NT - 07.09.1984, Qupperneq 12

T B Föstudagur 7. september 1984 12
M ng Menning
Pétur Jökull Pálmason
Fæddur 10. janúar 1933- Dáinn 1. september 1984
■ Skammt er milli lífs og dauða.
í daglegu amstri eru þessi sann-
indi að jafnaði víðs fjarri hugum
manna. En þær stundir koma að
þessi vísdómur altekur hugann
og gnæfir öllu ofar. Og þannig
varð með okkur samstarfsmenn
Péturs Jökuls Pálmasonar er við
spurðum sviplegt andlát hans
fyrsta dag þessa mánaðar. Með
honum er genginn langt um
aldur fram dyggur samstarfs-
maður, athugull stjórnandi og
glöggur verkfræðingur.
Pétur Jökull var fæddur í
Reykjavík 10. janúar 1933 og
var því 51 árs er hann lést.
Foreldrar hans voru Pálmi
Hannesson rektor Menntaskól-
ans í Reykjavík og kona hans
Ragnhildur Skúladóttir Thor-
oddsen. Pétur var næstelstur
fjögurra barna þeirra hjóna.
Hann varð stúdent frá Mennta-
skólanum í Reykjavík vorið
1953. Hann lauk fyrri hluta
prófi í verkfræði frá Háskóla
Islands vorið 1956 og lokaprófi
í byggingarverkfræði frá Verk-
fræðiháskólanum í Kaup-
mannahöfn sumarið 1959.
Strax að námi loknu réðst
Pétur til frænda síns Sigurðar
Thoroddsen verkfræðings.
Hann var einn af stofnendum
sameignarfélagsins Verkfræði-
stofa Sigurðar Thoroddsen sf.
árið 1962. Pegar verkfræðistof-
an setti á laggirnar fyrsta útibú
sitt utan Reykjavíkurárið 1964,
útibúið á Akureyri, tók Pétur
við forstöðu þess og gegndi því
starfi til æviloka. Starfsvett-
vangur hans að námi loknu
hefur þannig verið hjá sama
fyrirtækinu, ef frá eru taldir
nokkrir mánuðir á árunum
1959-61 er hann starfaði hjá
Rafmagnsveitu Reykjavíkurvið
eftirlit með smíði Steingríms-
stöðvar við Sog.
Æviágrip segir sögu en sýnir
ekki mynd. Og mynd af einstakl-
ingi er mjög háð athugandan-
um. Sú mynd, sem hér verður
reynt að draga upp af Pétri Jökfi
Pálmasyni verður að sköðast í
því Ijósi. Þeir eiginleikar hans
sem horfa við meðeigendum að
verkfræðistofunni eru meðal
annars skapfesta, dugnaður og
áreiðanleiki. Pétur rækti starf
sitt sem deildarstjóri Akuréyr-
arútibús Verkfræðistofu Sigurð-
ar Thoroddsen af skyldurækni
ogtrúmennsku. Hannvarhrem-
skiptinn og vandur að virðingu
sinni. Tengsl útibús við höfuð-
stöðvar voru ætíð með ágætum,
og útibúið dafnaði svo undir
handleiðslu hans að það er nú
ámóta stórt í sniðum og höf-
uðstöðvarnar voru, þegar
útibúið var sett á stofn. Hann
lagði ríkt á við samstarfsmenn
sína á Akureyri að þeir temdu
sér sjálfstæð vinnubrögð. Hann
var ráðhollur þegar til hans var
leitað. Hann fylgist vel með því
sem var að gerast hverju sinni.
En hann lagði það á vald ein-
stakra starfsmanna að leysa þau
60ára
afmæli
■ Sextugur verður laugar-
dag 8. sept. Garðar Hall-
dórsson frá Hríshóli, Vita-
teig 5, Akranesi, nú starfs-
maður Lífeyrissjóðs Vest-
urlands. Hann tekur á móti
gestum í sal stéttarfélag-
anna að Kirkjubraut 40,
eftir kl. 3.
verkefni sem þeim voru fengin í
hendur og hafa frumkvæði að
því að afla þeirrar þekkingar
sem nauðsynleg var hverju
sinni. Pétur var ósérhlífinn
maður og sparaði hvorki tíma
né fyrirhöfn til að sá rekstur
sem honum var trúað fyrir væri
til fyrirmyndar. Hann var góður
húsbóndi sinna undirmanna en
jafnframt dyggur ráðsmaður
sinna samherja um rekstur verk-
fræðistofunnar á Akureyri.
En myndin er fjölbreyttari.
Pétur var félagslyndur maður
og vinafastur. Hann var kátur
og hress í vinahópi og gott að
eiga hann þar að. Hann var líka
góður heim að sækja. Hann átti
sín áhugamál langt út fyrir verk-
fræðina - útivist, náttúru-
skoðun, félagsmál svo eitthvað
sé nefnt. En þeim málum verða
engin skil gerð hér.
