Nýja dagblaðið - 18.07.1937, Side 1

Geríst kaupendur
Nýja dagblaðsíns
strax í dag!
ID/^GpIBII/MÐIHÐ
5. ár. Reykjavík, sunnudaginn 18. júlí 1937. 164. blað
Umsetníngín
í Markaðsskálanum
Sér ört vaxandí.
Tíðindamaður Nýja dagblaðsins
var einn þeiixa, sem kom í Mark-
oðsskálann í gærdag, þegar einna
mest vai' þar að gera, þar voru
liúsfreyjur, heimilisfeður, ungar
slúlkur og- stálpaðir drengir, svo
að sölumennirnir máttu hafa sig
alla við að afgreiða.
A hoðstólum voru næpur, gul-
rófur, lireðkur, spínat, salat, ra-
Jiarbari, gúrkur, tómatar, blóm í
pottum á eina krónu, afskorin
blóm og rósir. Kostaði . snotur,
'ilmandi ' bJómvöndur eina kj'ónu
og afskornar rósir 35—65 aura
stykkið, en tómatarnir 1.75 pundið.
Sölumennimir voru tveir, en þeir
annast sölu lyrir marga, meðan
umsetningin og framboðið er ekki
meira. Sakir tíðarfarsins má heita
aö uppskera garðávaxta sé mán-
uði á eftir venjulegum tíma.
Fyrst um sinn eru markaðsdag-
arnir tveir í viku, miðvikudagur
og laúgardagur, og fer markaðs-
salan fram á þessum dögum kl.
9—4.
Tegundum fjölgar ört úr þessu,
sem verzlað verður með. Búizt er
við að nýjar kartöflur og blóm-
kái komi þarna á markað í næstu
viku.
Markaðsskálinn er prýðilegt
liús, bjart og rúmgott. Eftirgjald-
ið, sem seljendur greiða fyrir að-
ítöðuna, er lágt ræstingargjald,
en það stuðlar að því, að bæjar-
liúar sœti þarna haglcvæmari
kaupum en völ er á annarstaðar.
Frá Genéve á Þíngvöll
Eínka'iréttarilari „New York Timcsé< segir Nýja dag-
biaðinu frá álití sínu á íslenzkri meimingu og airek-
um síðustu ára. !
Hér hefir verið stödd undanfar-
ið ungfrú Alma Luise Olsen, bú-
sett i Stokkhólmi, en á Norður-
löndum einka-fréttaritari heims-
blaðsins mikla „New York Times",
og skrifar aðallega um listir og
1/ókmenntir og fornmenjar, en
cinnig um stjórnmálaviðhorf.
Nýja dagblaðið náði tah af henni
núna i vikulokin, sama daginn og
hún tók sei' far með „Lyru" til
Noregs. i
— þér eruð fædd og uppalin í ,
Bandarikjunum, ungfrú Olson?
— Já, í sænskri nýlendu í Kan-
f asríki. þar lærði ég fræði Lúthers
liin minni — eins og þið gerið víst
Iiéi' á íslandi — og að því námi
loknu fannst mér ég hafa öðlazt
alla þekkingu á löndum mínum
lieima í Svíþjóð! — En stúdents-
próf tók ég við Bethany College, í
I.indsborg, stærsta bænum. í þess-
a í'i sænsku nýlendu.
— Bethany College, sem gert
h.efir Lindsborg fræga, og varpað
ci'ðstír hennar og sveitarinnar
ykkar um alla Norður:Ameríku
og reyndar víðar, með páska-
hljómleikunum árlega?
— Já, sá er staðurinn sami.
— Og hvað lögðuð þér svo fyrir
yður?
— Æ, við skulum tala um eitt-
rvað annað en æfiferil minn.
I-Iann er að engu leyti markverður.
En við Cliicago-háskóla lauk ég
Verkfall á ýmsum vínnu-
stöðvum í gær.
Sáttasemjari ríkisins mun leita hófa
um samninga.
