Tíminn Sunnudagsblað - 08.09.1968, Síða 15

maðu-r lumaði á ýmsu, enda var
vandséð að óreyndu hvað undir
annars stak'ki býr.
„Kann merkilega vel“, segir sálu
sorgarinn. — Einnig „vel skýr og
fróður“.
Einkunnargjöfin gefur til
kynna, að maðurinn var óvenju-
lega vel að sér í kristindómi. Má
vera að þekking hans hafi lí'ka
verið drjúg í öðrum fræðum og
veraldlegri.
Það er ekki útilokað, að um-
ræddur maður sé einmitt Þor-
steinn Skagfirðingur. — Og eins og
oft bar við um förumenn þeirra
tíma, betur gerður til sálar en lík-
ama.
Margir í þeim hópi voru sagna-
þulir og kváðu rímur og vikivaka.
Neyttu kunnáttu sinnar á flökti
milli svei-ta og lands-horna, og varð
ósjaldan vel til kvenna.—
Vorið 1791 giftist húsfreyjan 1
Holtaseli manni í Suðursveit og
fluttist þangað alfarin.
Fyrirvinna hennar fór þá aftur
á faraldsfót og hvarf út í buskann
úr Einholtssókn. — Á Þorsteini gat
sannazt, að enginn veit sinn nætur-
stað.
Það er að minnsta kosti ekki
langsótt að gizka á, að þessa vor-
daga hafi hann komizt suður í
næs-tu sveit. Stungið við fótum og
- -m á næsta
bæ við sandinn. — Og dvaldist
lengur en ge-stanæturnar.
— Árið 1794 var Þorsteinn
Jónsson talinn fyrir búi á Felli. Á
þeim misserum eignuðust þau hjón
in son, sem óx úr grasi.
Haustið 1795 var nafn Þorsteins
horfið úr búnaðarskýrslumv hann
er samt ekki færður meðal dauðra
i sókn á því ári. Máski orðinn ó-
fær til vinnu og umsjónar, en ekki
andast fyrr en 1796.
Hefði hann þá átt heimili á Felli
um nærri þriggja ára skeið.
Annað hórdómsbrot.
Svo kom árið 1797. Rannveig á
Felli sótti á fim-mtugsaldurinn. Og
þau tíðindi bárust um svei-tina, að
enn væri þar fjölgunarvon. — Get-
gátur um það, hver væri barnsfað-
ir, voru víst á eina lund.
í maímónuði varð Rannveig létt-
ari, og kenndi ráðsmanni sínum
barnið. Hann gekkst við hennar
lýsingu.
Sýslumaðurinn í Hoffelli átti eft-
irleikinn. Nú var sekt Sveins
Sveinssonar tvöfölduð eins og eðli
brotmáls sagði til. — Sökudólgur-
in-n greiddi góðviljuglega sakfalla-
féð.
En þar með var sagan ekki sögð
nema til hálfs. Yfirv-aldið heimtaði
einnig tvöföldun á sekt Rannveigar.
— sextán ríkisdali vildi hann hafa.
Og enn þá kyssti Sveinn á vönd-
inn, át raunar ofan í sig meira en
tveggja ára gamalt jögunarbréf,
sem hann hafði sent til stiftamt-
mann-s. Innti af hendi umbeðna
sextán ríkisdali vegna barnsmóður
sinnar.
Fyrir tvö barneignarbrot hafði
Sveinn nú talið út tólf kýrverð til
valdsmannsins. Og sat eftir með
þann brodd í vitundinni, að öllu
gamni fylgir nokkur alvara.
Hann fékk óbeinlínis dálítið i
aðra hönd: Sýslumaður hrakti
hann ekki frá Felli. Það var lög-
brot og bjarnargreiði, en skapfellt
Sveini, sem ei-nhverju vildi fórna
til að komas-t hjá að leggja ómög-
unum meðlag. Það hefði hann orð-
ið að gera, ef hann flæmdist burt
úr hreppnum.
En hér var voði á ferðum félli
maðurinn í þriðja hórdómsbrotið.
Auðvitað átti Sveinn sjálfur
mest á hættu, og sú hætta var aug-
ljós. — Samkvæmt stóradómi var
um líflátssök að ræða og eignir
viðkomandi brotámanns runnu til
kóngsin-s.
Ef til vill hefur sýslumaðurinn
látið sér þá hæ-ttu í léttu rúmi
lig-gja. En ekki skal honu-m gerð
getsö'k. Ef til vill hefur hann talið
sér trú u-m, að Sveini gæti orðið
á ný hrösun, hvar sem honum væri
holað niður.
Hvergi var þó öryggi minna en
á Felli. Húsfreyjan var að vísu ríf-
lega komin til aldurs, þó ekki svo
að þar væri ekki enn íkveikju von.
Það var vilji hreppsvalda í Suð-
ursveit, að Sveinn yrði lótinn vinna
heimilinu áfram og sjó til ómegð-
arinnar. Og hverju skipti það frá
sjónarhóli hreppstjóranna, þó að
yfirvald sýslunnar kærði sig koll-
ótt um einhverjar lagagreinar.
Ha-nn um það, — og bar ábyrgð
á eigin gerðum.
Mesta furðu vekur, að kirkjunn-
ar menn, sókna-rprestur og héraðs-
prófastur, þögðu sem fyrr þunnu
hljóði við lögleysunni.
Sveinn Sveinsson
dæmdur til dauða.
Sumarið 1798 varð viðburðarí-kt
í skaftfellskri réttarsögu. Á al-
þingi rið Öxará var sýslumanni
Austur-Bkaftfellinga vikið úr emb-
ætti. S&karefni margþætt. — Og
sifjaspellsmál biðu dóma heima í
héraði. Þau mál þannig vaxin, að
þau voru vatn á myllu andstæð-
inga Jóns Nelgasonar í Hoffelli.
Á Felli í Suðursveit vænti Rann-
veig húsfreyja sín og kom niður
í síðari hluta júlímánaðar.
Nú hefði verið gild ástæða til
að bregða sér í skálkas-kjól og láta
koma til sögu þriðju persónu. En
það var ekki borið við.
Sveinn Sveinsson var fallinn í
þriðja hórdómsbrotið.
Settur sýslumaður, Kristján Vig-
fússon, tók Svein tafarlaust fastan.
Lét hann röggsamlega að sér kveða
og kom Fellsmálið fyrir héraðsrétt
skömmu seinna.
Og dómur uppkveðinn.
Dómurinn féll á þá leið, að
Sveinn Sveinsson var dæmdur frá
lífi. Og búslóð til kóngsins. —
Á lögþinginu 1799 var barn-
eignamál Sveins rakið lið fyrir lið.
Og héraðsdómurinn rannsakaður.
— Reyndist fátt eit-t Sveini til máls
bóta. Það helzt að kona hans „hefði
verið hans- handbjargarómagi rúm
8 ár“. En það var léttvægt fund-
ið.
Menn hverfa af sjónar
sviðinu, — fróðleikur týn-
ist. Það eina, sem getur
varðveitt hann, er hið rit-
aða orð.
— Lesendur blaðsins
eru beðnir að hafa þetfa I
huga, þegar þeir komast
yfir fróðleik eða þekkingu,
sem ekki má glatast.
TlMINN - SUNNUDAGSBLAÐ
687