Tíminn Sunnudagsblað - 30.08.1970, Síða 8

; ín, og sífellt vantaði fleiri og fleiri
haganlegar ræ'ður, ísmeygilegar
ræður og snjallar ræður. Ég fann
ekki betur en ég væri listama'ður
á þessu sviði — einstaklega hagur
á ræður, sem hrifu fólk og veittu
því yndi.
Mér var oft dillað, þegar ég var
beðinn um ræðu, hvort heldur það
. var handa kommúnista, sem var
um það bil að verða fleygur, eða
einhverjum kaupsýslumannin-
. um, sem séð hafði fram á, hve
gróðavænlegt var að koma ár sinni
fyrir borð á stjórnmálasænum.
Stundum hafði ég allnokkrar ræð-
ur í smíðum samtímis. Þá mátti
vinstri höndin efcki vita, hvað sú
hægri gerði. Ég hafði komið mér
upp safni hressilegra orðatiltækja
handa fcommúnistunum. Þeim
hentaði að tala um „verkfæri ný-
lendukúgaranna“, „styrjaldaræði
, heimsvaldasinna“ og „blóðsug-
ur peningavaldsins“. Jafnaðar-
mennirnir vildu slá úr og í, og
þó sýnast þungir á bárunni. Ræð-
ur þeirra sykraði ég með mein-
lausum diguryrðum: „Látum
aldrei til þess koma, að börn okfc-
ar þurfi að segja. . .“ Eða þá:
svo að allir geti lifað í sátt
og friði og borið réttlátan hlut úr
. býtum, af hvaða kynþætti sem
, þeir eru, hvernig sem þeir eru á
litinn og hvað trú, sem þeir að-
hyllast“. Það glumdi ævinlega við
■ dynjandi lófatak, þegar þetta hafði
verið sagt.
Það kom einu sinni fyrir,
að ég ruglaðist á ræðum. Ég hafði
tvær ræður í takinu, og önnur átti
1 að vera handa Babalala, ungum
kommúnista, en hin handa hæg-
fara stjórnmálamanni, sem ekki
vildi erta ríkisstjórnina neitt að
ráði vegna gróðavænlegra ívilnana,
sem hann hafði hreppt. Það var
eftirlæti mitt að skrifa ræður
handa þess konar mönnum. Hitt
fannst mér dálítið áhættusamt að
setja mig í fótspor eldrauðra bylt-
ingarmanna. En þar sem ég var
' barn míns tímia, hafði ég gaman
af því að bregða fyrir mig háði
og tvíræðu orðalagi: Nú urðu skyn
samir stjórnmálamenn að sigla á
milli skers og báru, því að þeir
máttu ekki ergja stjórnarvöldin,
, en komust aftur á móti efcki hjá
því að haga orðum sínum svo, að
, blökkufólkinu líkaði — annaxs
; fengu þeir ekfci fylgi þess til þess
■ að sémja um mál þess við hvítu
herrana. Þess vegna varð ég oft að
semja langar og torskildar ræður,
svo að einhver veigur virtist
í þeirn, og sfceyta í þær ögn af
frjálslegum hvatningum, sem þó
svifu hæfilega í lausu lofti.
Af einhverri slysni lenti nú í
þess konar ræðu talsvert af víg-
orðum Marxista, sem ætluð voru
Babalala, kommúnistanum unga.
Það var eitthvað um „þversagnir
auðvaldskerfisins, sem dæmt er til
þess að hrynja til grunna". Þetta
las hinn gætni kaupsýslumaður
þrumandi röddu á miðstjórnar-
fundi í flokki sínum, öllum til
stórhneykslunar. Þessu lauk þann-
ig, að fundurinn leystist upp, og
aumingja maðurinn lenti i klónum
á öryggislögreglunni í Jóhannesar-
borg.
Þetta varð síðasta ræðan, sem
ég samdi. Sfcömmu síðar handtóku
þeir mig, kærðu mig fyrir flakk
og tortryggilega lifnaðarhætti og
létu Georg taka við mér.
Og svo er herra Georg Holling-
worth hér, sjálfum sér og öðrum
til vanvirðu. Áður var Georg elju-
samur reglumaður, starfsmaður í
raftækjaverfcsmiðju. Þó að hann
væri efcki lengur neinn hamingju
maður, bar hann það ekki utan á
sér. Þar til Zasa kom.
