NT - 18.08.1984, Side 6

. Helgi
Olafsson
skrifar
umskák
r Laugardagur 18. ágúst 1984 6
L kák

Alburt sigraði á banda-
ríska meistaramótinu
þessum áfanga, sem flesta
skákmenn dreymir um, þurfti
Petrosjan aö tefla 68 skákir.
Hann fór taplaus í gegnum
millisvæðamótið í Stokkhólmi
og taplaus í gegnum áskorenda-
mótið í Curacao en tapaði
aðeins einni skák á sovéska
meistaramótinu 1961 sem
einnig var svæðamót.
Heimsmeistaratitillinn féll
honum í skaut í keppninni við
Botvinnik. Þeir tefldu 22 skák-
ir og hlaut Petrosjan 12 Vi
vinning gegn 9]A, vann fimm
skákir en tapaði aðeins tveim-
ur. Petrosjan varði titil sinn
með glæsibrag árið 1966 þegar
Boris Spasskí bankaði á dyr en
1969 knúði Spasskí fastar dyra
og sigraði 12 Vr. 101A. Lauk þar
með merkilegu tímabili í
skáksögunni.
Þrátt fyrir öll jafnteflin var
stíll hans aldrei þurr og fræði-
legur né heldur voru hugmynd-
ir hans yfirborðskenndar.
Sennilega hafa fáir skákmenn
komið með jafnmargar stór-
snjallar strategískar hugmynd-
ir. Og hann var frábærlega
taktískur. Þetta síðastnefnda
atriði var mörgum dulið en
staðreyndin er samt sú að flest-
ir góðir stöðuskákmenn hafa
næmt auga fyrir taktískum
fléttum og Petrosjan hafði ekki
einungis þetta næma auga,
hann kom auga á taktíska
möguleika og fyrirbyggði þá
löngu áður en mótstöðumað-
urinn renndi í grun aðtaktískir
möguleikar fyrirsæust í stöð-
unni.
Á þeim umbrotatímum sem
voru í skákinni á árunum í
kringum 1960 spruttu fram á
sjónarsviðið eftirminnilegir
persónuleikar á borð við Tal,
Fischer, Kortsnoj og svo Petr-
osjan. Tal náði tindinum þegar
í upphafi sjötta áratugarins en
uppfrá því sat Petrosjan á
toppnum.
„Heimsmeistarinn er
fremstur meðal jafningja,“
sagði hann einhverju sinni að-
spurður um stöðu sína í skák-
heiminum. Þá heyrði það til
undantekninga yrði hann sig-
urvegari á þeim mótum sem
hann tók þátt í og innan FIDE
var jafnvel um það rætt að
réttast væri að svipta hann
skákkórónunni. Eftir að
Spasskí náði titlinum 1969
sannaði Petrosjan hvað eftir
annað styrk sinn. Hann vann
bæði Húbner og Kortsnoj í
áskorendaeinvígjunum 1971
án þess að tapa einni einustu
skák og það þurfti sjálfan Fisc-
her til að stöðva hann í frægu
einvígi í Buenos Aires haustið
þetta sama ár.
Petrosjan galt þess með
eftirminnilegum hætti þegar
hann tapaði fyrir Viktor Kort-
snoj í áskorendakeppninni
1977. Skömmu síðar mátti lesa
í litlu máli í víðlesnasta skák-
blaði heims, „64“ að Tigran
Petrosjan ritstjóri þess væri nú
hættur störfum. Það er talið að
Anatoly Karpov sem þegar var
farinn að gera sig gildan í
skáklífi Sovétmanna, hafi stað-
ið á bak við þessa tilhögun, því
nokkru síðar var hann sjálfur
sestur í ritstjórastól þó blaðinu
hafi reyndar hrakað stórlega
síðan.
Petrosjan tók síðast þátt í
Ólympíumóti í Buenos Aires
1978 og það er í eina skiptið
sem sovéskri sveit hefur mis-
tekist að sigra á Ólympíumóti.
