og að
rnörgu leyti merkari — væru
rædd á fundinum, heldur en
það, hvort S. í. F. eða Fiskí-
málanefnd hefðu átt að sjá um
tilraunasölur á freðfiski til
Ameríku.
Sjálfstæðisflokkurinn og blöð
hans tala um Fiskimálanefnd
eins og það sé samkunda var-
menna og fáráðlinga, sem leiki
sér að því að gera þjóðinni og
þá sérstaklega útgerðinni, alla
þá bölvun, sem hún getur.
Nefndin er skipuð eftir tilnefn-
. ingu þessara aðila: Fiskifélags
íslands, Félags botnvörpuskipa-
eigenda, isk sam-
NÝJA DAGBLAÐIÐ
Útgefandi: Blaðaútgáfan h.í
Ritnefnd:
Guðbrandur Magnússon,
Gísli Guðmundsson,
Guðm. Kr. Guðmundsson.
Ritstjóri og ábyrgðarmaður:
pórarinn pórarinsson.
Ritstjórnarskrifstofur:
Laugav. 10. Símar 4373 og 2353.
Afgr. og auglýsingaskrifstofa
Austurstr. 12. Sími 2323.
Áskriftargjald 2 kr. á mán.
-í iausasölu 10 aura eint. -
Prentsm. Acta.
Sími 3948.
vinnufélaga, Landsbanka ís-
lands, Alþýðusambands Islands,
Otvegsbanka Islands. Og einn
eftir tilnefningu atvinnumála-
ráðherra. — Aðalmenn í nefnd-
inni eru: Kristján Bergsson
forseti Fiskifélagsins, Guð-
mundur Ásbjörnsson bæjarfull-
trúi, Júlíus Guðmundsson stór-
kaupmaður, Pálmi Loftsson út-
gerðarstjóri, Jón A. Pétursson
bæjarfulltrúi, Helgi Guðmunds-
son bankastjóri og Héðinn
Vaidimarsson alþingismaður.
Þetta eru mennirnir, sem við
meirihluti stjómar S. I. F.
töldum fullfæra til að sjá um
tilraunasölumar til Norður-
Ameríku og það með aðstoð
framkvæmdarstjómar S. I. F.,
ef þess yrði óskað.
Líklega ber svo að skoða til-
lögu þá, sem samþykkt var á
fundinum í þessu máli, sem
e-inskonar vantraust á þann
meirihluta stjómar S. I. F.,
sem samþykkti að vísa til
Fiskimálanefndar framkvæmd-
um á sölutilraunum freðfiskjar
til Norður-Amerxku. — Það sést
á sínum tíma hvað mikill hug-
ur hefir fylgt máli og hvort
það er alvara fiskframleiðenda
að gera S. I. F. að pólitískum
vígvelli.
Úr því ég fór að skrifa um
fisksölumálið, vil ég fara nokkr-
um orðum um skoðun mína á
verksmiði Fiskimálanefndar.
I 2. gr. laga um fiskimála-
nefnd m. m. er svo að orði
komizt um verksvið nefndar-
innar:
... „Hún skal gera ráðstaf-
anir til þess, að gerðar séu til-
raunir með nýjar veiðiaðferðir
og útflutning á fiski með öðr-
um verkunaraðferðum, en nú
eru mest tíðkaðar. Hún skal
hafa forgöngu um markaðsleit
og tilraunir til að selja fisk á
nýja markaði og annað það, er
lítur að viðgangi sjávarútvegs-
ins.“ ...
Ég álít, að Fiskimálanefnd
eigi á verzlunarsviðinu að gera
það sem sagt er í hinni tilvitn-
uðu lagagrein, annast sjálf eða
láta annast tilraunir með út-
flutning og sölu á fiski með
nýjum verkunaraðferðum, sem
eru lítið eða ekki þekktar hér
á landi.
Ég hefi aldrei litið á Fiski-
málanefnd sem verzlunarfyrir-
tæki í víðari merkingu, og álít
t. d. að engin þörf sé á því að
uefndin annist sölu á þekktri
Vanhugsað fálm“
i.
Hugmyndin, að leggja nýjan
Suðurlandsveg um Hafnar-
fjörð, Krísuvík og Selvog hef-
ir mætt þeim þroskavænlegu
móttökum manna á meðal og í
blöðunum, að nú mun öruggt,
að hún verði ekki þöguð í hel
né falli í gleymsku. Síðast rit-
ar Morgunblaðið um þessa
Krísuvíkurleið miðvikudaginn
15. apríl og talar þá um van-
hugsað fálm samhliða því sem
það dregur fram ýms atriði úr
umsögn þeirri, er vegamála-
stjóri hefir sent Alþingi um
málið. En í þeirri umsögn eru
tvenn meginrök til framdrátt-
ar Krísuvíkurleiðinni. Annað:
að hún liggi svo lágt „að naum-
ast er að óttast snjó þar“, en
hitt: „að umferð verði mun
meiri um Krísuvíkurveg“ — en
Þrengslaveg, þrátt fyrir það,
þótt Þrengslavegur yrði styttrx!
Góð rök og sterk þegar þau
renna saman. Annmarkamir
sem verið er að draga fram,
heldur af vanefnum, verða litl-
ir í samanburði við meðmælin.
