Tíminn - 07.01.1970, Síða 9

WIÐVIKUDAOOl 7. janúar 1970. ~ - — TIMINN 9
flffiMfWI
Útgefandi: FRAMSÓKNARFLOKKURINN
Frarrikvæmdastj óri: Kristján Benedilctsson. Riitstjórar: Þórarinn
Þórarinsson (áb). Andés Kristjánsson, Jón Helgason og Tómas
Karlsson. Aiuglýsingastjóri: Steingrímur Gíslason. Ritstjómar-
sikrifstofur í Edduhúsinu, símar 18300—18306, Skrifstofur
Bantoastræti 7 — Afgreiðslusími: 12323 Auglýsinigasimi: 19523.
Aðirar slkrifstofur sími 18300. Ásikrifargjald kr. 165.00 á mán-
uði, innamlands — í lausasölu kr. 10.00 eint. - Prentsm. Edda hf.
í áramótagrein sinni minnti Ólafur Jóhannesson, for-
maður Framsóknarflokksins, á þingsályktunartillögu
Gísla Guðmundssonar, sem nú liggur fyrir Alþingi, um
endurskoðun stjórnarskrárinnar. í tillögunni er m. a.
lagt til að athugað verði, hvort ekki sé rétt að taka upp
einmenningskjördæmi við kjör til Alþingis. Sagðist Ólaf-
ur minna á þetta af því að það væri sannfæring hans,
að þetta mál muni verða mjög á dagskrá á þessu ári.
Um tillögu Gísla Guðmundssonar sagði Ólafur m. a. í
grein sinni:
„í tillögunni eru nefnd ein tuttugu efnisatriði, sem
nefndinni ber sérstaklega að taka til athugunar. Er hér
eigi kostur að nefna þau öll. En þeirra á meðal eru t. d.
þessi:
Hvort fyrirkomulag æðstu stjómar ríkisins sé svo
heppilegt, sem það gæti verið og hvaða skipun hennar
myndi vera bezt við hæfi þjóðarinnar.
Hvort skipting Alþingis í deildir sé úrelt orðin og ein
málstofa heppilegri.
Hvort nauðsyn sé nýrra ákvæða til að marka rétt rík-
isstjórnar og Alþingis um samninga við aðrar þjóðir.
Hvort rétt sé að breyta kjördæmaskipuninni á þá leið,
að landinu öllu verði skipt í einmenningskjördæmi þar
sem aðalmenn og varamenn séu kosnir saman óhlut-
bundnum kosningum en uppbótarmenn engir.
Hvort þörf sé lagasetningar um skyldur og réttindi
þingflokka.
Ég tel, að hér sé hreyft hinu merkasta máli og að til-
laga þessi sé tímabær. Þess vegna vek ég hér athygli á
henni. Og ég vil benda mönnum á hina ágætu framsögu-
ræðu Gísia Guðmundssonar, sem birtist í Tímanum 14.
desember síðastliðinn.
Endurskoðun stjórnarskrárinnar er mál, sem taka
verður til umræðu og athugunar á komandi ári. Þar verð-
ur breytt kjördæmaskipun efst á blaði. Kjördæmaskipun
sú, sem lögleidd var með stjómarskrárbreytingunni 1959,
hefur nú staðið í 10 ár. Af henni og hlutfallskosninga-
kerfinu er því fengin nokkur rejmsla. Það virðist býsna
almenn skoðun, að sú reynsla sé ekki góð. Þess vegna
þarf að taka það til rækilegrar rannsóknar, hvort ekki
sé rétt að hverfa að einmenningskjördæmum og óhlut-
bundnum kosningum. Að sjálfsögðu yrði þá að miða við
það að mínum dómi, að íbúatala í hverju kjördæmi væri
svipuð.“
Um starfshætti Alþingis sagði Ólafur Jóhannesson m.
a. í áramótagreininni, að þeir væru úreltir orðnir, um-
ræðuformin stöðnuð og nefndastörfin oft til málamynda
og fréttaflutningi frá Alþingi áfátt. Hér þyrftu að koma
til nútímavinnubrögð og starfsaðstaða þingmanna og
þingflokka að batna. Sýna þyrfti í sjónvarpi svipmyndir
frá Alþingi, ekki aðeins af samkomum þess heldur og
frá þingflokkum og nefndastörfum. Þessi sögulega
stofnun má ekki fá það orð á sig, að hún sé aðeins
afgreíðslustofnun fyrir ríkisstjórn á hverjum tíma.