Sovéska sveitin var án Karpovs
sem var örþreyttur eftir ein víg-
ið við Kortsnoj í Baguio og
■ Lev Alburt hrapaði úr 2585 Elo-stigum niður í 2455. Engu að
síður tókst honum að sigra á Skákþingi Bandaríkjanna sem lauk
fyrir skömmu.
■ Góðkunningi okkar Is-
lendinga Lev Alburt kom held-
ur betur á óvart þegar hann
bar sigur úr býtum á banda-
ríska meistaramótinu sem lauk
fyrir skömmu í Berkeley í
Kaliforníu. Allir sterkustu
skákmenn Bandaríkjanna, að
Fischer undanskildum, tóku
þátt í mótinu sem var hið
sterkasta sem haldið hefur ver-
ið frá upphafi. Alls voru kepp-
endur 18 og var sigur Alburts
næsta öruggur, hann hlaut 12
1/2 vinning úr 17 skákum, 1 1/2
vinningi á undan öðrum ís-
landsvini, Nick DeFirmian
sem hlaut 11 vinninga.
Alburt sigraði eins og kunn-
ugt er á Reykjavíkurskákmót-
inu 1982 en upp frá því fór
gengi hans hríðversnandi.
Hann tefldi á Búnaðarbanka-
skákmótinu í vetur og síðan á
Reykjavíkurmótinu og var í
neðri helmingnum í báðum
þessum mótum. Framganga
hans kom því verulega á óvart
enda var hann fyrir mótið einn
stigalægsti þátttakandinn með
aðeins 2455 Elo-stig. Hann
byrjaði af miklum krafti, tók
þegar í stað forystuna og lét
liana aldrei úr hendi sleppa.
Þessi sigur er æði mikilvægur
fyrir Alburt, því meistaramót-
ið var jafnframt svæðamót og
komast þrír efstu menn beint í
millisvæðamót.
Yasser Seiravvan, Lubomir
Kvalaek, Walter Browne,
Larry Christiansen og Roman
Dzindzihasvili voru álitnir sig-
urstranglegastir þegar lagt var
af stað en enginn þeirra átti
nokkru sinni verulega mögu-
leiká á sigri. Seirawan varð í
3. - 6. sæti ásamt Tarjan,
Federowicz og ungum skák-
manni Dlugy. Allir hlutu þeir
10 Vi vinning. Seirawan kemst
beint í millisvæðamót vegna
fyrri árangurs síns við skák-
borðið, en hinir þrír verða að
heyja sérstaka aukakeppni.
Kavalek og Christiansen
deildu 7. sætinu, hlutu 9]A
vinning, Dzindzi hlaut 9 vinn-
inga jafn Henley, Kogan og
Benjamin og vesalings Walter
Browne sem sigrað hefur á
bandaríska meistaramótinu
eigi sjaldnar en sex sinnum
varð að láta sér lynda 14.sætið
með 1]A vinning.
Undanfarin ár hefur banda-
ríska meistaramótið vakið
mikla athygli fyrir óheyrilegan
fjölda fyrrum Sovétmanná í
röðum þátttakenda. Þeir voru
sex talsins að þessu sinni.
Alburt, Dlugy, Kogan,
Dzindzihasvili, Gurevic og
Kudrin eru allir tiltölulega ný-
fluttir til Bandaríkjanna.
Líkt og Alburt var Nick
DeFirmian meðal þátttakenda
í Búnaðarbankamótinu og
Reykjavíkurmótinu. Það sem
stöðvaði DeFirmian af í þeim
niótum var afleit frammistaða
hans gegn íslensku titilhöf-
unum. Eftir fyrri helming
þessa árs var staðan 1:7 honum
í óhag ef jafntefli eru ekki
talin.
Engin furða þó honum hafi
verið haldið samkvæmi áður
en hann hélt af landi brott. Þó
var það versta eftir, því á
skákmótinu í Osló tapaði hann
fyrir Jóni L. Árnasyni í annað
sinn á þessu ári og í New York
tapaði hann fyrir Jóhanni
Hjartarsyni í þriðja sirin. Það
kann að vera að frammistaða
hans nú fleyti honum í banda-
ríska liðið á næsta Ólympíu-
móti, en ef Bandaríkjamenn
tefla við íslendinga er hætt við
hafði auk þess vondan liðs-
stjóra, stórmeistarann Anthos-
in sem virtist ekki hafa annað
fyrir stafni á því móti en að
rífast við sveitarmeðlimi á
göngum úti.
