Nýja dagblaðið - 03.01.1937, Blaðsíða 3

N Y J A
D A GBLAÐIÐ
S
Á KROSSGÖTUM
Hið nýja ár
NtJA DAGBLAÐIÐ
Útgefandi: Blaðaútgáfan h.f.
Ritstjóri
pórarinn pórarinsson.
Ritstjórnarskrifstofumar:
Hafn. 16. Símar4373 og 2353.
Afgr. og auglýsingaskrifstofa
Hafnarstr. 16 Sími 2323.
Áskriftargjaid kr. 2,00 á mán.
í lausasölu 10 aura eint.
Prentsmiðjan Edda h.f.
Sími 3948.
ÓiaSur Thors
víðurkcimír aö
Kveldéifur eigi
ekki Syrir skald-
um
Ólafur Thors birti „áramóta-
hugleiðingar“ í Mbl. 31. des. s.
1. Er þar að ýmsu vikið, en hef-
ir þó á sér ótvíræð einkenni
bins „neikvæða“ flokks — að
hvergi er þar bent á nein úr-
ræði, er að gagni megi koma.
Hér skal sérstaklega vikið að
þeim kafla „hugleiðinganna“,
sem fjallar um kreppuhjálp og
skuldaskil. Þennan kafla virð-
ist Ólafur raunar aðallega hafa
skrifað til þess að reyna að ná
sér niðri á einum höfuðóvini
sínum, Finni Jónssyni á ísa-
firði.Hefir hann áður gert ýms-
ár tilraunir til að ráða niður-
lögum Finns, og eru sumar
þeirra spaugilegar, svo sem
kveðskapurinn á Alþingi í
fyrra! En um það skal liér ekki
frekar rætt að sinni.
Hitt er ef'tirtektarvert — úr
þessari átt — sem Ó. Th. þarna
lætur frá sér fara viðvíkjandi
fjárhag stórútgerðarinnar. En
þegar Ó. Th. talar um stórút-
gérðina, á hann auðvitað fyi*st
og fremst við Kveldúlf.
ó. Th. talar um, að fram hafi
komíð tillögur um „að stórút-
gerðin væri tafarlaust gerð
upp“. í framhaldi af því segir
hann svo á þessa leið:
„— — skyldu forstjór-
arnir gerðir ábyrgir og
sæta fangelsi samkvæmt
gjaldþrotalögunum, fyr-
ir að hafa ekki stöðvað
reksturinn í tæka tíð
meðan félagið átti fyrir
skuldum*)“.
Þessi ummæli Ó. Th. munu
almenn't verða skilin sem opin-
ber játning um það frá hans
hálfu, að Kveldúlfur eigi nú
ekki fyrir skuldum. Ó. Th. tal-
ar um þann tíma „meðan félag-
ið átti*) fyrir slculdum". En
það ástand virðist að dómi
hans sjálfs ekki lengur vera
fyrir hendi, enda kæmi þá ekki
til mála, að hægt væri að láta
forstjórana „sæta fangelsi sam-
kvæmt gjaldþrotalögunum".
Eins og kunnugt er, hefir
allmikið verið rætt og ritað um
fjárhag Kveldúlfs nú undan-
farið, enda engin furða, þar
sem félagið hefir í vörzlum
sínum 5 millj. króna af veltufé
*) Leturbr. N. dbl.
Enginn veit hvað gerist á
næstu mínútu, enn síður um
viðburði tólf ókominna mán-
aða. En menn gera áætlanir
um hvað gera þurfi og hvað
þeir vilji láta verða að veru-
leika.
Árið byrjar þannig að tvö
af þrem höfuðmarkaðslöndum
fyrir stærstu útflutningsvör-
una, saltfiskinn, eru að mestu
lokuð. Og mjög ósennilegt er,
að þeir markaðir verði á næstu
árum, nokkuð svipaðir og þeir
voru áður fyr. Þjóðin hefir
á árinu sem leið bjargast á
næstum yfirnáttúrlegan hátt
fram úr þessum vandkvæðum.