Hinn nýi kauptaxti, er sam-
þykktur var á Dagsbrúnarfúndi á
fimmtudagskvöld, olli vinnustöðv-
un á ýmsum stöðum i bænum í
gær. Við byggingar var þó sums-
staðar unnið og höfðu ýmsir
vinnuveitendur á því sviði gengið
að kauphækkunarkröfum verlca-
manna, og hjá öðrum þar sem
svo var ástatt, að eigi varð hætt
vinnu, nema verulegur skaði hlyt-
ist af, var unnið að fengnu leyfi
t'innuveitendafélagsins. En sums-
staðar var þó ekki unnið við bygg-
ingar.
Hjá Eimskipafélagi íslands var
ekki unnið í gær. Framkvæmda-
stjórinn lét verkstjóra sína til-
kynna verkamönnunum, að hann
sæi sér ekki fært að fallast að
svo komnu á hinn nýja kauptaxta.
Vinnustöðvun þessi lcæmi þó all-
Jiart niður á félaginu, þar eð
Brúarfoss kom í fyrrakvöld hlað-
inn vörum og fær ekki affermt,
auk þess sem félagið hefði samið
um ýmsai’ hleðslur og þar á með-
al um flutninga á síldarmjöli frá
verksmiðjum, er hafa takmark-
aðar mjölgeymslur, og gæti því
\ innustöðvunin liaft mikla truflun
lyrir félagið i för með sér.
Hjá öðrum skipaafgreiðslum
var heldur ekki unnið í gær,
nema Slvipaútgerð ríkisins.
]Já höfðu kolaverzlanir bæjarins
í gær ekki gengið að hinum nýja
kauptaxta.
Vinnuveitendafélag íslands boð-
aði tii fundar í fyrrakvöld og sam-
þykkti svohljóðandi tillögu:
„Fundurinn samþykkir, að fé-
lagar í Vinnuveitendafélagi ís-
lands í Reykjavik láti því aðeins
Iramkvæma daglaunavinnu laug-
ardaginn 17. þ. m., að kaupgjald
verði óbreytt frá því, sem verið
liefir“.
Á fundi Vinnuveitendafélagsins,
sem hófst kl. 5 síðd. í gœr, var
samþykkt að fallast á að sátta-
Frh. á 4. síðu.
meistaraprófi í enskum bókmennt-
uin og við það lmeigðist hugur
minn að því, að rýna dálítið eftir
keltneskum áhrifum á norrænar
bókmenntir. Og svo fór ég til
— Landið?
— Já, það er undursamlegt;
stórfenglegir og þó rólegir og fagr-
ir drættir einkenna landslagið;
blálitirnir sterkari og fjölskrúðugri
en nokkur ímyndun fær skapað, og
að jafn grænt gras væri tii myndu
New York og varð loks starfsmað- 5 iæstir trúa’ nema sjón yrði sö&u
ííkari. —
Eg- fór um Borgarfjörð og um
Suðurlandsundirlendi að Múlakoti,
ur „New York Times“. ;
— Stærsta blaðs í heimi?
— það veit ég ekki með vissu, 1
þótt t. d. sunnudagsblaðið sé um 1
120—130 blaðsíður. En liitt held ég 1
að sé óhætt að segja, að það sé
< itt af þeim tíu, eða kannske 1
íimm, blöðum í heiminum, sem 1
mest áhrif hafa, og þá fyrst og
fremst sökum þess hve vandað
það er í fréttaflutningi, og hve '
hárra hugsjóna gætir í ritstjóm-
inni
— það er af ýmsum talið frem-
ur íhaldssamt.
