Nýja dagblaðið - 12.02.1937, Blaðsíða 3

N T J A
D AGBLAÐIÐ
6
■■■.......
NÝJA DAGBLAÐEÐ
Útgefandi: Blaðaútgáfan b.f.
Ritstjóri:
pórarinn pórarinsson.
Hitstjórnarskrifstofumar:
Hafnarstr. 16. Sími 2323.
Afgr. og auglýsingaskrifstofa
Hafnarstr. 16. Sími 2353.
Áskriftargjald kr. 2,00 á mán,
í lausasölu 10 aura eint,.
Prentsm. Edda h.f.
Sími 3948.
Híngað
og ckki lengra
Allir heiðarleg’ir vinnandi
menn í landinu standa á önd-
inni út af þvi hvað verður gert
við Kveldúlf. Einn íhaldsmað-
ur sagði við mig nýlega: „Þið
eigið að gefa honum tvær mil-
jónir“. Aðrir nefna þrjár mil-
jónir. Þetta segja vinir Jensens-
sona. Faðir þeirra hefir þrisvar
sinnum len’t í gjaldþroti. Senni-
lega finnst honum ekld mikið
til um þó að hans mörgu son-
um væri gefnar þrjár miljónir.
Bjami Benediktsson, sem kall-
ar sig prófessor, segir að Danir
hafi aldrei gert eins vel við ís-
lendinga, eins og að gefa þeim
þessa feðga. „Æ sér gjöf til
gjalda“. Bjarna mun þykja
hóf á að gjöf Dana væri launuð
með fáeinum miljónum frá
hálfu þess fátæka lands, sem
fengið hefir þessa dönsku send-
ingu.
En hvort sem íhaldið vill
gefa Kveldúlfi tvær eða þrjár
miljónir, þá finnst mér fómin
helst til mikil. Ekki síz1!, þar
sem sagan kynni að endurtaka
sig. Alþingi samþykkti undir
forsjón íhaldsins 1927 að
ríkið skyldi taka að láni þrjár
miljónir í kjölfestu handa þjóð-
bankanum. Framsóknarflokk-
urinn ög Alþýðuflokkurinn
endursamþykkja þetta 1928.
Síðan samþykkja allir þing-
flokkar að fá þessa peninga að
láni í Englandi. Ég var í Lond-
on 1929 og 1930 í sambandi
við þessa lántöku. Mér eru
sæmilega kunnir þeir erfiðleik-
ar, sem á því eru, að taka slíkt
lán. Og mér er þessvegna ef til
vill ljósara en sumum íhalds-
mönnum hvílík þjóðarsmán það
væri, að gefa einu fyrirtæki
alla „kjölfestu“ þjóðbankans,
cg halda svo áfram að hleypa
sömu ráðdeildarmönnunum í
sjóð landsmanna eins og ekk-
ert hefði í skorizt.
Þannig finnur þjóðin til. Ég
þekki engan heiðarlegan eða
óspilltan mann, sem lætur sér
koma til hugar annað en skip
og eignir Kveldúlfs verði að fá
aðra húsbændur og aðra stjóim.
Og menn eru nokkurn veginn
sammála um, að það er ekki hið
framkomna fjártjón eitt, sem
er þjóðarmein. Ef til vill er sú
spilling enn hættulegri, sem
leiðir af því, að borgurum
landsins sýnist eins og mestu
creiðumennirnir hafi mesta
tiltrú. Þeim verði bezt til veltu-
fjár. En þúsundum af dugleg-
Blekkingar Mbl.
um nýju fjárlögín
Það bæíír iímm míiljónum við úfgjöldín og
þrcfaldar útgjaldahækkumna!
Morgunblaðið birtir í gær
mikinn vaðal um fjárlagafrv.,
sem lagt verður fyrir næsta
þmg. Annar ritstjóri blaðsins,
Valtýr Stefánsson, hefir auð-
sjáanlega ekki getað beðið eftir
því að frv. yrði lagt fyrir þing-
ið og síðan yrðu hafnar um-
ræður um það eins og venju-
legt er. Viss eðlishneigð hans
hefir brotið sér útrás og hann
orðið að fullnægja henni með
því að ná frv. á óleyfilegan
hátt. Nýja dagblaðið hefir áð-
ur lýst þessari eðiishneigð Val-
týs í sambandi við grein Sig-
úrðar á Kvískerjum og myndir,
sem teknar voru af Pourqui
Pas? strandinu.
En meðferðin á þýfinu er í
samræmi við það, hvemig þess
er aflað. 1 greininni er hrúgað
blekkingu á blekkingu ofan. En
allar eiga það sammerkt, að
sýna meira vilja en getu. Skal
hér vikið nokkuð að þeim
helztu, en það yrði oflangt
mál, enda óþarft, að eltast við
þær allar.