En segjum að á sama ári yrði
lítil síldveiði, og þorskurinn
tæplega seljanlegur, þá er
keppt fótum undan lífi manna
við sjóinn. Og svo ná'tengd er
stétt við stétt, að ef hallæri er
við sjóinn, þá nær það fljótt
upp til dala.
Hið mikla verkefni þessa
árs, og margra næstu ára er
að gera þorskinn aftur að
markaðsvöru. Það mun þurfa
að breyta um framleiðsluhætti.
Það þarf að finna nýja mark-
aði. Og það þarf að ala upp
nýja menn til að vinna með
dugnaði, þekkingu og heiðar-
leika að því að koma íslenzkri
sjávarvöru á markaði, sem nú
eru ekki þekktir eða ekki not-
aðir á réttan hátt.
Árið 1930 vildu fulltrúar
frá Framsóknarflokknum og
Alþýðuflokknum, sem undir-
bjuggu mál fyrir 1000 ára
þingið, að Island gengi þá í
Þjóðabandalagið. En Jón Þorl.
fulltrúi íhaldsins neitaði því.
En á Þingvöllum var ekki hægt
að samþykkja neitt nema það
sem allir flokkar voru sammála
um. Tveim árum áður var
íhaldsflokkurinn búinn að lýsa
yfir, að ísland skyldi taka að
sér utanríkismál sín 1940—43.
íhaldið skildi ekki, að fyrsta
sporið á þeirri braut var að
komast með atkvæði sem þjóð,
á hinu f jölmenna þjóðaþingi, og
að nota þá samkomu til að
kynna landið og venja íslend-
inga við að hafa utanríkismál
sín í eigin höndum.
Or . þessu má bæta enn og
verður að bæta, ef íslending-
um er alvara að stjórna sér
sjálfir. Mun ég síðar víkja að
því máli við annað tækifæri.
En ísland vantar tilfinnan-
lega æfða, vel undirbúna menn
við verzlunina og markaðsleít-
ina fyrir sjávarafurðir. Við
þjóðarinnar og mikið er undir
því komið, hversu með slíkt
fjármagn er farið. Og það
verður að teljast ákaflega eft-
irtektarvert „innlegg“ í málið,
þegar einn af forstjórum fé-
lagsins sjálfs, ótvírætt gefur í
skyn, að það eigi ekki lengur
fyrir skuldum.
Ekki er ástæða til að ætla, að
Ólafur segi fjárhag Kveldúlfs
verri en hann er.
skulum játa hreinskilnislega,
að það er ekki ýkja langt síðan
að Laugi „landi“ og Fritz
Kjartansson hafa verið utan í
þýðingarmiklum erindum.
Ég álít, að næsta haust ætti
að byrja hér í Reykjavík 3—1
vikna námskeið í stjórnfræði
og viðskiptamálum. Síðar
mundi það verða deild í háskól-
anum.
En nú vantar háskólann
bæði hús og stjóm, sem trú-
andi er fyrir nýjum verkefnum.
í bili gæti þessi deild vel starf-
að í bókasafni Menntaskólans.
Og það væri eðlilegast að Stef-
án Þorvarðarson væri yfirmað-
ur hennar.
í þessa deild ætti að taka 6—
10 menn á ári fyrst um sinn,
en gera strangar kröfur um
heilsu, útlit, framkomu, reglu-
semi, háttprýði og vinnudugn-
að. Úr slíkri deild ætti fyr og
síðar að reka tafarlaust hvern
nemanda, sem léti sjá á sér
áhrif áfengis. I skólanum ættu
þessir piltar að nema sæmi-
lega vel tvö eða þrjú af sex
útlendum málum: Ensku,
þýzku, frönsku, spönsku, pólsku
og rússnesku. Auk þess nokkuð
í lögfræði, hagfræði, félags-
fræði og ýmsa færni, sem
verzlunarmenn þurfa að kunna.
