Atuagagdliutit - 10.06.1976, Blaðsíða 26

Inuusuttoq

AUSSIVIK 76
Narsami susoqarniartornguna?
Ukioq 1976 aallartimmat tusartuar-
talerparput aasarurooq Narsami i-
nuusuttut katersuunniarpalupput.
Tusagaq assut nuannerpoq unuusut-
tummi imminnut naapinnissaatmaa-
ni nunattinni pisariaqarpoq.
Taqqavanili susoqarniartornguna?
Apeqqut taanna Nuummi Inuusuttut
ataqatigiit ullut tamaaviisa tusartua-
lerpaat. Inuppassuit isumaqalersi-
mapput Narsami pisussaq maani
inuusuttut ataqatigiiffiataaaqqissuu-
ssarigaa. Narsami peqataarusuttut
ingasalluinnarput immaqa aappaati-
gut ingasaginarsinnaagaluarlutik.
Taamatut ilaarusuttut taarna anter-
latigisut soornguna Narsami aaqqis-
suisuusut iluamik suliniuteqarsi-
manngillat aaqqissuussamik avam-
mut siaruarnissaanik? Annerusumik
pcriarfissat marluupput tassaasut
Atuagalliutit aammalu radio. Soorn-
guna periarfissat taakkua annerusu-
mik atorluarniarneqarsimanngillat?
Apeqqutit uku saqqummiukku-
suppavut: 1. Qaqugu aallartinniar-
pisi? 2. Susoqarnissaa annerusumik
nassuiarnissaa kissaatigineqarpoq.
3. Inuup ataatsip taqqavunngarnis-
sani nammineq isumagissavaa? 4.
Ineqarniarnissaq qanoq aaqqinne-
qarsimava, tupertoqassava? 5. Pe-
qataasussap qanoq ililluni peqataa-
sinnaanissani nalunaarutigissavaa,
nalunaartoqassanerpormi? 6. Kikkut
immikkut qaaqquneqarsimappat, ni-
pilersortoqanngitsoornavianngim-
marnmi? Apeqqutit taakkua akine-
qarnissaat assut kissaatigissavarput
peqataarusuttummi ilaanissartik
naatsorsuutigalugu feriarnissartik
aaqqissuuttussaavaat.
Piitaq.
Imigassaq
■ Aluagagdliulil"-ne nr. 20 maajip 20
sarqummersumi inuusulttil Sisimiu-
ni ataatsimeersuarnissaajt pillugu al-
lakkami Nuummi inuusuttut ataqa-
tigiit' oqaluuserineqarsinnaasunik
nassiussimasasi soqutigalugit aluat-
tiarpakka immikkoortoq syv (7)assut
tulluunarpoq aammalu pissanganar-
Inni qanoq ilusilerlugu eqqartorne-
qassanersoq.
inuinnartut aammaluinooqatigiin-
ni ingerlanermi soqutigis'aqartuarne-
ra tunngaviginerullugu - oqallinnis-
sami peqataasussanut makku isuma-
liutigerqugaluarpakka:
nunattinni imigassamut inatsit sukti-
merlugu atuarluarsimarqunarpoq.
ukiuni makkunani nunattinni naa-
lakkersuisut pingaartumik landsrade
imigassaq pillugu qanoq iliorumann-
ginnerarlugu nillia soqartaannarpoq.
naak naalakkersuisut 1955-isimiilli
inatsimmik maanna atuuttup tunn-
gavigisaanik aalajangersaareersima-
galuartut. inatsit imigassamut tunn-
gasoq naapertuilluartumik maanna
aaqqinneqarsimavoq. eqqortumilli
atortinniarnissaa kisinti amigaatigi-
neqarpoq naalakkersuisut inatsisili-
ortut tamanna suliassarinngilaat. a-
tortitsisussat allamiipput.
inuusuttut ataqatigiinniit assut
sakkortuumik ujartorniarsiuk inat-
simmi imigassamik atornerluisut
uniorqutitsisullu qanoq iliorfigine-
qartarnissaat taagorneqartut kiap a-
tortinniassanerai ujarlugit. allaat po-
litimester immaqalu stationslederaq-
qusaarlugit pisorpaluttitsiniaritsi i-
natsisip eqqortumik atortinneqarnis-
saa nilliaatigalugu!!! (piumasaralu-
gu!!!) imerniartarfipalaat uniorqutit-
sisartut uppernarsineqarsinnaappata
matullugit allaat naalakkersuisunut
ilaasortat eqqorneqartassagaluarpa-
ta allaat.
ukiukitsunik immitsisarneq aam-
ma inerterqulaavoq tamakku tamaa-
sa kiap naammassiniarlitassarinerai
ujarlorsigik!
assul nuannissaaq.
immaqa paasinanngillat allattaaseq
nutaaq uanga erqarsarnarinermit
auntma ilitsersorneqannginnama.