Sovétríkin hafa eignast sex
heimsmeistara og er Petrosjan
sá fyrsti sem burtkallast úr
þessum heimi. Elstur þeirra
sem eftir lifa er Mikhaeí Bot-
vinnik, sem hætti taflmennsku
í byrjun áttunda áratugarins.
Það er erfitt að meta hver
þeirra mun hafa mest áhrif á
skákþróunina þegar tímar líða
en Tigran verður ofarlega á
blaði. Alhliða hæfileikar hans
koma skýrt fram í eftirfarandi
skák sem tefld var á besta tíma
Petrosjan:
Sovéska meistaramótið 1961
Hvítt: Trigran Petrosjan
Svart: Vasily Smyslov
Drottningarindversk vörn
1. c4 Rf6
2. Rc3e6
3. Rf3 b6
4. d4 Bb7
5. a3
(Eitt mikilvægasta framlag
Petrosjan til skákteóríunnar
er einmitt þessi leikur og af
honum dregur þetta tiltekna
afbrigði nafn sitt. Hin síðari ár
hefur Kasparov haldið uppi
merki þessa leiks og aragrúi
skákmanna hafa fylgt fordæmi
hans.)
5. ... d5
6. cxd5 Rxd5
7. e3 Be7
8. Bb5tc6
9. Bd3
(Enn þann dag í dag er þessi
byrjun tefld á þennan hátt
jafnvel þó leið Kortsnojs, 7. -
g6 hafi í seinni ti'ð notið mestra
vinsælda, sjá 1. einvígsskák
Kasparovs og ~ Kortsnojs í
London ’83.)
9. ... c5
(Eftir þessa skák hófu menn að
leika 9. - Rxc3 10. bxc3 sem er
öruggari leikmáti. Þó rekur
mig minni til að Karpov hafi
eitt sinn teflt á þennan hátt og
hélt fyllilega sínu.)
10. Rxd5 Dxd5
Íí. dxc5 Dxc5
(Betra er talið 11. - Bxc5.
Svartur tapar miklum tíma
þegar drottningin hrekst af
braut og jafnvel þó staðan hafi
samhverfa ívaf lendir svartur í
erfiðleikum.)
12. Bd2 Rc6
13. Hcl Dd6
14. Dc2 Hc8
15. 0-0!
(Þessi leikur er ekki alveg jafn
einfaldur og hann virðist við
fyrstu sýn. Hvítur þurfti að
taka með í reikninginn tvo
möguleika, 15. - Rd4 og 15. -
Re5. í báðum tilvikum heldur
hann yfirburðum sínum með
16. Da4+. í fyrra tilvikinu þarf
riddarinn augsýnilega að
hrökklast til baka og í hinu
■ Tigran Petrosjan.
aramótinu í Niksic sem lauk
með glæsilegum sigri Garrí,
Kasparovs var Petrosjan langt
frá sínu besta, hann vann
aðeins eina skák, en tapaði
þrívegis. Hann hugðist tefla í
liði Sovétmanna gegn Heims-
liðinu í London í vor en varð
vegna veikinda sinna að sitja
heima.
Leikmenn þekkja Petrosjan
mest fyrir þann aragrúa jafn-
tefla sem einkenndu feril hans.
Sjaldnast tefldi hann á tvær
hættur og gat enda státað af
ótrúlegum afrekum í þeirri
kúnst að tapa ekki. Hann tefldi
í 10 Ólympíumótum fyrir hönd
Sovétríkjanna, þar af fjórum
sinnum á 1. borði og tapaði
aðeins einni skák. Þá tefldi
hann sjö sinnum á millisvæða-
móti og til viðbótar einni auka-
keppni um sæti í áskorenda-
móti og í öllum þessum mótum
tapaði hann einungis þremur
skákum. Samfleytt frá 1953 til
1980 var hann þátttakandi ann-
aðhvort í áskorendakeppni
eða heimsmeistaraeinvígi en
slík einvígi háði liann þrjú.