Þó er rétt að athuga ann-
markana suma hverja.
Fyrst er nú kostnaðurinn.
Morgunblaðið telur Krísuvík-
urleiðina þrefalt dýrari, en þá
gleymist aðeins að Krísuvíkur-
vegurinn er áætlaður meter
breiðari, og ennfremur gleym-
ist, að taka með í samanburði
290 þús. króna kafla af
Þrengslaveginum, frá Lækjar-
botnum í ofanvert Svínahraun,
en sá kafli verður að sjálfsögðu
að teljast með þar sem sann-
að er að vegur gegnum
Þrengslin kemur ekki að notum
nema í snjóléttum vetrum, ef
þeim kafla er ekki breytt, og
jafnvel veginum alla leið niður
að Baldurshaga.
Þá mun ekki tekið tillit til
þess við samanburðinn, að veg-
ur um hina snjóléttu Krísu-
víkurleið þarf ekki frekar en
vill fyrst um sinn að vera eins
hár eins og vegur á snjó-
þjmgri slóðum.
Hinsvegar dettur engum í
hug að efa það, að góður veg-
ur um Krísuvík verði dýrari
en vegur um Þrengslin, enda
má fyr rota en dauðrota, eða
verzlunarvöru eins og harðfiski,
þó harðfiskverltun til útflutn-
ings hafi lagzt niður hér á
landi um all-langt skeið. Þar
hefir nefndin tekið upp þá
réttu leið að mínum dómi, að
hafa forgöngu um harðfisk-
verkunina, en láta aðra annast
söluna. Sama álít ég að eigi að
verða með freðfiskinn. Fiski-
málanefnd ein annast sölu hans
á meðan sú verzlun er á til-
raunastigi, sem hætt er við að
verði um alllangt skeið, en
þegar freðfislcurinn er orðinn
trygg verzlunarvara, er eðlileg-
ast að þeir taki við, sem þá
annast fisksölu landsmanna.
J4n Árnasnn.
ætlast til þess að betri vegur
og nothæfari um lengri leið,
verði ódýrari endanna á jnilli.
Aðeins nokkur orð um veg-
stæðið frá Hafnarfirði til
Krísuvíkur. Það er talað um
rannsókn á vegstæðinu, sem
framkv. hafi verið. Ég held það
sé réttast að setja orðið rann-
sókn í gæsalappir í því sam-
bandi, enda ætlast enginn til
þess, að rannsókn er að gagni
lcomi fáist á fáum dögum eða
með örfáum dagsverkum.
Það er aukaatriði í þessu
vegamáli, hvort betra þykir að
ieggja veginn fyrir austan eða
vestan Sveifluháls, þar ber að
hafa það, er betra reynist að
lokinni samvizkusamlegri og
ýtarlegri rannsókn. En það er
óþarfi að sjá drauga um há-
bjartan dag. Það ber ekki að
telja leiðina um Kleyfarvatn
„algerlega óhæfa“ á grundvelli
misskilnings og „rannsóknar“,
sem engin rannsókn er. Veg-
stæði um Kleyfarvatn er talið
til tormerkja: snjóþyngsli í
Vatnsskarði „svo og víðast
hvar á leiðinni frá brennisteins-
hverunum austan undir Sveiflu-
lxálsi og undirhlíðum vestan
Helgafells allt til Kaldárssels“,
— svo orðrétt sé hermt. Þessi
ummæli munu eiga að þýða, að
það sé snjóþungt meðfram
Undirhlíðum — og Helgafelli
að norðvestan, og sömuleiðis
meðfram Sveifluhálsi að suð-
austan, frá Kleyfarvatni suður
að Krísuvíkurbæjum. — Við
þetta er að athuga að það kem-
ur varla til mála að vegurinn
liggi um Kaldársel eða með-
fram Undirhlíðum, það er
langtum eðlilegra, ef leiðin um
Kleyfarvatn verður valin, að
vegurinn liggi sem beinast frá
Hafnarfirði eða Hvaleyrarholti
í hásuður suður hraunin, í
stefnu á skarð það í Undirhlíð-
um, sem heppilegast reynist að
lokinni rannsókn, að leggja
veginn yfir hlíðamar. Undir
hlíðar eru löng hálsadrög með
skörðum á milli, og það er um
fleiri staði að ræða en Vatns-
skarð (172 m.) sem vegstæði
yfir þann þrepskjöld.
Vegarstæðið frá Kleyfarvatni
til Krísuvíkurbæja er um all-
breiðan og jafnlendan dal, og
því engin þörf að vegurinn
liggi við hlíðarrætur Sveiflu-
háls þar sem helzt er von
snjóalaga. Á jafnlendinu mið-
dælis eru allar líkur til að vel
upphlaðinn vegur verjist ágæt-
lega. Yfirleitt bendir margt til
þess að heppilega lagður vegur
um Kleyfarvatn verði mun
snjóléttari en leiðin frá Lækj-
arbotnum til Kolviðarhóls er
nú.
Vegstæðið um Kleyfarvatn
hefir allverulega kosti fram yf-
ir vegstæðið fyrir vestan
Sveifluháls og um Mælifells-
skarð: Það liggur lægra, það er
styttri leið, og nemur sá mun-
ur sennilega 4—5 kflómetrum
Framh. á 4. síðu.