Íslendingaþættir Tímans - 14.12.1983, Blaðsíða 1

ÍSLENDINGAÞÆTTIR
Miðvikudagur 14. desember 1983 — 47. tbl. TÍMANS
Jón Ö. Jónasson
Fæddur 25. febr. 1923
Dáinn 19. okt. 1983
„Dáinn, horfinn - Harmafregn.
Hvílík orð mig dynur yfir.
En ég veit að látinn lifir,
það er huggun harmi gegn. “
(J.Hallgrímsson.)
Þessi orð skáldsins hafa mjög leitað á huga minn
síðustu daga eftir að mér barst sú harmafregn að
góður vinur og gamall skipsfélagi hafi svo skyndi-
lega verið á braut kvaddur. Við slík þáttaskil er
erfítt að sætta sig, þær staðreyndir, sem jafnan
snerta okkur djúpt og þeim mun þyngra, þegar
stutt var á milli samfunda, þar sem glettnir og
góðir dagar voru rifjaðir upp og þar til helfregnin
barst.
„Jón á ellefu“ eins og hann var jafnan kallaður
stóð !á sextugu þegar hann skyndilega hné niður
á heimili sínu Sólheimum 10 hér í borg og var
allur. Foreldrar hans voru hin mætu hjón Margrét
Guðmundsdóttir frá Miðfelli í Þingvallasveit og
Jónas H. Guðmundsson, skipasmiður ættaður úr
Þingeyrarhreppi við Dýrafjörð. Jónas vann í
fjölda ára í Skipasmíðastöð Reykjavíkur hjá
Magnúsi Guðmundssyni, skipasmiðameistara og
var fyrsti skipasmiðuririn, sem útskrifaðist þaðan.
Jón lærði þar einnig og var einn af síðustu
skipasmiðunum er útskrifuðust frá þessari skipa-
smíðastöð. Það var um stuttan veg að fara frá
Framnesvegi 11, þar sem fjölskyldan bjó og á
vinnustað Jónasar í Skipasmíðastöðinni.
Þegar á unga aldri byrjaði Jón að venja komur
sínar þangað. Með árunum hóf hann þar störf,
fyrst við ýmiss konar snúninga og síðar sem
aðstoðarmaður. Og vissulega kom snemma í ljós
hvert hugur hins unga pilts stefndi. Það sýndi hann
og í verki því um fermingu smíðaði hann sinn
fyrsta bát, sem var léttbátur með tilheyrandi
seglbúnaði. Handbragð allt svo og lag bátsins
sýndi hvað í honum bjó og þarna færi mikill
hagleiksmaður og góður smiður. Þegar hann hafði
aldur til hóf hann nám í þessari iðn og lauk því
árið 1944 eftir Iðnskólapróf í prófsmíði.
Seinni hluta ársins 1945 réðist Jón til Lands-
smiðjunnar, sem þá var að hefja nýsmíðar á
fiskiskipum í nýrri skipasmíðastöð, sem reist
hafði verið á Gelgjutanga við Elliðaárvog. Stór-
merkur áfangi í þessari iðngrein hérlendis, þar
sem fjórir 66 lesta fiskibátar voru smíðaðir
samtímis og innan húss, sem ekki hafði þekkst til
þessa.
En hugur Jóns stefnir til framhaldsnáms og
hann siglir til Danmerkur og innritast á tækniskóla
í Kaupmannahöfn. Jafnframt vinnur hann á
verkstæði, sem sérhæfði sig í smíði seglskúta og
skemmtibáta, en sá þáttur iðngreinarinnar hafði
ávallt heillað Jón og fylgdist hann ávallt vel með
hvað væri að gerast á þeim vettvangi. Á þessum
árum slóst han í hóp íslenskra félaga er sóttu mót
norrænna skipasmiða, sem haldið var í Gauta-
borg. Eins og gefur að skilja bar margt nýtt og
nytsamlegt fyrir augu þar sem margar skipasmíða-
stöðvar voru heimsóttar en á þessum árum var
einmitt verið að smíða hina svokölluðu Svíþjóðar-
báta. Um stuttan tíma vann Jón í sænskri
skipasmíða&töð, en hvarf að því loknu aftur að
námi og starfi í Kaupmannahöfn. Maður skyldi
ætla að eftir alla þá haldgóðu þekkingu, sem Jón
hafði aflað sér, að hann hefði þá þegar haslað sér
völl í iðngrein sinni hér heinta. Það var þó ekki.
