Mánudagsblaðið - 14.03.1949, Page 2

2
MÁNUDAGSBLAÐIÐ
Mármdagur 14. anarz 1949.
ErEendur
mmnur
Um þessar mundir ríkir óá-
nægja meðal íslenzkra hljóð-
færaleikara vegna dvalar eins
erlends hljóðfæraleikara hér á
landi.
l
Þótt það sé í sjáifu sér ekk-
ert athugavert, að hér skuli
dveljast erlendur liljóðfæraleik-
ari, er þó svo að sjá sem þessi
maður hafi svo gjörsamlega
sniðgengið Félag íslenzkra hljóð
færaleikara og sýnt félaginu
svo mikla lítilsvirðingu, að fé-
lagsmenn fá vart þolað þetta
lengur. Maður sá, sem um ræð-
ir, heitir Jan Moraweck, tékk-
neskur og giftur íslenzkri konu.
Moraweck mun nú hafa dvalið
hér talsvert á annað ár og leik-
ið á opinberum stöðum mikinn
hluta þess tíma fyrir líkt kaup
og félagsbundnir íslenzkir hljóð
færaleikarar. F. I. H. telur nú
um 60 meðlimi, og hefur það
venjulega tíðkazt,að erlendir
hljóðfæraleikarar sæktu um
samþykki félagsins um að fá
atvinnu hér, ef atvinnuleyfi
fengist. Jan Moraweck hefur
ekki talið sæmandi að fara
þessa mjög svo eðlilegu leið, en
kósið að sýna féiaginu þá lítils-
virðingu, að leita ekki álits
þess.
Honum hefur samt sem áður
tekizt að fá atvinnuleyfi og. hef
ur leikið í Hafnarfirði og hér
í Reykjavík. I sumar lék hann
á skemmtistaðnum Tívólí og
var jafnframt músikráðunautur
stoínunarinnar (!). Þar lék
Moraweck með utanfélagsmönn-
um íslenzkum, en það mun vera
vegna þess, að F. I. H. skoraði
í fyrra á félagsmenn að leika
ekki með honum. Hefur Mora-
weck staðið sig vel í starfinu,
enda ágætlega músikalskur,
leikur á nokkur hljóðfæri sæmi- i
lega og syngur líka. Ekki mun |
honum hafa líkað sem allra
bezt að vinna með íslendingum,
enda látið á sér skilja, að hon-
um léki hugur á að ná sér í |
„betri menn" annars staðar frá,
og má álykta, að honum liafi
helzt verið i hug starfsbræður
hans í Tékkóslóvakíu. Þessi heið
ursmaður er framgjarn, en það
verður aldrei haft á móti manni,
en þó kemur mjög það fram í
fari hans, að hann víl undir
engum manni þjóna, en jafnan
stjórna þeim mönnum, sem
hann vinnur með. Eru þess
dæmi að hann hafi bolað mönn
um úr vinnu.
Af einhverjum ástæðum hef-
ur atvinnumálaráðuneytinu þótt
henta að veita honum atvinnu-
lejTi hvað eftir annað, og nú
fyrir nokkru fékk hann blessun
þess og sex mánaða atvinnu-
leyfi. í viðbót. Ekki slcal hér
leitt getum að því, hvaða á-
hrif hann hafi á leyfisveitendur
ráðuneytisins, en þó má nefna
það, að hann hefur sem kallað
er „góð sambönd.“
Fyrir nokkrum árum var
þetta engin nýlunda með út-
starf og margir hljóðfæraleikar
ar missa heilsu fyrir aldur
fram og verða að lifa á kennslu
eða taka sér fyrir hendur aðra
atvinnu. Líf þeirra í þessu starfi
er stutt og stundum ótryggt,
og því veitir ekki af fyrir þá
að leggja upp, fé af kaupi sínu.
Stjórn F.I.H. ætti því þegar
að hefjast handa um að koma
og ekki ber að veikja þannig þessu máli í viðeigandi horf og
áhrif þess, sem stefna til hags-
bóta hljóðfæraleikurum. á þess
um vaxtarárum. Við höfum all-
lenda hljóðfæraleikara á gisti- j taf tekið útlendum með virð-
húsum bæjarins og skemmti- ingu og sýnt þeim, að við höf-
stöðum. Á Hótel Borg og Hótel
Islandi Voru alltaf útlendar
hljómsveitir eða að minnsta
kosti útlendir liljómsveitarstjór
ar. Bjarni Böðvarsson, sem til
skamms tíma var formaður
F. I. H. gekk manna bezt fram
í því að koma íslenzkum hljóð-
færaleikurum i vinnu við dans-
leiki hér, enda mun það aðal-
ástæðan fyrir því, að hann sjálf
um fullan vilja á að hjálpa þeim
í hvívetna. En ekki má gleyma
því, að þegar einn maður ger-
ir einu félagi samstarfsmanna
sinna slíka óvirðingu, þá verða
þeir, sem seinna kunna að koma
fljótir til að ganga á lagið.