— Ég held ekki að það sé á
gildum rökum byggt. Mér finnst
að vel mætti einkenna viðhorf
þess með orðunum „óvilhallt og
óttalaust“. Ég veit, að það leggur
ríkt á við frétta- og fréttabréfa-
ritara sína, að skrifa hispurslaust
það sem þeim virðist um ástandið
umhverfis þú, og þess vegna hafa
lika menn eins og Duranty og
Rirchall getað unnið sér heims- 1
frægð með fréttabréfum frá Moskva 1
og meginlöndum Evrópu. Blaðinu 1
virðist, að þannig gegni það helzt
köllun sinni, að láta engan mann,
jafnvel ekki aðalritstjóra sinn,
sitja heima í New York og rit-
skoða verk þessara manna, til þess
að vinza úr þeim eftir eigin geð-
þótta.
— Hvað segið þér um hihn nýja
aðalritstjóra, dr. Finley?
— Að þar hæfi inikill maður
miklu blaði. Annars er hann á-
hugasamur um það sem gerist á
Norðurlöndum og hefir, ásamt rit-
stjórn blaðsins, glöggt auga fyrir
menningu Norðurlanda og verð-
mæti þess fordæmis, sem stærri
þjóðir geta þar fundið. Enda kem-
ur þetta m. a. fram í því hve ríf-
legt í'úin blaðið lætqr fréttum frá
Norðurlöndum í té.
— það hefir vitanlega borið yð-
ni’ margt fyrir augu og eyru síðan
þér ui'ðuð fréttabréfaritari „New
Vork Times"?
— Nú skulum við i hamingju-
bænum ekki fara að tala um mig
aftur. En annars hefir eiginlega
ekkert drifið á dagana fyrir mér,
fyrr en ég' kom til íslands!
— Nei, heyrið þér nú, þetta er
að vísu fallega sagt, en —
— -Tæja, en þó þér takið það
ekki í orðsins allra fyllsta skiln-
ingi, þá er þó mikill sannleikur í
því. Hér hefi ég séð svo margt
furðulegra, eða réttara sagt aðdá-
anlegra en annarstaðar síðan ég
kom.
að Gullfossi og Geysi, sem brást
mér þó svo, að ég fékk ekki að
sjá hann gjósa — það var á alls-
lierjarhátíð samvinnumanna, og ég
sagði í gamni við fréttaritara einn
sem spurði mig að því hversvegna
ég héldi, að Geysir hefði ekki vilj-
ið gjósa, að þessi kyrrstaða hans
stafaði líklega af forundran yfir
því að sjá þar í einum hóp full-
trúa Nazista, sjóliðsforingjana
þýzku og fulltrúa samvinnubænd-
anna íslenzku.
— Hvernig leizt vður annars á
þn fulltrúa?
— Eg- get í allri einlægni sagt:
Sérlega vel. Mér virtust þeir í
‘onn einarðlegir og prúðir og bæði
greindarlegii' og vingjamlegir. Og
1 því sambandi langar mig til
þess að segja, að ég býst við að
ykkur virðist samvinnuskipulagið
vera ykkur lifsnauðsyn — enda
or það vafalaust rétt. En ef vel á
að vera, verður það að byggjast á
mjög dýrmætum eiginleika, hjálp-
týsi við náungann, sem ég hefi
orðið meira vör við hér en með
nokkurri annarri þjóð, frá því að
ég gekk hér á land, án þess að
þurfa að sýna vegabréf, og allt
til þess að ég kom hingað aftur
úr hringferð minni um nærsveit-
irnar. Og þó segja mætti, að mér
hafi ekki gefizt færi á að veita
eftirtekt þessari hjálpfýsi nema í
minni háttar viðburðum, þá virð-
ist mér þó bersýnilegt, að hún
stafi ekki af yfirborðs stimamýkt,
lieldur af hjartalagi. Jtess vegna
finnst mér lílca, að hér ætti að
vora sérstaklega frjór jarðvegur og
auðfundinn traustur grundvöllur
undir samvinnuhreyfinguna. Ann-
ars er mjög fróðlegt, amerískum
borgara, að kynnast einmitt nú,
þegar Roosevelt starfar svo kapp-
samlega að tilraunum til þjóðfé-
iagsbóta, öllu þvi, sem hér hefir
bersýnilega verið afrekað síðustu
ái'in.
