Mánudagsblaðið - 14.03.1949, Page 5

•Mánudagur 14. marz 1949.
MÁNUDAGSBLAÐIÐ
5
Hið nýja félag „Krabbameinsfélagið"
Veikefni féL éljós. Stjórnarkosning tóks! ömuriega
Það er ekki óalgengt í
þessu landi, að menn sitji að
kvöldlagi yfir whiskysjúss-
um — enda þótt þeir séu dýr-
ir og góðtemplarar séu alls-
staðar að snuðra með gap-
andi trjónum og sperrtum
skráargatseyrum — og að þá
þeri margt á góma — vit og
óvit. íslendingar eru að
ýmsu leyti að verða einkenni
legir menn. Þeir eru hver og
einn með mestu efnishyggju-
mönnum, sem til eru, þeir
eru margir hverjir allra
manna mestir yfirborðskóng-
ar og flumbtrufólk, og þeir
hugsa velflestir aðeins um
daginn í dag. Hugmyndir,
sem varpað er fram svona
rétt eftir miðnættið, lítt eða
ekkert hugsaðar, eiga því oft
miklu skemmra í land en
margt það, sem þaulhugsað
er og vel grundað. Það vill
nefnilega brenna við, að á-
huginn, sem fæddur er um
miðja óttu yfir skálunum, sé
svo mikill, að begar sé á-
. kveðið að hefjast handa, og
er þá auðvitað afráðið að
: stofna félag til stuðnings
hinu sjálfsagða málefni.
Næsta morgun, þegar wisky-
ið er sumpart gufað upp, en
sumpart . runnið frá, sjá
' skálamennirnir oft, að ekk-
ert vit er í bví, sem þeir
voru með á prjónunum, en
þá er allt um seinán, því að
íslendingur — eftirkomandi
Egils og slíkra manna —
gengur ekki ofan í sjálfan
sig, þó líf manns liggi við,
það er að segja, nema það sé
líf sjálfs hans. Og svo er fé-
lagið stofnað og reynt að
' færa rök fyrir því. Venju-
légast er whiskyhugmyndin
miklu eldri og betur „lögr-
uð“ en wiskyið sjálft, því að
sannast að segja er hún oft-
ar lánuð erlendis, en að hún
fæðist í huga wiskytillögu-
mannsins. Þá er og- helzta
röksemdin sú, að úr því
þetta sé haft svona erlendis,
þurfum við að hafa það hér
líka, það sé beinlínis fjöður
í fullveldishattinn, því að
auðvitað sé ísland jafn full-
valda og önnur fullvalda
ur verið sagt, að tilgangur-
inn sé að berjast, berjast
karlmannlega og djarflega
við krabbameinið. en hvernig
eigi að fara að því, hefur
ekki verið látið uppskátt enn
þá, enda hefur erlendum
fræðimönnum, sem raunveru
lega vita lengra en nef
þeirra nær í þeim efnum,
1 orðið einna tíðræddast um
það, að fyrst væri að komast
að fullu og öllu fyrir eðli
veikinnar og upptök, áður en
hægt væri að hefja virka
baráttu á öllum vígstöðvum.
Það hafa margir bæjarbúar
lagt þann skilning í tilgang
félagsins, að guðfræðingur-
inn prófessor med. Niels
Dungal, sem kosinn var for-
maður félagsins, væri með
eitthvert tromp á hendinni
svo að ekki þyrfti annað en
að ná saman peningum til
þess að hægt væri að skella í
borðið, og væri vel ef svo
reyndist. En ef svo er ekki,
þá má benda á, að erlend
reynsla sýnir, að slík félög
geta, eftir því hvernig á er
haldið, reynzt beinlínis vara-
söm. Það getur verið tví-
eggjað sverð að vekja óþarf-
an ótta almennings við þess-
um kvilla með bví að of-
fræða menn um hann. Þar
sem jafn tiltölulega mikils-
virtir sæmdar- og stillingar-
menn eiga í hlut og formað-
urinn og nánasti starfsmaður
hans eru, verður að vænta,
að þar verði öllu stillt í hóf
og ráðvandlega á öllu haldið.