Ekki er trúlegt, að sterk félög
eins og t. d. prentarafélagið
eða trésmíðafélagið, myndu
sjá svo um, að slíkt endurtak-
ist ekki. Miklu moldviðri var
á sínum tíma þyrlað upp í sam-
bandi við konsert þann sem Rex
Stewart ætlaði að halda hér,
ef leyfi fengist. Leyfið fékkst
ekki, en þó mættuð þið minnast
orða Bjarna Benediktssonar,
utanríkismálaráðherra, er hann ]
kvað íslenzka hljóðfæraleikend-
ur ekki standa að baki 'erlend-
um ,,trúðum,“ hvort sem þeir
væru frá Bandaríkjunum eða
annars staðar frá.
Og herra Moraweck ætti að
skoða hug sinn betur, áður en
hann sýnir F.I.H. meiri lítils-
þola útlendingum að koma hing
ur missti atvinnuna á einu af j að og taka frá þeim vinnu.
aðalveitingahúsum þessa bæjar. i Danshljómsveitarstarfið er virðingu, en hann hefur þegar
Áður fyrr mátti það kallast þreytandi og heilsuspillandi gert.
gott, ef íslenzkir hljóðfæraleik- !
arar fengu að leika frá því kl. |------------------------------------------------------------
10 til 11.30 á laugardagsdans-,
leikjum í Iðnó, en þá tóku er-j
lendu mennirnir við og léku tilj
4 um nóttina fyrir miklu hærra j
I&ímiii SÞaneer
Sjaldan þvoði Daníel sér
héndur og andlit, bví að hon-
kaup. Þetta er nú, sem betur er einhver mesti nirfill, sem j ur, hafði 3000 pund í árs-
fer horf-ið. og nú starfa íslenzk- sögur fara af. Honum þótti tekjur.
ir hljóðfæraleikarar við öll gistij míög vænt um systur sína,
hús bæjarins, og má þakka það1 sem bjó með honum, en ekki
atbeina B. B. og fleiri manna. var um það að tala, að hann
Þess ber að geta, að þótt nú! keypti henni meðul, er hún um ^otti sáPan svo dÝr- En r
starfi einnig erlendir hljóðfæra lá veik. Þegar slíkt var orð-
leikarar í hljómsveitum hér, þá! að við hann, kvaðst hann
eru þeir flestir orðnir íslenzkir ekki ætla að taka fram fyrir
borgarar og hafa alla sína tíð hendur forsjónarinnar. Ef
sýnt'-starfsmönnum sínum og fé
lagsmönnum fulla.n félagsskap
ogf-'samstárf á jöfnum grund-
velli. Þessir'menn hafa því öðh
azt á eðlilegan og réttmætan
hátt full samkeppnisréttindi við
íslerizka hljóðfæraleikara.
tími hennar væri kominn,
gætu ekki allir skottulækn-
ar í heimi bjargað lífi henn-
ar og væri því eins gott að
hún dæi nú eins og einhvern-
tíma síðar. Hann hataði lög-
fræðinga og fyrirleit lík-
TTSrSKÍ kistusmiði, því að þeir eyddu
Moraweck. I ráði er, að stofna\of mörgum nöglum í líkkist-
hér symfóníuhljómsveit og ráða urnar-
fasta menn til þess að starfa
við hana. Vinir Herra Mora-
wecks unnu að því baki brotnn
að koma honum þar inn, og í
því skyni útveguðu þeir honum
hálfónýtt fagott og sögðu hon-
Eini maturinn, sem gamla
konan fékk var kaldur epla-
búðingur og seyði af nauta-
beinum, aldrei annað dag út
og dag , inn;
Ungfrú Dancer bjó þennan
um að eyða tómstundum sínum ; mat til á sunnudögum, 14
í að læra á apparatið. Fagot
mun vera hljóðfæri, sem nauð-
synlegt er symfóníuhljómsveit-
um. Ekki var við því litið, þótt
íslenzka hljóðfæraleikara lang-
aði til þess að læra á fagot,
enda geymir Morawick gripinn
svo dyggilega, að enginn fær
að sjá hann eða handleika. Þeg-
ar svo symfóníuhljómsveitin
byrjar æfingar og fagottleikara
vantar, þá brosa stuðningsmenn
Tékkans bara Jónasar-brosi og
segja, „Já, hann Móri. er sá eini,
sem kann á apparatið.“
Því verður þess vegna vart
neitað, að. þessi aðferð herra
Morawick er, ekki til þess fall-
in að auka vinsældir hans með
al samstarfsmanna. sinna eða
vekja aðdáun Islendinga á
þeirri svivirðingu, sem F.I.H.
er þannig gerð. F. I.H. er að
sumu leyti enn á æskuskeiði,
eplabúðinga og soð af nauta-
beinum. Þetta átti að endast
alla vikuna. Einu sinni var
Daníel á gangi að leita að
hagalögðum, skeifum, járna-
rusli og pappírssneplum. Þá
fann hann dauða kind. Hún
var flegin og brytjuð, og ung-
frú Dancer bjó til ósköpin
öll af skorpusteikum, og ent-
ust þær í margar .vikur.
góðu veðri fór hann í tjörn
í nágrenninu og lagðist svo í
jörðina til þerris.