Með sigri í áskorendamótinu
1962 ávann hann sér réttinn til
að skora á þáverandi heims-
meistara, sovéska skákrisann
Mikhael Botvinnik. Til að ná
síðara virðist hvítur vinna lið:
16. Da4+ Bc6 17. Hxc6! (Eftir
17. Bb5 Rxf3+ 18. gxf3 Dxd2!
ætti svartur að halda velli)
Rxc6 18. Bb4 Dc7 19. Hcl.
Eftir 19. - 0-0 20. Bxe7 Dxe7
21. Hxc6 verður svörtu stöð-
unni ekki bjargað og 19. -
Bxb4 strandar á 20. Hxc6!
Dxcfr21. Bb5 og vinnur.)
15. ... h6
16. Hfdl 0-0
17. Bc3 Db8
18. Da4!
(Eftir þennan leik er svartur
glataður. Drottning hvíts herj-
ar brátt á veika kóngsstöðu
Smyslovs og verður fátt um
varnir.)
18. ... Hfd8
19. De4 g6
20. Dg4 h5
(Eftir 20. - Kh7 er 21. h4!
sterkur sóknarleikur. Manns-
fórnin 21. Bxgót fxgó 22. Dxe6
virðist einnig standast t.d. 22.
- Hf8 23. Hd7 Hc7 24. Re5!
Hxd7 25. Dxg6+ Kh8 26. Rf7
mát!)
21. Dh3f5
(Opnar kóngsstöðuna enn
meira en hvítur hótaði bæði
22. g4 og 22. Bxg6!)
23. Bc4 Hxdlt
23. Hxdl Kf7
abcdefgh
24. e4!
(Þessi „litli“ leikur gerir út um
taflið. Kóngsstaða svarts opn-
ast uppá gátt. Leikurinn minn-
ir á 6. einvígisskák Fischer og
Spasskí í Reykjavík 1972. Þá
sló svipaður peðsleikur
Spasskí út af laginu.)
24. ... Df4
25. Hel Dg4
26. exf5!
(„Tal-fórnir“ voru mikið í
tísku á þessum árum og flestir
skákmenn voru undir miklum
áhrifum frá snillingnum frá
Riga jafnvel Petrosjan. En
þetta er ekki „Tal-fórn“,
a.m.k. ekki í strangasta skiln-
ingi, því Tal fórnirnar áttu það
til að standast ekki ströngustu
gagnrýni.)
26. ... Dxc4
27. fxg6+ Ke8
(Eða 27.-Kxg628. Hxe6+ Kf7
29. Hxc6! og vinnur svörtu
drottninguna.)
28. g7! e5
29. Dxh5+ Kd7
30. Hdl+ Bd6
31. Bxe5 Rd4
32. Rxd4
- Smyslov gafst upp.
að hann verði settur í kælingu
þá umferð.
Sá sem þessar Iínur ritar
hefur svo sem yfir engu að
gorta í viðskiptum við Nick,
því þessi eini heili vinningur
sem hann hirti var einmitt
gegn mér.
Svo virðist sem Maxim
Dlugy ætli að verða næsta
skákstjarna Bandaríkjanna.
Hann fluttist frá Sovétríkjun-
um fyrir nokkrum árum og
hefur náð eftirtektarverðum
árangri síðan, aðeins 18 ára
gamall. Frammistaða annarra
kom ekki á óvart.
Tigran Petrosjan látinn
Þær fréttir komu fáum á
óvart að Tigran Petrosjan hafi
Iátist fyrr í vikunni í Moskvu-
borg, aðeins 55 ára gamall.
Hann hafði tekið krabbamein
og þvarr lífsfjörið á stuttum
tíma. Á því móti sem Petrosj-
an tók síðast þátt í, stórmeist-