Á sumrin ætti að koma þessum
nemendum að starfi í síldar-
verksmiðjum ríkisins, bönkum
landsins, hjá kaupfélögum og
kaupmönnum, og Eimskipafél.
Islands. Þeir yrðu að fá verk-
lega æfingu og mikla þekkingu
a að fara með allar sjávarvör-
ur, í öllum þeim myndum, sem
þeir geta verið í á erlendum
markaði.
Hvað eiga mennimir að gera ?
Þeir eiga að verða ísl. kaup-
menn í löndum þar sem ísl.
vörur eru seldar. Þeir eiga að
dreifa sér um fjölmörg lönd
eins og Norðmenn gera um
sína kaupsýslumenn. Sumir
verða síðar ræðismenn Islands,
og erindrekar þess. — Sumir
myndu starfa hér heima sem
forráðamenn í fjármálum og
verzlun, bæjarstjórar í kaup-
stöðum o. s. frv. Tillaga mín
er sú, að byrjað sé að ala upp
þjóðrækna dugnaðarmenn, og
gefa þeim síðan verkefnin. Ef
þessi tillaga verður framkvæmd
er byrjað að efna heit allra
flokka á Alþingi 1928 um að
Island búi sig undir að getn
tekið að sér s'tjórn sinna eig.in
mála út á við, þegar samning-
urinn við Dani er útrunninn.
J. J.
E a a p i ð
[; hf1 Állt með Islenskum skipum! 31
Nýársræða
forsætisráðherrans.
Eins og venjulega flutti
forsætisráðherra ávarp til
þjóðarinnar í útvai*pið á nýj-
ársdag. Minntist hann þar
fyrs't liðna ársins og sýndi
fram á, að þrátt fyrir margvís-
lega ytri erfiðleika, hefði
þjóðin stefnt fram á leið og
gróandinn í þjóðlífinu haldið á-
fram, bæði á sviði verklegra
framfara og bóklegrar menn-
ingar.
Höfuðatriðið í ræðu ráð-
herrans var þó um eflingu
þ j óðernistilf inningarinnar og
sterk hvatning til yngri og
eldri um það, að láta íslendings
sjónarmiðið ráða mes'tu, þegav
á reyndi. Þjóðinni yrði að lær-
ast það ■ að standa saman sem
heild í erfiðleikunum, koma
fram samtaka út á við, og
vera reiðubúin til þess að inna
af höndum fórnir, ef hags-
munir heildarinnar og sjálf-
stæðisins krefðust þess.
Var ræða ráðherrans tví-
mælalaust sú langsterkasta
hva'tning um þetta efni, sem
flutt hefir verið af íslenzkum
stjórnmálamanni um langt
skeið.
Ræða ráðherrans var þó
sannarlega orð í tíma töluð.
Sterkrar þjóðernis- og sjálfstæð
isvakningar hefir ekki gætt hér
sem skyldi síðan deilunni lauk
við Dani, og sjónarmið öfga
og aðfluttra villukenninga
skipa orðið æðri sess hjá mörg-
um. Slíku verður að breyta og
aldan, sem brýtur þetta niður,
verður fyrst og fremst að
koma frá æsku alþýðuheimil-
anna í sveit og við sjó. Hún
verður að styrkja og efla þau
samtök, pólitísk og ópólitísk,
sem vílja bæta lífskjör fólksins
og 'tryggja sjálfstæði þjóðar-
innar, fjárhagslega, andlega og
stjórnarfarslega. Hún verður
að rísa gegn hinum óþjóðlegu,
aðfluttu blóðþorstakenningum
kommúnista og nazista, en það-
an stafar hinni andlegu menn-
ingu þjóðarinnar og efnalegri
viðreisn alþýðustéttanna mest
hætta.
Ræða ráðherrans verður birt
í næsta blaði Tímans.