Útgjaídahækkan-
íraar firefaldaðar
Samkvæmt upplýsingum, sem
Nýja dagblaðið hefir aflað sér,
eru fjárlögin fyrir 1938 byggð
á nákvæmlega sama grund-
velli og fjárlög yfirstandandi
árs og undanfarinna ára, og
eru að mestu leyti samhljóða.
Vegna breyttra kríngum-
stæðna hefir þó orðið að gera
nokkrar smábreytingar á ein-
stökum tekju- og útgjaldalið-
um og reglusömum atorku-
mönnum verður að neita um
rekstursfé, af því mörgu mil-
jónirnar standa inni hjá sonum
Thors Jensen í Reykjavík.
Þetta ástand verður að
hætta. Dugandi menn á íslandi
láta ekki bjóða sér þá óvirð-
ingu, sem í því felst að gefa
einu fjölskyldufyrirtæki allar
þær miljónir, sem landið tók að
láni eríendis, til að vera vara-
sjóður allra fjármálaviðskipta í
landinu, og halda síðan áfram
að leggja sparifé landsmanna í
sömu hítina.
Vafalaust er allri þjóðixmi
orðið ljóst, hvað hér er um að
ræða. Æfintýri Jensenssona er
orðið of dýrt fyrir almenning í
landinu. Leikur þessara dýr-
mætustu Dana, sem komið hafa
til íslands í 600 ár eins og
Bjarni Benediktsson segir,
verður að enda eins og hið al-
danska æfintýri í Landmands-
bankanum, þegar þar var
hreinsað til og byrjað nýtt og
heiðarlegt starf.
J. J.
um, en flestar eru það smá-
vægilegar, að þær raska ekki
verulega heildarupphæð eða
heildarsvip fjárlaganna fráþví,
sem verið hefir.
Vegna nokkurra nýrra laga
og aukins kostnaðar við lög-
bundna starfrækslu, hefir þó
orðið óhjákvæmilegt að hækka
útgjaldabálk fjárlaganna um
232 þús. kr. frá því, sem áætlað
er á þessu ári. Liggur þessi
útgjaldahækkun í eftirfarandi
liðum, talið í þús. kr.:
Hækkun til lögreglunnar
í Reykjavík, vegna fjölg-
unar...................... 50
Hækkun jarðræktar-
styrksins, sem gera má ráð
fyrir að aukist vegna nýju
jarðræktarlaganna......... 45
Útgjöld vegna nýrra laga
um ríkisframfærslu sjúkra
manna og örkumla........ 63
Aukinn rekstrarhall’
sjúkrahúsa, sem reynst
hefir oflágt áætl......... 93
Hefir hér þegar verið gerð
grein fyrir heildarhækkuninni
og rösklega það.
En Morgunblaðið hefir eins
og vænta mátti ekki getað far-
ið með réttar tölur um út-
gjaldahækkunina. Það segir að
hún sé „nákvæmlega reiknuð
kr. 624.300,00 á rekstraryfir-
litinip- (leturbr. Morgunbl.
sjálfs)!
Eða m. ö. orðum blaðið nær
þrefaldar útgj aldahækkunina,
og furðar því engan, þó það
já'ti að „því sé erfitt að svara
í hvaða liðum þessi stórfellda
útgjaldahækkun liggur“!
En 1 þessu sambandi er það
fróðlegt til athugunar fyrir
Morgunblaðsfólkið, að þegar í-
lialdið gekk seinast frá fjár-
hagsáætlun fyrir Reykjavík,
þá hækkaði það útgjöldin um
740 þús. kr. eða rösklega þre-
falda þá upphæð, sem útgjalda-
hækkun fjárlaganna 1938
nemur. Morgunblaðið hefir ef'
til vill haft þessa tölu í huga,
þegar það þrefaldaði útgjalda-
hækkunina á fjárlögunum.
Mbl. eykur útgföld
ijárlaganna um 5
milljónír!
En blaðið lætur sér ekki
nægja að þrefalda þannig út-
gjaldahæklcun fjárlaganna,
heldur hækkar það útgjöldin
líka um 5 millj. kr. Þau eru á-
ætluð á rekstrarreikningi fjár-
i laganna um 15.1 millj. króna,
| en þau „nema á þessu síðasta
| fjárlagafrv. Eysteins yfir 20
— tuttugu — milljónir króna“,
segir Morgunblaðið.
j Þessa upphæð fær blaðið
þannig að telja útgjöld ríkis-
fyrirtækjanna, s. s. pósts, síma,
Áfengisverzlunarinnar, Tóbaks-
einkasölunnar, Viðtækjaverzl-
unarinnar o. fl. til útgjalda rík-
issjóðs, en slíkt er vitanlega
bin herfilegasta blekking. Væri
það samskonar og ef gjöld
hafnarinnar, rafveitunnar,
vatnsv'eitunnar og gasstöðvar-
innar yrðu talin til útgjalda
bæjarsjóðs. Er merkilegt að
starfslið Morgunblaðsins skuli
telja sér trú um svo magnaða
fáfræði almennings, að halda,
að honum vei'ði talin trú um
þetta og það með, að þetta séu
ný útgjöld, sem núv. stjórnar-
ílokkar hafi stofnað til. Póstur,
sími, áfengisverzlunin o. fl.
