Tíminn Sunnudagsblað - 02.09.1962, Síða 7

hann ekki holdsveikinni á íslandi.
Honum þótti aff sönnu þunglega horfa
um framgang áhugamála sinna, þegar
hann frétti, hvað gei7t hafði á alþingi.
En hann gafst samt ekki upp, og fyrir
atbeina hans skipaðist svo, að danska
Oddfellowreglan gekk í máliS og hóf
fjársöfnun til sjúkrahúsbyggingarinn
ar. Henni fénaðist vel, og kom þar
brátt, að hafizt var handa um bygg-
inguna í Laugarnesi.
Sumarið 1898 var timburhús mikið
risið þar af grunni .Kom þá hingað
til lands dr. Petrus Beyer, stórsír
Oddfellowreglunnar í Danmörku, og
afhenti hann landshöfðingja sjúkra-
húsið að gjöf á vígsludegi, hinn 18.
júlí. Ehlers, sem nálega hafði þröngv-
að þessu sjúkrahúsi upp á íslend-
inga, var þar þó ekki viðstaddur.
Þetta sjúkrahús rúmaði sextíu
sjúklinga, og var talið, að það hefði
kostað 130 þúsund krónur. Það tók
þegar til starfa, og um haustið voru
þangað komnir fimmtíu og átta sjúkl-
ingar. Voru níu alblindir og margir
háifblindir og aðeins örfáir vinnu-
færir. Flestir voru þrítugir og þaðan
af eldri, en þó voru í hópnum fjórir
drengir, tíu til fimmtán ára gamlir.
Brá þessu fólki mjög við húsakynnin
og aðbúð alla og þó enn meira við
það, að hér voru holdsveikir menn
ekki lengur homreka, sem bjuggu
við aðkast og óvirðingu vegna sjúk-
leika síns. Reyndist því sjúkrahús-
vistin mörgum þeim, sem áður höfðu
helzt kosið að leynast af ótta við
hana, öll önnur en þeir höfðu gert
sér í hugarlund. þótt vafalaust hafi
þeir líka tregað heimahaga sína, vini
og venzlalið, er margir þeirra sáu
aldrei framar.
Nú átti það ekki lengur við, er
Bjarni Pálsson landlæknir sagði um
gamal hospítalið á Hallbjarnareyri ár-
ið 1763:
„Ó, sú eymd. Við skreytum okkur
með spítalanafni, en ávextina upp-
skerum við ekki . . . Húsið, sem þeir
búa í, er sómasamlegt lambhús, sjó-
búð eða kannski bæjarskáli. í stuttu
máli sagt: Fyrir mig sem lækni er
það eymd eymdarinnar að sjá húsið
og sjúkt fólkið, er ætti að fara með
sem sjúklinga, en er fleygt þarna inn
eins og þrælum í ævilanga fangavist“.
Og nú stóð ekki á því, að fólkið
færi að trúa á holdsveikisýklana. Sá
kvittur kom meira að segja upp, að
þeir bærust til sjávar með skólpinu
frá Laugarnesi, svo að bráð hætta
gæti stafað af. Einhverjir töldu sig
meira að segja hafa séð holdsveiki-
sýkla fljótandi í sjónum. Það var
gert ráð fyrir því, að þetta væru
myndarlegar skepnur, þegar menn
fóru á annað borð að hallast að því
að þeir væru til.
En Laugarnesspítali reyndist hin
nytsamlegasta stofnun, þótt ekki
Sæmundur Bjarnhéðinsson læknir.
gætu allir sjúklingar í landinu feng-
ið þar vist þegar í stað, og tröllasög-
urnar um sýklana í sjónum hjöðnuðu
fljótt. Árið 1908 voru íslenzkir holds-
veikisjúklingar ekki orðnir nema átta
tíu og átta, og þeim fækkaði eftir því
sem árin liðu, því að fáir nýir bætt-
ust í hópinn.
Sæmundur BjarnhéðinssDn, héraðs
læknir á Sauðárkróki, var þegar í
upphafi skipaður sjúkrahúslæknir, og
vann hann í því embætti það ævi-
starf, sem miklar heillir fylgdu. Hon-
um og Ehlers eiga fslendingar manna
mest pð þakka, að vart mun framir
koma til þess, að hér sýkist nokkur
maðu;. af þessari hræðilegu veiki.
XIV.
Þuð er við hæfi að ljúka þessari
frásögu með dálitlum eftirmála.
f öndverðu höfðu menn nokkuð
borið kvíðboga fyrir því, að hið mil a
timburhús, sem fyrirhugað var að
reisa, kynni að verða eldi að brá.ð.
Þegar það var byggt, .voru olíularr ,
ar einu ljósfærin, og þama var ætl
dvöl fjölda fólks, er margt var m, J
dofnar hendur og jafnvel algerle i
tilfiimingarlaust í fingrum. Á slíkum
stað var mikil hætta á, að lampa
væri velt um koll, og slíkt gat orðið
upphaf ægilegs eldsvoða.
Nú vildi svo til, að um þetta leyti
hafði verksmiðja ein í grennd við
Kaupmannahöfn látið þau boð út
ganga, að tekizt hefði að búa til þil-
plötur, sem ekki gætu brunnið. Hinir
dönsku gefendur ákváðu að bægja
brotl eldhættunni með því að þilja
allt sjúkrahúsið innan með þessum
ágætu plötum. Við þetta dró úr ótta
manna, því að enginn bar brigður á,
að þilplötumar góðu væru gæddar
þeim eiginléika, sem verksmiðjan
vildi vera láta. En ekki löngu síðar
gerðist það, að hin danska verksmiðja
brann sjálf til kaldra kola, ásamt öll-
um þeim birgðum af óbrennanlegum
þilplötum, sem í henni vom.
Nú leið áratugur af áratug, og aldr-
Framhald á 646. siðu.
Bruni Laugarnesspítala 7. marz 1943.
T í M I N N — SUNNUDAGSBLAÐ
631