Starfsfólk Verkfræðistofu
Sigurðar Thoroddsen hf. sér á -
bak góðum samstarfsmanni, fé-
laga og vini með söknuði. En
söknuðurinn verður sárari ann-
ars staðar. Ástvinur er horfinn
úr hópi fjölskyldu. Undir slík-
um kringumstæðum finnur
maður til smæðar orðanna: „Ég
votta þér samúð“. En þó verða
þau að nægja hér sem kveðja til
eiginkonu Péturs og barna.
Hrafnhildur Ester Pétursdóttir
og börnin Jón Rafn, Pálmi
Ragnar, Katrín Ólína, Ragn-
liildur Ólafía og Dagbjört Helga
bera nú um sinn þungan harm,
og þeim sendum við okkar inni-
legustu samúðarkveðjur. Við
eigum eitt sameiginlegt, minn-
inguna um góðan dreng.
Kveðja frá starfsfólki
Verkfræðistofu
Sigurðar Thoroddsen hf.
Húseigendur - Framkvæmdamenn
Fjölbreytt úrval af vönduð-
um hellum í gangstéttir og
bílaplön ásamt 2 gerðum af
kantsteinum.
Einnig brothellur í veggi og
ker. Splittsteinar úr rauða-
möl til notkunar innanhúss
og utan í stærðunum
40 x 10 x 10
og
30 x 10 x 7.
Hagstæð greiðslukjör
Fjölritaðar leiðbeiningar
Opið laugardag til kl. 16
HELLU OG
STEINSTEYPAN
ab
VAGNHÖFÐ117 • SÍMI30322
REYKJAVÍK
Kvöld með Grieg
„Sagan endurtekur sig'
segja sumir, en aðrir segja það
eitt hægt að læra af sögunni, að
enginn hefur nokkru sinni lært
neitt af henni. Og kann vel að
vera að hvorir tveggju hafi nokk-
uð til síns máls. Hins vegar væri
það verðugt viðfangsefni að reyna
að skilja orsakir þeirra miklu
andlegu uppgangstíma sem yfir
Norðmenn gengu um og fyrir
aldamótin síðustu: Þá átti þessi
litla þjóð íþrótta- og trúmanna
sæg af jöfrum sem mörkuðu
djúp spor í heimsmenninguna,
og sum jafnvel varanleg. Þar
nægir að nefna Henrik Ibsen,
Edward Munch, landkönnuðina
Amundsen og Nansen, og loks
okkar mann í dag, tónskáldið
Edvard Grieg. Gagnstætt hin-
um fyrrnefndu er Grieg ekki í
fremstu röð - ekki einn af
hinum stóru - en þó þekkja allir
nokkur verk hans, píanókonsert
_ og tónlistina við Pétur Gaut.
Áhrif hans út á við eru lítil
vegna þess, að hann yrkir í
þýskum anda, þótt með norsku
ívafi eða keim sé á stundum -
norskur Schumann. Margir
segja að listin sé alþjóðleg, en
samt er það svo að jafnvel
Halldór Laxness er ekkert nema
íslenskur höfundur; heimurinn
hefur engan áhuga á honum
nema sem íslendingi. Edvard
Grieg var að vísu Stór-Norð-
maður, en samt ekki nógu norsk-
ur í list sinni til þess að'verða
verulega stór.
Fyrr í vikunni voru hér tveir
norrænir listamenn á vegum
Norræna hússins, leikkonan
Birte Störup Rafn og píanistinn
Einar Steen-Nökleberg. Mánu-
dagskvöldið 3. sept. fluttu þau
Grieg-dagskrá, þar sem
leikkonan las úr bréfum tón-
skáldsins en Steen-Nökleberg
flutti sýnishorn úr píanóverkum
hans, en þriðjudagskvöldið var
sambærileg Chopin-dagskrá.
Fyrra kvöldið sannfærði mig um
að dagskrá þessi hefði fyrst og
fremst gildi frá samnorrænu
sjónarmiði, og sleppti því
Chopin.
Þeir kaflar úr bréfum Grieg,
semþarna voru lesnir með mikl-
um tilþrifum, því Birte Störup
Rafn hefur sérhæft sig í því að
lesa úr bréfum tónskálda (!),
sýna hinn mikla patríótisma
skáldsins og ýmsar fleiri góðar
hliðar, en einmitt föðurlands-
ástina telja surnir eina af upp-
sprettum þeirra andlegu afreka
sem unnin voru um þessar
mundir í NV-Evrópu. Seinna
komst óorð á allt slíkt, eins og
kunnugt er, ekki síst fyrir tilstilli
foringjans í Þýskalandi.
Einar Steen-Nökleberg, sem
er prófessor í píanóleik við
ýmsa skóla „og þekktur sem
framúrskarandi píanóleikari“,
hefur leikið með mörgum
hljómsveitum víða um heim og
inn á hljómplötur og unnið til
margvíslegra verðlauna - Einar
Steen-Nökleberg mundi ég, út
frá þessum einu tónleikum,
setja meðal íslenskra píanista í
annarri röð: Hann spilaði af
mikilli kunnáttu og öryggi, en
leikurinn var allur fremur þung-
lamalegur, vantaði bæði léttleik
og tilfinningu. Hins vegar sagði
mér kunnáttumaður, að „Norð-
menn spili Grieg alltaf svona“.