Stiórnarandstaðan þyrfti t. d. að fá fulltrúa í stjórn
þingsins, svo sem víðast hvar væri nú talið sjálfsagt í
lýðræðislöndum. TK
ERLENT YFIRLIT
Hefur franskur afbrotamaður
skrífað bók ársins 1969?
Merkilegt ritverk um 13 ára vist í frönskum fangelsum
EINS OG oft áður, hafa bóka
gagnrýnendur og bókaunnend-
ur verió að veilta þvi fyrir sér
um áramótin, hvaða sKáldverk
eða ritverk megi telja í
fremstu röð þeirra verka, sem
kom út á hinu nýliðina ári.
Lákt og oft vill veröa, sýnist
þar sdtt hverjum, því að smekk
uirimi er mismunandi. Engir
menn virðast líka öllu meira
ósamimála um skáldverk og
rithöfunda en gagnrýnendiur.
Það, sem einum þykir gott,
rifoir hinn niður.
Af skáldsögum, sem komu
út á árinu, virðist ritverkið
Portnoy’s Comjplaint eftir
Philip Roth þykja líklegt til
að öðlast mesta frægð. Philip
Roth er í hópi hinna yngri
skáldsagnahöf un da í Banda-
ríkjumum, er vakið hafa mesta
athygli á síðari árum. Hann er
kominn af Gyiðingaættum og
fjallar hann aðallega um vanda
mái amerískra Gyðinga í rit-
verkum sínum. í þessu seinasta
verki sdnu lætur hann 34 ára
gamlan ógiftan Gyðing rekja
sögu sína og þó einkum and-
legar rauindir, sem hafa hlotizt
af sérstæðu uppeldi hans og
uimihverfi. Þetta ritverk er raun
ar ekki alveg nýtt, því að Roth
birti fyrsta hluta þess í apríl-
hefti Esquiire 1967 og síðan
birtust kaflar úr þvi í ýmsum
tímaritum á árunum 1967 og
1968. Ritverkið kom svo út í
bókarformi á síðastliðnu ári og
var um langt skeið metsölubók
í Bandaríkjunum og hlaut yfir
leitt mikið lofsorð gagnrýnenda.
Enskir gagnrýnendur hafa og
borið mikið lof á það. Yfirleitt
virðast ritdómarar eammála um
aið hér sé á ferð heilsteypt
verk, sem hafi verulegt bók-
menntagildi bæði vegna efnis
og stíls. Að sjálfsögðu hefur
verið samið uim aið kvikmynda
það en efcki er víst, aið það
verði til að auika hróður þess,
ANNARS spá ýmsir fróðir
menn því, að sú bók ársins
1969, sem eigi eftir að lifa
lengst, sé ekki skrifuð af nein-
um þekktum rithöfundi eðia
skáldsnillingi, heldur sé höf-
undiur hennar franskur saka-
maiður, sem m. a. hefur verið
dæmdur fyrir morð. Bók þessi
hefur veriið með helztu sölu-
bókum í Frakklandi á undan-
förmum mánuðum og verðux
bráðlega gefin út á mörgum
tungumálum. Fleiri kvikmynda-
félög hafa sótt uim réttinn til
að kvikmynda hana, en önnur,
m. a. Warner Brothers, hafa
sótt um að mega byggja á
hemni framhaldskvikmynd fyr-
ir sjónvarp. FUestir bókmennta-
gagnrýnendur og rithöfundar á
borð við Franrois Mauriac
segja hana hafa mikið bók-
menn'talegt gildi, en sérfræið-
ingar í afbrotamálum segja
HENRI CHARRIÉRE
hana lærdómsrika og áréttuðu
það með þvi að bfjóða höfundin
um að taka þább í ráðstefnu, sem
þeir héldu í París, og fékk
hann 48 klst. dvalarleyfi þar til
þess að geta sótt hana. Sum
frönsku blöðin mæla með bók-
inni sem hollxi aðvörun fyrir
þá, sem eru veikir fyrir afbrot-
um. Þau segja, að höfundur-
inm hafi unnið þjóðfélaginu
gott verk með þessari bók
sinni, en meginkerming henmar
er sú, að afbrot borgi sig ekiki.
