Atuagagdliutit - 01.05.1938, Síða 3

Nr. I!)
ATUAGAGDLl UTIT
147
ssunik igalåminermut porsivdlune nagsfpS. Pet-
tenkoferip igalåmernup ima nunguvigdlugo imer-
på, biliuniligpagssuarnik umassuaralik inugpag-
ssuil toKorautigisiuaussåinik. nungoriardlugo
oicarpoK: »takusavarput koleramit nåpåsanersu-
nga!« tupingnardle, KanoK ilimingitdluinarpoK.
uvdloK mana tikitdlugo påsineKångilaK suna piv-
dlugo Pettenkof'er koleramit nåparsimånginersoK.
kisiåne tåssa nåpångilaK, nalunartordlo påsine-
KångilaK.
Pettenkol'erip Kocliip nagsiiisså tamåt ime-
reramiuk ajoKutiginagulo nalunacrpoK kolera
pivdlugu apeiKut nalunariingnaersitdlugo: »uma-
ssuaiKal kolerame atiingitdlat! inuit nåpartug-
ssat nåpartarput, nåpartugssåungitsut nåparneK
ajorput«. Kanordle isumaKardlune taima oKar-
simanerpa?
Koch aktnarpoK: »unigfiussanik umassuara-
Kångitsume koleraKarneK ajorpoKl«
Pettenkoferilo akendgpoK: »kisiånime uva-
nga umassuaiKat miliuniligpagssuit ivdlit toKu-
nartorssuneragkatit igaluarpåka, nårdlumerner-
migdlunit malugissaKångilanga«.
ilisimatussutsime akerdlengtarnerit en<arsau-
tigigåine isumaiiatiglngitsut tåuko maniluk ta-
ma rm i k erKortortaKardlutigdlo erKungitsortaKar-
put. ukiune 40-ne pissartut najorKutansagåine
Koch ilumorpoK, inuit koleramit nåparneK ajor-
rnala kolerap umassuarånik ilumingnut pissoKar-
tinago. ukiunilo tåukunanfsaoK nalunarungnaer-
poi< Pettenkoferip ilumut nalunartorssuaK sar-
Kumersikå, umassuarKanik misigssuissartut ki-
ngugdlitdlunit sule påsineK saperdlulnaratdlagåt:
ta mane toKunartorssuarnik umassuaraKarpoK,
tåukulo sianigineKaratik tamardluinavta najortar-
påtigut, kisiane ilåinavut toKiisinauvdlugit. inuit
ilaisa nåpautinut akiusinaunerat påsineK ajornar-
toi< sule uvdlume taimanisut nalunartujuarpoK.
tamardlufnarmik nalungilåt Pettenkoferip
iliveiv tommimit ungasingnerusimångikå. tåussu-
ma kingorna umassuarKanik misigssuissut ko-
lerap umassuarai issarpait — någdliugdlutigdle
toKussarput.
ukiut Robert Kochip pingårfé Kångiuput.
Pasteurip suliainik pingårtitsinerujugssfip angut
tåuna savssartiterniångitsoK avssertutut fpat —
nunarKatailunime taima piumångfkaluardlutik
(amatumunga pissoKatåuput. puiorneKångisåinå^
saorme angutip tåussuma ilisimalersingmagit nå-
påussuit inungnit umassunitdlo toKorautaungår-
tn t miltbrandtip kolerap tuberkolosivdlo t'ima-
ssuarait. taimåitumik kikutdluntt Pasteurimik
suliainigdlo jiingårtitsissut Robert KocblsaoK na-
saerfigingitsugagssaringilåt.
Robert Koch toKugssane tikitdlugo umassua-
rarsiortuarpoK. Kavsinigdlo nutaussunik iluaKU-
taussunigdlo navssåi<arKigtarpoK. angutitut ino-
Katiminut iluaKutaungårsimassutut uk. 1905 ani-
ngaussarpagssuarnik tunineKarpoK — Nobelpris
— tassa aningaussautit svenskiussup Nobelip ki-
ngornåssagssiainit inungnut silarssuarme sumilu-
nit nunaKaraluartunut inoi<atimingnut timikut
anersåkutdlo iluaKusersuisimanertik pivdlugo av-
guartagaussunit. — toKuvoK uk. 1910 suliarssui-
nut naleiKiitumik nalimine ataiKissaunane. ki-
nguneratale pingåssusia påsiartorpå.
nåpautit pivdlugit måtussaussarneK.
ukiut akugdlit nalane ikinut nakorsaussoK
»toKo KernertoK« pivdlugo ima agdlagaKarsima-
vok: »toKorarnerssuaK pivdlugo inugpagssuit su-
na pissutaussoK nalornissorutigivdluinarpåt. nu-
nat ilåine isumaKarput jutit silarssuarmut tamar-
mut toKunartoKalersitsissussut, tamåitumigdlo to-
KorarneKartipait. nunanilo avdlane isumaKarput
iniingutsimingne iloKiauvdlutik inussut pissuso-
ralugit, taimåitumigdlo ingmikortitåuput. ktsalo
igdlonarfit ilait pårssissoKartitaulerput kinalunit
takornartaussoK igdloKarfingmut peraunago«. pi-
ssuserdlo tamåna »måtussaussarnermut« (Karan-
tæne) autdlarniutauvoK 1348-me. kingunerssua-
rilerå ukiut ardlagdlit Kångiiinerisigut umiarssuit
pasitsåunei<alersimåput ilaussue nåpåumik tunit-
dlangnartumik nåpautei<arsorilerdlugit, umiar-
ssuarmilo uvdlut 40-t uningåinartitåuput nuna-
mut ikårtoKarnaversitdlugit. uvdlutdlo 40-t i<å-
ngiungmata kisa aniguisitaussutut isumaKarfigi-
nei<alerput. »Karantænen« (nåpaut pivdlugo må-
tussauneK) isumanarpoK 40. oKauserdlo tåuna
manamut atugauvoK nauk nåpautip sussup atu-
nera åssigingitsumik sivisussuseKarsinaussara-
luartoK.
nufJt. Kr. II.