Jens Simonsen
tusariardlingoK, aussivik 76, tusari-
ardlingoK, inuit isumasioKatigigfiat
pissugssaK Narssap iluane julip 17-i-
ånit 25-at ilångutdlugo. tamavta na-
lungilarput sujulivut nunagssavtinik,
inussausivtinik, OKautsivtinik inuidu-
ssutsivtinigdlo tungavilTssut aussarig-
silitdlarångat nunavut najoruminar-
silitdlarangata ukiumutdlo pilissa-
litdlarangamik, inugssarsiordlutik,
ilagssarsiordlutik, isumaKatigssarsi-
ordlutik, oKalugtuagssarsiordlutik,
unangmiuaoriardlutik, ivertdukiar-
dlutik, ivngeKatigtgkiardlutik avdla-
nigdlo pigissamingnik atortuming-
nik, sdkumingnik, atigkiamingnik
kussanartuliamingnigdlo taorserdu-
kiardlutik katerssutarsimassut, tang-
maKatigtgtarsimassut.
taimatut katerssutarsimdput ukiu-
ne angussatik sarKumersikumavdlu-
git. mingneriingitsumigdlo inuiåu-
ssusertikpingartitartikavatangTssitig-
dlo nunarssuit, imarssuaK umassor-
pagssuitdlo inuniarnermingnik tu-
ngavigissatikKujamasutiginiardlugit,
nudnarutiginiardlugit nagdliutorsiu-
tiginiardlugitdlo.
taimane taima pissarsimdput inui-
agssugatdlaravta pissauniligssuit ava-
tanit pilersorneKaratigdlo ingming-
nut napatitut, nangminerssortut.
ilisimavdluarparput uvdlumikut tai-
manisut tiingaveKardluta napeKati-
gtgsinaunata. ukiorpagssuångorpu-
me inuiangnit avdlanertanit katdlu-
atdlangneKarnivtigut inussauserput
avdlångortineKardluinarsimangmat.
ukiune måkunane inuiagtut ajornar-
torsiuteKaKaluta ingerdlaniarnivtine.
manale pivfigssangorsimavoK inuit
amerdlasut peKatauvfigissanik inui-
ait iluane pissutsinik sukumissumik
erKartueKatigmgnigssaK isumasioKa-
tigmgnigssardlo.
aussiviup ingerdlanigssa imatut
ilaterneKarsinaussumigdle pilerssa-
rusiorsimavarput:
arfiniiifiiinicK 17. juli: angmaineK.
OKalugiauteKarnikut tikitdluarKussi-
neK. nipilerssugagssianik tusarnar-
titsinerit. ilisareKatigingneK.
Taamatut qulequtserlugu naatsunn-
guantik ilanngussilaarniarpunga, eq-
qarsaatigisarakku Kalaallit-nunaa-
nni takornarianik angalatitsisarne-
rup aaqqissuunneqarnera imaluun-
niit aaqqissugaannginnerata una
kingunerilermagu takornariartsitsi-
nermi akisunerpaamik akiliisarmata
maani najugaqavissut.
Maani najugaqavissunik« allak-
kama eqqarsaatigaakka kalaallit.
Nalunngilarput massakkut Dan-
markimi kalaallit peqatigiiffiisa assi-
giinngitsut angalatitsisartullu allat
nunattinni takornariartitsisarneq in-
gerlatinniaraat assigiinngitsumik pe-
riaaseqarlutik. Tamakkua tamarmik
ataatsimut aallaavilersortariaqarput,
aperqutaalerporlu »naalakkersuisu-
nit atuutunit« imaluuniit piginneqa-
tigiinikkut ilusilikkamik imaluuniit
inuit ataasiakkaat iluatsitsiniat ta-
manna ingerlatissaneraat.