— þér eruð jafn glöggskygnar á
matt viljans til hins góða í smá-
um hlutföllum sem stórum.
— því ekki það? Ekki rýrir það
íegurð Gullfoss þótt Niagara sé
lika fagur, og bæði hærri og ótal
sinnum vatnsmeiri. Og hvað hefir
okki líka verið hér unnið þjóð-
inni til frama og gagns og uppeld-
is. Rafvirkjanir bændanna t. d.
og hitaveituhverfin. Og þó kann-
ske alveg sérstaklega héraðsskól-
arnir og vegakerfið. Hvílík afrek,
Maður hverfur.
Hans hefír verið leitað
án árangurs.
A föstudaginn hvarf af heimili
sínu, Suðurgötu 7, Pétur Hjalte-
sted fyrverandi stjórnarráðsritari,
73 ára að aldri. Hafði hann tekið
sér skemmtigöngu laust fyrir há-
óegið, en þegar hann kom eigi
aftui’ til hádegisverðar, tók fólk að
undrast um lrann og loks var burt-
vist hans tilkynnt lögreglunni.
Yar síðan hafin leit að Pétri á
föstudagSkvöld og aðfaranótt laug-
ardags og leitað meðfram sjónum,
i Orfirisey og víðar í nágrenni
bæjarins og tóku skátar og fleiri
l'átt í leitinni, ásamt lögreglunni.
I gærmorgun og gærdag var
haldið áfram að leita. Var farið
á bátum umhverfis Örfirisey og
meðfram strandlengjunni í ná-
grenni bæjarins og leitað suður
um Ivópavog og Fossvog og upp
hjá Vífilstöðum og út um Seltjarn-
arnes og Álftanes. Hefir öll þessi
leit orðið árangurslaus.
Síldarsöltun
hófst í gær
Fyrsta söltun síldar á Siglufirði
liófst á hádegi í gær hjá Friðriki
Guðjónssyni. Frá því í fyrrakvöld
cg til hádegis í gær hafa 15 síld-
veiðiskip komið til Siglufjarðar,
öll af Slcagafirði, nema línuveiða-
sltipið Sigriður, sem kom frá
Langanesi með 1200 mál. Afli
hinna skipanna var frá 150—500
mál. Mörg skip voru sögð á leiö
til Siglufjarðar, bæði að vestan
og austan. Mikil síld er nú sögð á
svæðinu frá Mánáreyjum til
Rauðugnúpa. Veiðiveður er nú
sæmilegt, bjartviðri og hlýrra en
að undanförnu.
Síld er nú mikil fyrir Austur-
landi, en þoka hamlar veiðum.
rJ'vö síldveiðiskip voru væntanleg
1 i 1 Seyðisfjarðar kl. 15 í gær með
um 3000 mál. þrettán skip hafa
lagt afla sinn í verksmiðjuna
undanfarna daga. Verksmiðjan
hefii’ nú unnið til fulls 220 smá-
lestir af mjöli og 108 smálestir af
olíu.
3704 mál síldar hafa verið lögð
h land á Dagverðareyri við Eyja-
fjörð síðastliðna viku. Verksmiðj-
unni Ægi i Krossanesi barst á
sama tima 9544 mál af stórsíld og
1187 mál af smásíld úr Akureyr-
arhöfn.
á þessu fámenna og' strjálbyggða
iandi! —
En það sem mér hefir þó ef til
vill fundizt allra mest til um er
það, að hafa kynnzt hér þjóð,
sem engan vigbúnað hefir, og þar
sem vígbúnaður er sú órafirra, að
engum lifandi manni dettur liann
í hug, hvað þá heldur að hann sé
orðaður. þetta er sannasta dæmið
um siðmenningu, sem ég heti
kynnzt. — Frh. á 4. síðu.