Ekki var dagskrá þessi vel
sótt, og æði mikið mundi sá
akur grisjast, þar sem öll blóm
eiga að vaxa, ef öll list ætti að
„standa undir sér“. En þótt við
getum kannski ekki sótt mikla
kunnáttu til Norðurlandanna,
þá er ekki annað hægt en að
vera ofurlítið hlynntur þessari
norrænu samvinnu, sem þrátt
fyrir allt, gefur að auki heilmik-
ið í aðra hönd í beinhörðum
peningum.
Sigurður Steinþórsson
Reipið (Rope). Bandaríkin
1948. Handrit: Arthur Laur-
ents, eftir leikriti Patrick Ham-
ilton. Leikendur: James
Stewart, John Dall, Farley
Granger, William Hogan,
Edith Evanson, Douglas Dick,
Joan Chandler, Cedrick Hard-
wicke, Constance Collier.
Leikstjóri: Alfred Hitchcock.
■ Enn heldur Hitchcock há-
tíðin áfram í Laugarásbíói, og
nú er komið að Reipinu, tíma-
mótamynd á ferli gamla
mannsins. Hann var sjálfur
framleiðandi hennar, þetta var
fyrsta litmyndin hans, ogsíðast
en ekki síst þverbraut hann
sínar eigin kenningar um bút-
un kvikmyndafrásagnarinnar.
Leikritið, sem myndin vargerð
eftir, var þannig upp byggt, að
sýningartími þess og tímalengd
atburðarásarinnar fóru saman.
V.au9at'
ásbíó’.
■ Spennuþrungið augnablik. Gamli kennarinn heldur á morð-
vopninu. Útliðið er orðið dökkt fyrir morðingjana, enda komin
á niðdimm nótt utan dyra. Aðalleikararnir í Reipinu, James
Stewart, John Dall og Farley Granger.
Enginn er
fullkominn
- ekki einu sinni hið fullkomna morð
Hitchcock sagði eitt sinn í
viðtali, að hann hefði langað
til að reyna að kvikmynda það
á sama hátt, þannig að engin
kaflaskil yrðu í frásögninni.
Lausnin, sem hann datt niður
á, var að gera myndina í einu
samfelldu skoti, án klippinga.
Það var hins vegar ekki tækni-
lega framkvæmanlegt, þar sem
kvikmyndavélin tók aðeins
filmurúllur, sem voru um tíu
mínútur að lengd. Til þess að
fela filmuskiptin, var svo tekin
nærmynd af jakka einhverrar
persónunnar, á meðan ný rúlla
var sett í vélina, og síðan
haldið áfram þar sem frá var
horfið.
Það er ekki að því að spyrja,
að Hitchcock tekst þetta frá-
bærlega vel. Myndavélin er á
stöðugri hreyfingu um leik-
myndina, læðist upp að leikur-
unum, og gefur áhorfandan-
um til kynna um hugarástand
þeirra, eða stöðu og styrk í
sálarstríðinu, sem háð er á
tjaldinu.
Viðfangsefni Hitchcocks í
Reipinu, sem og í fleiri
myndum, er hið fullkomna
morð, morð, sem eingcfngu er
framið sjálfs sín vegna. Hið
listræna morð sem forréttindi
hinna yfirburða gáfuðu. Tveir
ungir menn myrða félaga sinn
í íbúð sinni og efna síðan til
samkvæmis, þar sem nánustu
ættingjar hins myrta eru fjöl-
mennastir. í boðið kemur
einnig gamall kennari pilt-
anna, og í orði kveðnu fylgis-
maður þeirrar kenningar, sem
nemendur hans hafa nú hrint í
framkvæmd. Samræðulist
myndarinnar er einstök, þar
sem farið er í kringum óhæfu-
verkið, eins og færi köttur í
kringum heitan graut. I fyrstu
eru hringirnirstórir, en þrengj-
ast æ meir, uns að kjarnanum
er komið. Allt gert á ákaflega
siðfágaðan hátt, með þónokkr-
um svörtum húmor.
Eins og í flestum myndun-
um, sem verða á þessari hátíð
Hitchcocks, leikur James
Stewart aðalhlutverkið, og
gerir það með miklum sóma.
Eftirminnilegastur leikaranna
er þó Farley Granger í hlut-
verki veiklundaðs morðingja,
sem sekkur æ dýpra -niður í
örv'æntingarpyttinn.
Það er ekíci að spyrja að því,
að Reipið er besta „nýja“
myndin í bænum, og sú sem
allir ættu að setja efst á listann
um helgina. Hitchcock er eng-
um líkur.
Guðlaugur Bergmundsson