Allamilli periarfissaqarpoq: Inuit
arlalialunnguit illoqarfimmi ataatimi
piginneqatigiiffiliorsinnaaput angal-
latsitsisarnissaq siunertaralugu, ta-
manna arlalinnik misilinneqartaria-
qarpoq, kisianni illoqarfinni assi-
giinngitsuni taamaaliorluni illoqar-
finni misiliiffiusuni misilittakkat
erqartorneqartassapput illoqarfinni
ingerlanerliorfiusuni kukkuneritaaq-
qinneqartarnissaat tunngavigalugu.
massakkut silarsuarmi angalaju-
matuut takusaqarumatuullu piuma-
sarisaat marloqiusanngorlutik avin-
nikuuput:
1) pisoorsuit atortorissaarlutik anga-
lasut,
2) inuusuttut takusarqarniarlutik
misilitaqarniarlutillu angalasut, piu-
masarisaat annertunatik. Aanta pi-
soorsuit piitsuusuusarlutik angalasut
takornartaanngillat.
2-mi taasakka nunattinni takorna-
riarlutik paasisassarsiorlutillu anga-
latinneqartarnissaat periarfissaqar-
luarput. taamaatumik tamakkunin-
ga misilittagaqareersimasut qupper-
nermut uunga ilanngussaqarnissaat
ikssaatiginarpoq.
Juuntaaq
H. C. Petersen-ip oqalugiaataa
»Inuiaqatigiinuku qanoq ittut
pilersinniarivut?« normumi tul-
lermi nangikkumaarparput, uani
inissaarukkatsigu.
suput 18. juli: aussiviup ingerdla-
nigssanik navsuiåussineK, kingorna
takutitsinerit åssigingitsut kikunit
tamanit peKatauvfigineKarsinaussut.
ingmikut ilisimassaKartunik oKalu-
giartitsinerit oKatdlinertagdlit.
murdlu>if>orneK 20. juli: igpag-
ssaungmatpisimassunik nangitsineK.
nunasiaunerup nalane nunavta OKa-
lugtuarissauneranik ingerdlatseriau-
siusimassunigdlo OKalugiartitsinikut
navsuiainerit. kingorna uvdlumikut
pissutsinik erKartuinerit, silarssup
pingajuane sisamanilo pissutsinut
nalerKersuinertagdlit isumasioKati-
gingnernik naggasigkat.
pingasungorneK 21. juli: Narssap
eraåtalo tungavilerneKarnerånit oxa-
lugtuarissaunera. tåssane navsuidu-
ssutigineKdsaoK Narssap erKatalo i-
neriartortineKarnera uvdlumikut pi-
ssutsit ildngutdlugit.
sisamungorneK 22. juli: Narssap
erKanut avguatardlune unuiartorneK.
tatdlimungorneK 23. juli: asimé-
rérnerup kingorna dssigtngitsutigut
sukisaersaKatigtngneK.
arfiningorneK 24. juli: Kuaner-
ssuarne uranimik ptainerup nunav-
tinilo augtitagssarsiornerup uliasior-
neruvdlo kingunerisinaussainik er-
Kartuinerit.
sapiit 25. juli: sujulivta pinguau-
tdinik ilerKulersutdinigdlo assigT-
ngitsunik takutitsinerit - sordlo Ka-
jartoriautsinik. aussiviup ingerdlane-
rata nalilerne:<arnera. unukut iku-
matitalerdlune Tasiuga-p Kavanut
ingerdlaneK tagpikanilo erinarssoKa-
tigingnertalerdlune naggasmeK.
sordlo erKaineKarérsoK neriutigar-
put inuit amerdlasut peKataunia-
rumartut. peKatauniartutdle angala-
nigssartik nangmingneK isumagisa-
vat. taimatutaordlo piumassarine-
KarpoK ilauniartut nangmingneK tu-
peKarnigssat, aussivingmTnermilo
atortugssatik inussutigssatigdlo na-
ngmingnérdlutik piarérsintavfigisa-
gait. neriutigarputaoK ivngertartut.
Kilausersortartut nipilerssortartutdlo
piumdssuseKardlutik nalunaerumar-
tut, mingneriingitsumigdlo erKurnft'
suliortut atuagkiortut, taigdliortut
nunavtalo ingerdlaneKarneranik so-
Kutigissagdlit tamatumanilo suniute-
Kartartut pissariaKartitsivdlutik pe_
Katauniarumårtut.
aussivik imigagssartaKangitdlui-
nartumik ingerdldneKdsaoK. aussivi-
up piarersarnera ingerdlaniarneKar-
neralo aningaussartuteKangåtsiar-
mat inuit kikutdlumt soKutigingnig-
tut Kinuvigiumavavut aningaussanik
angnikitsiingugaluartunigdluntt nag-
siussilårtarKuvdlugit.
tikitdluarKussivdluta
Narssame Inusugtut AtaKatigit
Box 62.3921 NarssaK
Kiap iluarsissavaa?