Hann gerist farmaður og ræðst sem timburmaður
á gamla Brúarfoss og þegar Gullfoss byrjar
siglingar vorið 1950, er hann timburmaður þar um
borð og þar hefst samstarf okkar og vináttubönd
treyst.
„En er nokkuð yndislegra-
leit uttgað þitt nokkuð feera
en vorkvöld í Vesturbœnum".
Þetta brot úr kvæði borgarskáldsins var oft á
vörum vinar míns og ekki að undra svo tengdur
sem hann var í rcynd Vesturbænum bæði í starfi
og leik. Fæddur á Stýrimannastígnum oguppalinn
á Framnesvegi 11, en þaðan er einmitt upprunnið
það viðurnefni sem fylgdi honum alla tíð og hann
var hreykinn af. Sem sönnum Vesturbæingsæmdi
gekk hann ungur í raðir KR og hóf feril sinn í 4.
flokki. Knattspyrnan var hans yndi alla tíð og
margar smellnar sögur hafði hann á hraðbergi er
þessi ár bar á góma. Árið 1939 var 2. flokkur KR
afar sterkur og samheldinn hópur, Það ár fór sá
flokkur keppnisferð til Færeyja og er það senni-
lega í fyrsta skipti, sem unglingaflokkur fór í
keppnisferð úr fyrir landsteinana. Árið 1941 er
Jón orðinn fastur leikmaður í meistaraflokki KR
og er það næstu árin. Hann byrjaði feril sinn sem
meistaraflokksmaður með miklum glæsibrag en
það ár varð KR íslandsmeistari og síðan falla fleiri
titlar í skaut þessa vaska liðs, bæði á Reykjavíkur-
mótum og eins í Walterskeppninni, sem var
haustmót félaganna hér í borg. En hápunkturinn
á knattspyrnuferli Jóns var sumnarið 1946, þegar
hann er valinn í fyrsta landslið íslands, sem lék þá
gegn Dönum á Melavellinum. Hann var eini KR
ingurinn 1 þessu liði og því fyrstur þeirra að
hlotnast sá heiður að klæðast landsliðsbúningnum.
Sama ár var hann valinn í úrvalslið Reykjavík-
urfélaganna, sem boðið var í keppnisferð til
Englands og var leikið gegn frændum liðum þar í
landi. Jón var afburðagóður knattspyrnumðaur,
sókndjarfur í leik og fylginn sér og knattmeðferð
hans var rómuð. Það var ekki aðeins á knatt-
spyrnuvellinum sem hann lét til sín taka. Hann
tók einnig virkari þátt í sjálfu félagsstarfinu,
starfaði í knattspyrnunefnd KR og átti sæti í
aðalstjón félagsins. Þá sinnti hann störfum þjálf-
ara fyrir yngri flokka KR um skeið.
Það var einstaklega samvalinn- og samstilltur
hópur sem valdist til starfa'um borð í Gullfossi og
vissulega er margs að minnast frá þeim árum.
Velferðarráð danskra sjómanna og Sjómanna-
klúbburinn í Kaupmannahöfn höfðu þá nýlega
skipulagt knattspyrnukeppni á milli áhafna þeirra
skipa, sem höfðu fastar áætlunarferðir til Kaup-
mannahafnar, Síðar var þessi keppni víðtækari og
frjálsar íþróttir voru einnig teknar á dagskrá. Það
kom í hlut okkar Jóns á ellefu að stofna knatt-
spyrnulið um borð í Gullfossi og annast allan
undirbúning fyrir væntanlega þátttöku í þessum
keppnum. Að mörgu var að hyggja og þegar leitað
var til áhafnarinnar lögðust allir á eitt í samskotum
til kaupa á boltum, búningum og skóm. Áhuginn
var með eindæmum og hver frístund notuð til