Iþróttir og „vínleyfi“.
Fyrir nokkru birtu blöðin
auglýsingu, sem ýmsum mun
hafa þótt býsna kynleg. Hún
var frá knattspymufél. Vík-
ingur, og var um áramótadans-
leik þess. Það sem forstöðu-
mönnum þótti sjálfsagðast að
taka fram í auglýsingunni, var
eftirfarandi: „Vínleyfi. Bar
uppi“.
Um næstsíðustu áramót varð
félagið að fresta skemmtun
sinni vegna þess, að það fékk
þá ekki vínveitingaleyfi.
Fyrir nokkru reyndu áhuga-
menn í íþróttafélögunum að
stofna bindindisfélag meðal ;-
þróttamanna. Þátttakan á
stofnfundinum var sáralítil og
gengu þá innan við tuttugu
menn í félagið.
Þetta tvennt varpar ömur-
legu ljósi yfir lífsvenjur og
íþróttamenningu reykvískra
íþróttamanna. í þjóðfélögum,
þar sem íþróttir eru komnar á
hát't stig, þykir bindindi, reglu-
semi og ástundun vera óhjá-
kvæmileg undirstaða allrar í-
þróttamennsku og íþrótta-
sigra.
íslenzkir íþróttamenn virðast
því eiga eftir að læra margt á
þessu sviði. Afrek þeirra gefa
þeim líka ekki góðan vitnis-
burð.
„ Lúsaf y rirkomulag1*
íhaldsins.
Hér í blaðinu hefir opt verið
víttur hinn klaufalegi umbún-
aður á fatageymslunni í sund-
laugunum, sem ásamt hinum
nýja sundlaugarskatti, hefir
stórlega dregið úr aðsókninni.
Vegna ábendingar fi*á ýmsum
lesendum sínum, og sem hjá
sumum hefir ekki verið gerð
að ástæðulausu, vill blaðið enn
einu sinni rifja upp ei'tt atrið-
ið, sem flestum finnst einna ó-
geðfeldast og segjast alls ekki
vilja sækja sundiaugarnir, of
ekki verði við því gert.
í bréfi, sem stjórn í. S. I.
hefir skrifað bæjarráðinu, er
þessu þannig lýst:
„Herðatrén, sem föt manna
eru hengd á, eru alveg þétt
saman, svo fólk getur á'tt á
hættu, að fá bletti og óþrif í
föt sín úr fötum annara".
Hér er orðum mjög gætilega
hagað, en reynslan hefir þegar
sýnt, að menn „geta meira an
átt á hættu“ að fá lús og önn-
ur óþrif, vegna þessa fyrir-
komulags.
Sé íhaldinu ekki í huga að
fæla menn frá sundlaugunum
með lús og öðrum óþrifnaði,
ætti það ekki að láta dragast
að ráða bót á þessari vand-
ræðalegu framkvæmd sinni.
En víst er það, að íhaldið
hefir ætlað að vera trútt þessu
lúsafyrirkomulagi sínu, því það
ætlaði um tíma að hafa það
líka í sundhöllinni.
CHOMOLUNGMA
Framh. af 2. síðu.
kanna allar brellur Monsúr-
vindanna. Loftbelgir með alls-
konar mælitækjum voru sendir
upp í háloftin. Lestir klyfj-
aðra burðarmanna og yakuxa
flu'ttu allskonar nauðsynjar að
rótum fjallsins og til stöðv-
anna sem reistar höfðu verið
upp eftir hlíðum þess. Tuttugu
tonn af vistum voru flutt á
þennan hátt yfir vegleysur
Suður-Tibet. Engir, sem ekki
hafa reynt, geta gert sér í hug-
arlund, hve gangan er erfið,
þegar komið er í 15000 feta
hæð, og þó er það aðeins rúm-
lega hálfnuð leið að hátindi
fjallsins. I þeirri hæð á lág-
lendingurinn erfitt með að
anda. Framh.