Það sem þarf að fá upp-
lýst er, hvernig hið nýja fé-
lag ætlar sér að berjast við
krabbameinið, því að stofna
félagið og moka inn pening-
um er ekki nóg. Um sjúk-
dóminn er það að segja, að
um eitthvað síðastliðin 100
ár hafa vísindamenn um
heim allan keppzt við að
leysa ráðgátu krabbameins-
ins, án þess að verulegur ár-
angur hafi að svo komnu
orðið af því. Það gefur að
skilja, að við íslendingar
stöndum öðrum fremur illa
að vígi til þess að taka þátt
í því starfi, þótt ekki sé
Þau ráð, sem . hendi eru
næst í viðureigninni við
krabbameinið og nýta má
hér á landi, er að sjúkdóm-
urinn þekkist ’ sem allra
fyrst, er hann lætur á sér
bæra. Skýr og greinileg
fræðsla mundi geta gert
hnikið til að kenna læknum
vorum að greina sjúkdóminn
fljótt og rétt, en til þess
þarf ekki fjölmennan félags-
skap. í því efni mætti vænt-
anlega hafa eitthvað gagn af
prófessor Dungal, því að ekki
er að óreyndu hægt að á-
iykta, að læknisfræðin sé
og prófessor Dungal bar á
borð, þegar hann slagaði inn
á svið guðfræðinnar.
Þá er auðvitað nauðsyn-
legt, að við höfum yfir að
ráða svo góðum tækjum til
að lækna sjúkdóminn, sem
völ er á. í þessu efni er
pottur illa brotinn sem
stendur. Radíumforði lands-
ins er vafalaust of lítill, og
Röntgentæki þau, sem
Landsspítalihn hefur eignazt,
munu tæplega hafa verið af
fullkomnustu gerð, að
minnsta kosti eru þau oft
biluð, og varatæki hafa eng-
in verið. Úr þessu þarf, hvað
sem öðru líður, að bæta, en
sama fræðslu og vafasamar j þetta hefur gleymzt meðan
fullyrðingar og kenningar j Framhald á 7. síðu.
ekki sæmilega grænt tré hjá
honum, enda þótt hann fyrir
alllöngu, án þess að hafa
nokkra hugmynd um það
sjálfur, gengi guðfræðilega
berstrípaður rétt eins og
hver annar ,",exhibitionisti“
fram fyrir almenning með
540 blaðsíðna endileysu. Hér
þarf einmitt fámenni, svo að
ekki endurtaki sig dæmin
frá starfsemi góðtemplara,
að hinir vafasömustu með-
limir geti í tíma og ótíma
vaðið uppi með jafn vafa-

Leihfélag ffieykjavíkurbœjar:
KLEPPSVINNAN”
eftir Bæjarstjórn og Rannsóknardeild Háskólans
LEIKSTJÓRN: BÆJARSTJÓRNIN
Stórkostlegur skopleikur —
ffiifreiðastj. fullir aðdáunar —
ffitejarbúar þakkiátir
ríki, en þá láist reyndar oft- nema vegna þess, að þótt
ast að skeyta við orðum, sem! kvillinn sé hið mesta mein
annars eru notuð, er tjá skal
mikilleik íslands, það er:
tiltölulega miðað við fólks-
fjölda, því að það er eins og
stórhuga mönnum finnist
þau orð eiga ekki við þá.
Nú er í sjálfu sér ekki
nema gott að segja um það,
að stofnað sé „Krabbameins-
félag“, en jafn gott er að fá
að vita, hver hinn eiginlegi
tilgangur sé, því að blöðin,
sem af miklum fjálgleik
hafa talað um stofnun fé-
lagsins, hafa ekki minnzt á
það einu orði. Auðvitað hef-
hér á landi, munu tilfellin,
sem ‘hér er völ á, hvergi
nægja til rannsókna, enda
mundi kostnaðurinn vefjast
fyrir okkur, fámennum óg
fátækum, hvað fullvalda sem
við annars erum — tiltölu-
lega miðað við fólksfjölda.
Kleppsvinnan, síðari þátt-
ur, hinn ^únsæli skopleikur
bæjarstjórnarinnar er nú í
fullum gangi á götum bæjar-
ins. Er skopleikur þessi nú
mjög umtalaður meðal bæj-
arbúa og þó einkum bifreiða-
stjóra.
Það, sem einkennir þetta
leikfélag frá öðrum leikfélög-
um þessa bæjar, er að leik-
stjórarnir — atvinnu- og
rannsóknardeild háskólans
og bæjarstjórn þora ekki að
sýna sig nálægt þeim sviðum,
sem leikurinn fer fram á.
Fyrri þáttur leiksins var
einkar vel leikinn og kölluðu
sumir hann „Baráttuna við
náttúruöflin“, og fjallaði
hann aðallega um snjómokst
ur í hríðarveðri. Leikstjórar
lögðu í mikinn kostnað til
þess að þátturinn mætti tak-
ast sem bezt, Þegar mestu
hríðirnar stóðu yfir fyrir
þremur fjórum vikum, bauð
bæjarstjórnin út heilum her
af mönnum og bifreiðum og
röðuðu þeim með nokkru
millibili við helztu götur höf
uðstaðarins.