Inuusuttut quppernerat tikilluarit
Soorluuna qangali kissaatigisatoqarput timitalerneqariartuaalersoq
nuannaarutigeqisannillu atuagalliutini inuusuttut immikkut qupper-
neqalerlutik.
Uanga nammineq inuusuttut piqatigiiffeqalernerata iluani 1970-li
aallartinneranni aasianni ingerlattisarpunga 1971-miilli ataannanga-
jattumik ulloq manna tikillugu ingerlattivunga 73-mit 75 tikillugu
Danmarkimiissimanera eqqaassanngikkaanni. Ukiullu taakku marluk
danmarkimiiffikka assut inuusuttunuttaaq tunngasutigut ajornartor-
siutinik annertuumik pissarsiffigisimavakka nutaanillu isumaliuutinik
pissarsiffigingaatsiarsimallugit. Taamattumillu isumaqalersimallunga
uagut inuusuttut ulluminiit inuiaqatigiinni kalaallini ajornartorsiu-
taanerput nammineq iluarsiartuaalertariaqalerlugit ajornartorsiuteqa-
lersitsisigut ikiorsiullugit piumanngikkaluarpataluunniit.
Inuusuttut eqeeriartulernerat uanga isumaga malillugu kingusinaa-
kuluppoq, ilami ualivallaatsiarpoq isumaqarpunga ullaarornerusaria-
qaraluarluta taamaattumillu ullaamiilli suliarisariaqaqqavut siulliut-
tariaqarpavut unnuppallaartinnagulu piareerlugit, aqagussarlu pia-
reersimaffigisariaqarlugu suliassamik naatsorsuutigisimanngisaannak-
kamik takkuttoqaqinammat.
Sisimiuni ataatsimeersuarnissaq tassaasariaqaraluarpoq inuusuttut
akornanni suliniarfiusut tamarmik naapeqatigiiffiat soorlu ungdoms-
klub-nitseniorklub-nillu ingerlattisuusunik aammalu immaqa spejderit
inersimasortaannik taakkuummatami ukiut makkua atuunneranni
sunik saariarfissaqartitsisimanerminnik inuusuttunut erseqqissaasa-
riaqaraluartut aammalu ukiuni makkunani inuusuttut ataqatigiiffiini
qanoq inississimajumaarnerlutik pilersaarutiminnik erseqqissaasaria-
qaraluartut, tassami ukiuni makkunani inuusuttuni suliniarfiusut
arlaannaatigulluunniit immikkooruteqartariaqanngimmata, ukiummi
makkua sunniuteqarfigisariaqarsimagaluarpagut ilami pisassaqangaa-
ratta makku taatsiaannarlakka, namminersornerulernissaq, allaasi-
taaq, ilinniartitsisussaaleqineq, olia, aatsitassat, killeqarfik aalisaqaa-
rutilerlutalu allat nungoreeramik. Sineruttut qanoq pissavagut?
FN-mut imaluunniit EF-mut aalajangigassanngortissanerlugit? Ullu-
mikkut paatsiveerusimanerup iluanilusooq ippugut aqqutikkut allak-
koorunneqarsimavugut. Ilami ingerlatitaanerput ajorsorinagu siniler-
soorsimagaluaratta itileriallartugut Oullissat inuerutereersimapput,
Maamorilimmut utersimapput. Maamorilimmiit aamma Qullissanut
utissanerlutik? Maamorilimmiimmi Qullissanut nuunnikuugaluara-
mik. Ila susimasunukua? Eqqumasortatta itersartaraluaramisigut
surnik arlaannik eqqumiippallaamik pisoqaleraangat taamaallaalliuna
qipittoriarluta illuanut saakkutta nalunnginnattigu allat suliumaartut
akilerneqareeraangatalu ilaannik tunineqartaratta naammagisarluti-
gu. Inuusuttoqativut ila makikkallarta ualivallaannginnerani, kiisa
Kalaallit-nunaat saavippoq Danmarkimut pituuttat ilaat kittoraasiga-
mik Europallu ilaannut tipisaqattaalereerpugut arlaannullu tipisugut
apereqqaallannguarata ikisaraat inangerlutalu. Inuusuttut taarna
pineqarnermut tupaallannermut soorunami eqiingasaqaat uernaler-
soornissaallu qanittumi ilintanarani. Maannakkullu uernalersoortunut
eqeersaasariaqarpugut.
Aasianni inuusuttut sinnerlugit
Johan Joelsen
26