Um eitt skeið átti hann
tvær skyrtur, en svo komst
hann að því að ein nægði, og
fór aldrei 'úr henni eftir það.
Skyrtuna keypti hann hjá
kaupmanni, sem seldi gömul
föt. Hann vildi aldrei gefa
meira en 2 kr. og 50 aura
fyrir skyrtuna. en eitt sinn
varð hann þó að greiða. 2,75
kr. og fékk manninum 3
krónur og beið eftir afgang-
inum. En hinn sagði að hann
hefði fallizt á að greiða þrjár
krónur. Daníel fór í mál út
af bessu en tapaði því og
vai'ð að borga 5. krónur í
málskostnað. Þá lá við að
hann fengi slag.
Daníel gerði sjálfur við
skó sína, og það svo illa, að
því var likast sem hann
gengi* í trékössum.
Þegar hann dó fannst mik-
ið af peningum eftir hann
hingað og þangað. t; d. i f jós-
inu. og undir stallinum og í
_______reykháfnum og víðar. Mörg
Þegar ungfrú Dancer dó, hundruð pund fundust af
ákvað Daníel að sýna rausn pappírssneplum og þrjú tonn
og koma henni sómasamlega af járnarusli aðallega
í jörðina, því að hann vildi
ekki setja blett á íjölskyld-
una. Hann fór því í svarta
sokka í stað togþuggaranna,
sem hann notaði hversdags.
Við gröfina slitnaði gjörð á
ihesti Daníels og datt hann
niður í gröfina. Hlógu þá
margir, sem viðstaddir voru.
Daníel var auðugur mað-
nöglum og skeifum..
'iiiiiiiiiimmiiiiiuiiiiiiuuimiiiiHiii'
iimuuuiiumiiuumimm.niimiium
Hemámslið
Það er nú þaij£> Tullvíst að
hernámslið Bandaríkjanna í
Japan verði aukið um 20 þús-
undir á þessu ári.
Her þessi verður aukinn til
þess að fullvissa Ástralíumenn
um að Bandaríkin ætla sér ekki
að gleyma Japan og láta Rússa
komast þar að. Styrkleiki Ástr-
alíu í hermálum er alveg undir
því kominn hve mikið lið Banda
ríkin hafa í Kyrrahafinu og orð
rómar í sambandi við banda--
ríska herinn í Japan hafa vakið
nokkurn ugg meðal stjórnmála-
manna í Ástrahu.
Eftirfarandi tillaga var sam-
þykkt í einu hljóði á Bænda-
fundi Austur-Skaptfellinga
1949:
„Fulltrúafundur bænda í
Austur-Skaftafeldssýslu, hald-
inn í Holtum á Mýrum dag-
ana 14.—16. janúar 1949, tjáir
Flugfélagi Islands þakkiv sín-
ar fyrir þann þátt, sem það
hefur leyst í samgönguerfileik-
um héraðsins með því að halda
uppi flugferðum tvisyar í viku
yfir sumarmánuðina ;; og einni
ferð í viku annan tíma árs.
Þess er vænzt, að féjagið
hafi tök á því að reka þessa
starfsemi áfram með eins góðu
fyrirkomulagi eins og síðast-
’iðið ár.“
Sköfnmtiin hætt
Franska stjórnin hefur nýlega
tilkynnt, að í árslok verði
skömmtunarstofunni þar í landi
lokað fyrir fullt og allt. Byrj-
að verður á því að minnka
starfsliðið úr 8.000 niður i 800
og smám saman verður því fólki
líka sagt upp.
Það eru nú aðeins fáir hlutir
skammtaðir í Frakklandi og
þykir þetta benda til þess að
ástandið í matvælum þjóðarinn
ar hafi mjög batnað.
Bretar og ÞjóS-
verjar semja
Um þessar mundir standa yfir
fyrstu verzlunarsamningarnir,
sem gerðir hafa verið milli
Breta og Þjóðverja síðan stríð
inu lauk.
Umræður um samningana hóf
ust í síðustu viku og ræddust
þá við fulltrúar Breta og Vest-
ur-Þýzkalands. Bretar munu
ekki einungis semja við Þjóð-
verja á hernámssvæði sínu held
ur einnig á svæðum Bandáríkj-
anna og Frakka.