BÓK ÞESSI ber n-afnið
Popllon, eða fiðrildið, og er
höfundurkm oft mefndur því
nafni, en rétt heiti hans er
PHILIP ROTH
Henri Charriére. Hann er fædd-
ur 1906 í Suður-Frakklandi,
en fór þaðan til Parísar og
lifiði þar brátt ævimtýralegu lífi
og gerði sig sekan um margs-
konax afbrot. Haustið 1931 var
hamn dæmdur í ævilamgt fang-
elsi fyrir að hafa orðið manni
að bana, en hann hefur stöiðugt
haldið því fram, að þar væri
hamn hafður fyrir rangri sök.
Ýms önnur afbrot sín hefur
hann viðurkennt. Aið uppkveðn-
um þessum dómi, var hann
fluttur til frömsbu Guiamai, Suð
ur-Ameríbu, en þar höfðu
Frafckar þá illræmdustu fang-
elsi sín, Charriére tókst fljót-
lega að strjúka úr famgelsinu
en var handsamaður. Alls
tókst honum aið strjúka 10
simnum og var hann þó búinn
að vera í öilum helztu fangels-
um Frafcka á þessum slóðum,
m. a. á Djöflaey. 1 tíunda sinnið
tókst hor.um að komiast til
Venezuela og tókst honum að
fá borgararéttindi þai’. Átti
hann það því að þabka, að bylt-
ing var þar nýlega um garð
gengin og voru hinir nýju
stjórnanherrar engir vinir
Frafcba. Síðan hefur Ohaxriére
átt heima í Caracas, höfuiðborg
Veneauela, þar sem hann hefur
lemgistum rekið vínveitingastað.
Hann hefur verið reglusamur
og löghlýðinn í besta lagi,
kvæntur og átt börn og reynzt
prýðilegasti fjölskyldufaðir.
Síðastl. vor réðist Charriére
í það verk að rita endurmimn-
ingar sínar frá nær 13 ára
larngri divöl í fangelsum Frakka.
Hann skrifaði og skrifaði sam-
fleytt í tvo mánuiði og hafði
þá lokið ritverki, sem er um 2
500 prentaðar blaðsíður. Fyrir
þetta verk er hann að verða
heimsfrægur.
EN FRÆGÐIN og vi/ður-
kenningin er Charriére ekki
nóg. Hann þráir nú fátt meira
en að setjast að í París. Sam-
kvæmt frönsbum lög-
um getur maður, sem hefur
verið dæimdur fyrir morð,
ekki sezt að í því lögsagmar-
umdæmi, þar sem dómurinn
var kveðinn upp, þessvegma er
París eini staðurinn í Frakk-
landi, þar sem Charriére get-
ur efcki dvalið, nema með sér-
stöku leyfi, sem aðeims má
veita til skamms tíma í semn.
Þá undantekningu má þó gera
afð veita viðkomandi fulia
sakaruippgjöf, ef hann hefur
umnið mikilvægt starf í þjón-
ustu lands síns. Fái hann sakar-
uppgjöf, getur hann dvalizt
hvar í landi, setn hann lystir.
Charrére hefur ntl fengið tvo
fræga lögfræðinga tii að sækja
fyrir sig um slíta sakarupp-
gjöf og verður húm einkum
rökstudd með því. að hann hafi
með umræddri bók sinni unnið
verk, sem réttlæti fula sakar
uppgjöf samkvæmt framan-
greimdu ákvæði lagamna. Þ.Þ.