þessara stofnana voru til í ráð-
herratíð Jóns Þorlákssonar, án
þess að honum hugkvæmdist
þetta bókfærslufyrirkomulag,
sem klorgunblaðsmenn reyna
nú að nota til blekkinga.
Laun starfsmanna
Þá gerir blaðið mikið veðui-
út. af því að núv. fjármálaráð-
herra hefir tekið upp þá venju
að birta aftan við fjárlagafrv.
skrá yfir alla starfsmenn ríkis-
ins og ríkisstofnana, ásamt
launagreiðslum. Almenningur á
þannig auðvelt með að gagn-
rýna launagreiðslurnar, en með-
an íhaldið fór með völd, var
þeim haldið vandlega leyndum,
cg má þar finna mun tveggja
hinna ólíku stjómarstefna, í-
haldsstefnunnar og framsókn-
arstefnunnar.
Morgunblaðið segir að launa-
greiðslur ríkis og ríkisstofnana
fari stöðugt hækkandi og séu
orðnar 5 millj. kr. Hvað fyrra
atriðið snertir, er það algér-
lega rangt, því samanlagðai
launagreiðslur ríkissjóðs hafa
lækkað en ekki hækkað í tíð
núv. stjómar.
En það athyglisverða, sem
Morgunbl. bendir óbeint á í
þessu sambandi, er það hvem-
ig launagreiðslurnar skiptast
milli landshluta. Morgbl. telur
t. d. upp laun við stofnanir,
sem greiða samanlagt um 800
þús. kr. í laun, og eru allar i
! Rvík. Fjölmargir starfsmenn
þess opinbera hér í bænum eru
samt sem áður ótaldir. Það
væri fróðlegt að athuga, hversu
mikil laun ríkið greiðir saman-
; lagt hér í bænum, og hversu
stór hluti af útgjöldum ríkis-
ins lendir að öðru leyti hjá
; Reykvíkingum. Myndi það ekki
bnekkja að fullu rógskrifum -í-
haldsblaðamia um ofsókn ríkis-
| valdsins gegn Reykjavík.
Eaddir
mábnanna
Bær með 50 |>ús. íbúa
Forseti bæjarstjómar, Guð-
mundur Ásbjörnsson, er nú á
ferð erlendis. — íhaldsblöðin
segja að hann hafi átt viðtal
við kaupmannablaðið „Börsen“
cg sagt m. a. að Reykjavík yrði
bráðum bær m'eð 50 þús. íbú-
um. —
Vafalaust er það draumur
Guðmundar og stéttarbræðra
hans, kaupmanna, húseig-
enda og lóðabraskara, að Reyk-
javík verði fljótlega bær með
50 þús. íbúa. En ætla að at-
vinnuleysingjum þessa bæjar
finnist það þó ekki réttara af
bæj arstj órnarmeirihlutanum að
hugsa fyrir atvinnu handa
þessum 35 þús., sem nú bygg'ja
bæinn, áður en 15 þúsundunum
\-erður bætt við ? Og ætli þeim
og fleirum finnist ekki heppi-
legra að stöðva fólksstrauminn
til Reykjavíkur alveg a. m. k.
í bili, en að fjölga hér fólki,
sem hefir ekkert annað víst
framundan en örbirgð og at-
vinnuleysi ?
Draumar spekulantanna fara
venjulega ekki saman við hags-
muni almennings og þjóðar-
heildarinnar og það gloppast
stundum upp úr þeim í fram-
andi löndum, sem þeir álíta ó-
heppilegt að segja frá hér
heima.
Morgunbladid
og Hóímfastur
Morgunblaðið kemst að þeirri
gáfulegu niðurstöðu í gær, að
með því að veita kaupfélögum
innflutningsleyfi í hlutfalli við
félagsmannatölu þeirra, þá sé
gjaldeyrisnefndin að taka upp
siðvenju gömlu einokunarinn-
ar, sem lét flengja Hólmfast á
Brunnastöðum fyrir að verzla
þar, sem hann vildi verzla sjálf-
ur, en ekki á hinum fyrirskip-
aða verzlunarstað.
Framh. á 4. síðu.
Flokksþíng
F ramsóknarmanna
verður sett í dag, kl. 10 árdegis að
Hótel Borg (gengið nm suðntdyi)
Fulllrúar, sem eigi ha§a sldlað kjör-
brélum komi á skriSstofu Nýja dag-
blaðsins og veiti aðgöngumiðunum
móttöku par.
Jónas Jónsson. Eysteínn Jónsson.