Atuagagdliutit - 01.02.1938, Side 4

100
ATUAGAGDLIUTIT
Nr. 13
Wolsteinimutdlo uterdlune. tåssanlpordlo 1878-
mit 1880-mut, tagpiorangnartorsiornermigutdlo
sujuåtdlaKalune. umassuarKat Kalipausersornig-
ssåt illkarpå mingnerpåtdlunlt ajornångitsumik
takuneKarsinångortitdlugit. aningaussanik kater-
ssueriardlune åssillvigsivoK agdlisitsiuminutdlo
ivertitdlugo liangminerdlo ih'niartitdlune tamå-
kuararssuit ajungitsumik åssilislnångordlugit.
åssilissalernerminut pissutigå umassuarKat
tamåko sungitsflssårtut inungnik toKutsissarnerat
inunguut ugperilersineK ajornaKingmat åssiliå-
ngordlugit takutlsfnåunglkåine; inuime mardluk
atautsikut agdlisitsiutikut Kimerdlåisinåunging-
mata, taimåtaoK inuit mardluk umassuarKat
åssigigdluinartumik titarsinåungingmatigik taima-
lo agssortussutigineKartardlutik påsinerdlungne-
Kartardlutigdlo, kisiåne åssillssat inuit Kulitdlu-
nit atautsikut issigingnårsmauvait iliniarsinauv-
dlugitdlo isumaKatiglssutigismauvdlugitdlo.
Breslauime iki'ngutaisa puiungilåt. ukiordlo
1880 Berlinime perKingnigssamik isumagingnig-
tune pingårnerpåne atorfeKalerpoK. tåssanilo
pfnersorssuarmik misigssuivfigssarsivoK såkugssa-
Kalerdlunilo pitsavigssuarnik, mardlungnigdlo
ikiortigssaKartitauvdlune, uvdlutdlo tamaisa nal.
ak. 16 18-dlumt sulissarsmaunigssaminut naler-
Kutunik akigssauteKalerdlune.
tamatuma nalåne Kochip påsissai Evrfipame
tamarme ilisimassaulerput, agdlame Atlanterhav
ikårpåt Amérlkavdlo nakorsainit inåsugtunit alu-
torissaungårdlutik. umassuararsiorneK autdlune-
KartorujugssuångorpoK. professorit iliniarnertut-
dlo agdlisitsiumik ilisimangnigdluartut — imalu-
nit ilisimangnigsorissut — tamarmik umassua-
rarsiortungorumatdlerput. sapåtip akunere ta-
maisa navssånik tugdlunartunik tutsiutoKartaler-
poK — kræftimik tyfusimik tuberkulosimigdlu-
nit nåparsimassut toKiissutigissartagåinik. ila
navssårtut amerdlagaluaKaut, kisiåne ernlnaK
puiulertorneKartarput.
umassuararsiorneK uitsatigineKangålermat ag-
dlåt Kochip påsissaisa agdlautigissarpagssuarnit
sujungnaersitaunigssåt isumakulungnarsivoK.
taimåikaluartoK Kochip niarKe katångilå,
umassuarKat påsissame KanoK avdlatut kinguåg-
ssiortinigssåt påsinialerpå. ima oKarpoK: »flma-
ssuarKap atautsip nåpaut atauseK pilersitarpå —
nåpautit åssiglngitsut tamarmik ingmikut itunik
umassuaraKarput,« taima OKarpoK sule tamåna
ilisimångikaluardlugo. KanoK ilivdlugit umassu-
arKat atausinait avdlanik akunavérsårtitdlugit ki-
nguågssiortfnigssåt påsinialerpå.
Kanordle iliordlune umassuaraK aulajanger-
simassoK avdlanut måtusinåusanerpå? tamatu-
munga atortugssat åssigingitsorpagssuit navsså-
riortorneKaraluarput. agdlame ilaisalunit sulia-
tik sule inernagitdlunil KanoK atusavdlugit påsi-
simajungnaertarpåt.
Koch OKartarpoK piårinaitsflvigdlune ilåue
nautsiaK (kartofel) iltaK avigsimassoK sutdliving-
mine navssårisimavdlugo, takusimavdlugulo ku-
seriarfigineKarsimassoK åssiglngitsunik Kalipauti-
lingnik, augpalujagtunik, sungårtunik il. il. ernT-
nardlo isumaliutigilerpå tamåko avdlaunaviångit-
sut flmassuaråusassut, tåssalo misigssulerdlugit.
misigssoriardlugit igalåmernit saligdluarpai
agdlisitsitsiumilo igalårtait Kivdlarigsardlugit.
ungerutigssiaussårånguamik tiguseriardlune
kuseriarnerit tåuko nautsiamltut ardlanut agtu-
på, igalåminermutdlo tagiuteriaramiuk imermik
kuseriarfigilåriardlugo igalåminermut avdlamut
patigtigutdlugo agdlisitsiume atånut ilivå. uma-
ssuararpagssuit ernlnaK takuvai, sordlulo tamar-
mik åssigigmånguatsiardlutik. tåuko tamarmik
kuseriarnermit Kassertumit pissuput. taima Kali-
pautinit åssiglngitsunit pissut tamaisa ingmikut
Kimerdlorpai, Kalipåumilo atautsime ftut nungut-
dlugit åssigigtarput. ama Kalipautit tamarmik
ingmikut umassuarait avdlatut iluseKartarput,
Kalipautit ardlåta angmalortut, ardlåta amitsuku-
jukasit ardlåtalo sordlo tåssa simiautit.
taima misilivdluarnermigut Kochip imåitoK
påsivå: flmassuarKat åssigtngitsut Kajumut pisi-
kåine tåssane amerdliartusåput akulerlsavdlu-
tigdlo, kisiåne umassuarKat åssiglngitsut månger-
tumut — sordlo nautsiamut fitamut pigunik åssi-
glngitsut tamarmik tugfingmingne unisåput, tå-
ssanilo kinguågssiusåput miliuniligpagssuångor-
dlutik — kisiåne åssigigsut.
Kochip ikiortine mardluk Loefller Gaffkylo
KaerKuvai. pingårniångivigdlune isumatorpalug-
tumik oKalugtupai KanoK nalautsortumik naut-
siamik umassumik navssåminik misigssuinermi-
gut umassuai Kanik misigssuinerme avdlångorner-
mik angisumik pissoKarumårtoK, pingasuvdlu-
tik tamarmik misigssuilerput tyskit kigdlisiniaiv-
dluartarnerat — franskivit perusoKardluångissu-
sermik oKautigissartagåt — tamåt atordlugo,