Menn verða helzt að hafa séð
Zösu til þess að skilja, hvernig
hún kveikti í ágætlega kvæntum
manninum, sem alltaf hafði hegð-
að sér skynsamlega og hiafði skilj-
anlega andúð á svörtu hörundi.
En það er lífclega ónóg að segja,
að Zasa hafi komið. Hún geystist
fram á sviðið: Smá vexti, tuttugu
og fjögurra ára gömul. iðandi f
kolsvörtu skinninu, grönn eins og
bambusteinungur, angandi eíns og
heill víngarður, og innan undir lát-
lausu dúkpilsinu og blússunni
þessi dæmalausi kroppur, svo að
segja blár á litinn, með eggjun í
hverd hreyfingu.
Þér getið ímyndað yður, að mér
stendur hann fyrir hugskotssjón
um — þessi dagur, þegar Zasa
kom. Georg var að lesa kvöldblöð-
in — sat í hægindastólnum, sem
hann viTdi alltaf sitja i, þegar
hann renndi augunum yfir blöð-
in — og talaði inn á milli við
Fransisku, sem var frammi í eld-
húsinu. Ég var úti á svölunum að
vökva blómin. Það var í þann veg-
inn að síga yfir, þetta bláa rökk-
ur Afríku, þegar friður og ró fær-
ist yfir allt: Þá kom Zasa beina leið
inn í dagstofuna til Georgs, iðandi
í þessu freistandi, hættulegft
skinni, og sáði tortímingu í hita'
svækjuna. Munnurinn herptur og
óverðskuldaður hæðnissvipuriná
ediksúr.
Georg reis á fætur, rétti úr sér
og settist svo aftur.
„Hvers vegna anarðu inn, án
þess að berja?“ hrópaði hann.
„Hver ertu eiginlega? Og hvað
viltu?“
„Ég heiti Zasa“, svaraði gyðjan
svarta og herpti munninn til merk
is um vanþóknun sína á þessum
viðsjála heimi. „Er þetta ekki hús
herra Hollinigworths?“
Það var eins og rafneistar sindr-
uðu um alTt húsið og fylltu það
undarlegum spurningum, sem eng
inn gat svarað fy-rr en seinna.
„É-g er nýja stofustúlkan hérna“,
bætti Zasa við. „Þeir s-endu mig
hin-gað á skrifstofunni“.
Þetta var, eins o-g ég hef sa-gt,
upphaf þeirr-a sviptivinda, sem
áttu eftir að feykja Geor-g um koll.
IV.
Við skulum nú bregða okkur til
Georgs. Ég vona, að þér séuð ekki
allt of viðkvæmur. Það er í sann-
leika sagt ekki sjón að sjá hann.
Hanm hefur breytzt ótrúlega mik-
ið, þótt leiðinle-gt sé afspurnar.
Auðvitað langa-r yður til þess að
hfeyr-a sögu-lokin. Það vissi ég
al-ltaf. Játið það hreinskilnislega,
að við erum öll hræfuglar, fikin
í að heyra um ófarir annarra. Ég
hef en-gu að tapa, þó að ég kann»
ist við það. En vlð skulum samt
fara fljótt yfir sögu.
Geor-g, sem alltaf hafði verið
óvenjulega -stundvís o-g skyldui'æk-
inn, uppi fyrir allar aldir til þes$
að koma ek-ki of seint í verksmiðj-
una, fór að bregða út af þessarj
ákjósanlegu venju sinni. Einkemv
in eru alkunn. Hann missti matar-
lyst, hann var ýniist ofsakátur eða
fjarskalega niðurdreginn, svei't
se-m í draumi eða vi-ssi hvorki |
þennan heim né annan. Hann vad
hættur að hafa ánægju af starfj
sínu, sat oft hei-ma og þóttist vera
veik-ur, þótt svo hann tyTldi ekkl
annars staðar en í eldhúsinu, þíöP
sem Zasa var við vinnu sína. Hélm
hann sig í herbergi sínu, linnfl
ekki köllunum: Zasa varð að snyi
ast í krin-g um hann liðlan-gan da#>
inn. Við höfðum séð það fyrir, o|(
þess var ekki heldu-r lan-gt að bíðáj
Georg fór að gefa ZÖsu gjafip,
Hann keypti handa henni fÖt
- T Í M I X N — SUNNUPAGSBLAP
632