Mönnunum voru fengnar
skóflur og hakar að vopni,
og þegar sem mestu kyngdi
niður af snjó, hófst leikurinn
með því að þeir mokuðu
snjónum á pall bifreiðanna
og keyrðu hann síðan í sjó-
Þá er og af sömu ástæðum jnn Ekki er glöggt vitað,
vafasamt, að hinir annars á- hver tilgangurinn var með
gætu íslenzku læknar geti j þessu, því að stundum tókst
beinlínis sökum æfingarleys- nátturunni að fylla palla bif-
is — náð þeim tökum á með- reiðanna meðan þær voru á
ferð eða leikni við hann, sem íeiðinni frá sjónum til leiks-
lendir læknar hafa þegar |sviðsins. Voru uppi ýmsar
I getgátur um raunverulegt
nað.
efni leiksins og sögðu sumir,
a-ð það ætti að tákna mátt
mannsins yfir náttúruöflun-
um, en aðrir sögðu aðeins að
það þýddi að bæjarstjómin
sannaði með þessu, að henni
tækist að eyða peningum,
hvernig sem viðraði.
Síðari þátturinn „Malbikið
og móronin“ gengur þessa
dagana fyrir fullu húsi og
við ákafa kátínu áhorfenda.
Þessi þáttur sannar eftir-
minnilega hið fomkveðna að
„aldrei er góð vísa of oft
kveðin“ og að bæjarstjórn-
in „hyggur sér alla vera
\'iðhlægjendur vini.“
Þáttur þessi á sér langa
sögu og einkennilega. Allt
síðan malbik kom til lands-
ins hefur það verið vitað með
al bæjarbúa, að blanda sú,
sem notuð er til ofaníburðar
á götur bæjarins, þolir ek.ki
veðurfar á íslandi. Allt virð-
ist bíta á þetta forláta mal-
bik — rigning — snjór —
frost og sól. A sumrin þegar
sói skín eig; bæjarbúar á
nættu að siiilia skófatnað
sinn eftir á götum úti, af því
að þeir eru límdir við bráðn-
uð bindiefni gatnanna í
Reykjavík.
Á veturna og vorin þegar
snjóa leysir, eiga bifreiða-
stjórar á hættu að ökutæki
þeirra brotni eða hristist úr
lagi á annan hátt, þegar þeir
aka erinda sinna um miðbæ-
inn. Dæmi em til þess að far-
um alla bifreiðina á ferðum
ísínum um bæinn. Bílstjórar
eru betur settir en aðrir
menn, því að þeir geta þó
haldið sér í stýrið.
Á hverju vori, eins og fyrr
segir, kallar bæjarstjórnin
út nýjan her og er sá útbú-
inn skóflum, bifreiðum og
bríetum. Aðalstarf þessa
hers er að vinna bug á „o-
vinunum“ holunum miktu.
En varast ber, segir leik-
stjórinn,að dauðrota óvininn.
Markmiðið er að gera hann
dálítið vankaðan svo að hann
nái sér aftur siðía sumars,
og þessi hildarleikur megi
hefjast aftur. Kalla gárung-
ar þann leik „haustleika al-
mennings“ og eru þeir dálit-
ið svipaðir leikum Rómverj-
anna hinna fornu.
Því verður vart neitað, að
á þessu ári hefur sýningin og
leikst'Órnin tekizt mjög vel
enda hefur bæjarstjórn ekk-
ert til sparað. Rannsóknar-
deildin hefur fengið skipun
um að sjóða saman einhverja
stórkostlega og ónýta blöndu
í götusúpuna, og fær deildin
að kenna á afleiðingunum,
ef blandan skyldi duga og
drepa óvininn. Er sagt að
skipunin hafi verið svo oró-
uð, að ef blandan dugi þá
skuli bæjarstjórn sjá til að
ekki einn einasti menntaður
maður fái aðgang að rann-
sókr.um þar í húsum í fram-
tíðinni.
Bæjarbúar og þá sérstaít-
lega bifreiðarstjórar eru bæj-
arstjóminni sannarlega þakk
látir fyrir þessa ágætu
skemmtun. Skemmtikraftar
okkar eru fábreyttir og
skemmtanalífið eftir þvi.
þegar hafi orðið veikir í
"Skopleikir lengja lífið, en
þessu „ölduróti
og þeir eru nú
strætanna“
allmargir,
sem ganga með ferlegar kúl-
ur á höfði eftir að hafa henzt
leikarar okkar hafa svo
mörgu öðru að sinna en leik-
störfum, að þeirn er um að
Framhald á 7. síðu.