Atuagagdliutit - 03.08.1988, Qupperneq 3

NR. 60 1988
ATUAGAGDLlUTIT/GRØNLANDSPOSTEN
3

•S'SSSSWJWW&WSS
SSSSSSSSe$SSS3S§SSS
Canada avannamut kitaani
Inuvimmut Tuktoyaktumullu
angalaneq _______________________
Allattoq Jan Vejle, Canadamiit
Jan Vejle angalasimanerminit misigisalikkersaartoq Faibanks Alaskamiit
Canadami Yukonimi Dawson Citymut.
Dawson Citymi akunnit-
tarfiit akikinnersaanni
issiavunga misigisima-
sakkalu allanniarsaralu-
git, sapaatip akunnerata
ataatsip matuma siorna-
tigut mqjip 16-ani biiler-
lunga aallarpunga anga-
lassallunga Inuvik aam-
ma Tuktoyaktuk omillu-
git, taakkunani paasini-
assallugu nunami tå-
rn aani uuliamik ujarler-
neq qulluinerlu qanoq
najugaqartunut sunniu-
teqarsimanersoq.
Fairbanksimiit iboqar-
fiup Tok-p tungaanut inger-
lavunga tassani unnuissa-
maarlunga. Illoraallaqaaq
illoqarfissuaq qimalaarlugu
ingerlavigisannbu orpiit
qaqqallu akuttoqaat. Kuuit
ikaartarpakka tamakkulu
ilanni unippunga kuup akua
suk sikulik assiliniarlugu.
Assiliillunga tusaasinnaaga-
luarparalu sumi arlaanni
soorlu qatimaattoqarpalut-
tartoq qineraluaramali tak-
usaqannginnama eqqar-
saannarpunga orpippassu-
arneersuusimassasoq. Tas-
sanngaannaq qatimaariar-
toqarpallappoq qanittua-
rannguami paasilerparalu
allarsuaq ikaartarfiup ataa-
ni atsinniittoq nuannarigu-
narpallaamagu ikaartarfiu-
taani nipiliomera. Sungiusi-
mannginnakku allarssuup
qulaaniinnissara ikaartar-
fiullu illuatungaaniikkama
eqqarsaatigibuarsinnaava-
ra qanoq allarssuarmut
ajomanngitsigissanersoq
qaqinissaq suna nipiborner-
soq takusariugu. Pitsaane-
rutikkakkulu qimagutipal-
lannissara immaqa inuulil-
laramali aatsaat taama oqi-
latigalunga biili 500 meteri-
sut ungasitsigisumiittoq or-
nipallappara Tok-llu tun-
gaanut ingerlanera nangil-
lugu, apuullungalu unnuk-
kiartulersoq.
Tok-imi eqqilik Athaba-
chaneq naapippara oqaloqa-
tigiissutigaarpullu tamaani
inuusuunut nunatoqqamik
ilannik piginnittuunerat qa-
noq sunniuteqartiginersoq.
Alaskam imi nabginnaasuu-
voq inuit eqqillillu piginit-
tuusut suleqatigiillutik nu-
na pigisartik ingerlattar-
massuk taamaasiornermik-
kullu aningaasatigut pisari-
aqartinneqaqisunik pissar-
sisarlutik Taamaasiortar-
nerisa kingunerivaat nam-
minneerlutik suliffeqarfm-
■
''.i-'-
\ ■ ■ -
';v v;\\\'-^v Xv
;v\V' XV\v s\\wÆ
gggg
BalnssXX
JunøaiKV
1I8S1

Prlnce
Alaskap Canadallu killeqarfiata eqqaarriippoq illoqarflk Dawson (nunap assingani ammalortumik titartugaq) kuussuup
Yukonip aqqutaani.
ALASKA
Fairfe&ote
Byen Dawson ligger i nærheden af grænsen mellem Alaska og Canada (med cirkel på landkortet) ved Boden Yukon.
nik pilersitsinnaanerat
namminnerlu soqutigisatik
aallaafigalugit aningaasar-
siorsinnaanerat. Taaman-
nak najugaqavissunut anin-
gaasanik isertitsisarneran-
nut patsisaarpiarput nuna-
gisaanni sulifleqarfinnit
avataaneersunit assigiinn-
gitsunik sulisoqamera, taa-
maasiomermikkullu akile-
raaruteqartarlutik. Naligin-
naassuuneruvoq aatsitas-
sarsiomermik ingerlatsiso-
qamera, tamannalu ingam-
mik Alaskap avannarpasin-
nerusuani inunnut aningaa-
satigut iluanaarutaasarpoq.
Iluanaaruteqartamerulli il-
luatungaa Tuktoyaktumut
utersimaleruma uterfigeq-
qikkum aarpara. 1986-mi
ukiakkut tamaaniikkama
arlallit oqaatigisarnikuu-
vaat piumanerugaluarlugu
uuliasiornermik ingerlatsi-
vissuit tamaanga takkussi-
mannginnissaat.
Pilersaarutigigaluarpara
Tok-miit Dawson Citymut
ingerlaniarlunga Yukonip
kuussua ikaartaatikkut
ikaarlugu ingerlaannarlu
Dawson Citymut apuunnis-
sara, ulluinnarlugu ingerla-
neqarsinnaasoq. Ikaartaalli
sub siginneqarsimanngim-
mat aalajangerpunga Whi-
tehorsep tungaanut inger-
laqqaarlunga Dawson City-
barniarlunga - aqqut 900 ld-
lometerisut isorartutigisoq
aqqutigalugu. Nuanneme-
ruunnarporluunniimmi,
nunataami alutornaqigami.
Qaqqarujussuit nuui aputi-
talbt nuissarut portuneru-
sut tatsit sub sikubit - ta-
maanimi 1000 meterisut
portutigisumi sub upema-
lersimannginnami. White-
horseliarninni arlaleriar-
lunga tupertarpunga, anga-
laneralu iluarisimaavibugu.
Unnuit ilaanni uborsiutin-
nut allaleruttorlunga tut-
tuusarsuarmit piaqqisaar-
tumik orpippassuamut anil-
lakaattumit akornuseme-
qarpunga. Uumasorujus-
suuvoq qiviaannarlugulu
isikkuloqaluni, qularutis-
saanngilarb niorujussui
aputisiutissanngorlugit na-
leqqussangaasimasut. Un-
nukkut allarpassuarnik su-
baqartarlunga nuannisavit-
tarpunga, naallu qaasuitsup
kiUeqarfia tikeqqajarsi-
manngikkaluarlugu unnuk-
kut taarserpiarneq ajorpoq,
tamannali patsiseqarunar-
poq taama portutigisumi
qaqqaniinnit.
Whitehorse Canadap ilaa-
nut Yukonimit atilimmut
qitiuvoq. IUoqarfimmilu
inuit 18.000 missaat najuga-
qarput, imaluunnut Yuko-
nimi najugalbt tamarmik 65
procentusa missaat. White-
horsemiinninni aatsitassar-
siornermi allaffeqarfik alak-
kar para aatsitassarsiomer-
lu pibugu apeqquteqarfiga-
lugit nalun aaruterpaalun-
nibu tunisibunga.
IUoqarfimmiinnera sivi-
sunaanngilara unnuiinnari-
arlungalu Dawson Cityp
tungaanut ingerlaqqibunga-
Angallavissara 600 kilome-
terisut isorartutigaaq aqqu-
taanilu marloriarlunga tu-
permi unnuisarpunga. Aq-
qutiga qiterpaalerlugulu
qaartoorpunga assakaasora-
lu taarsertariaqalerlugu.
Iluanaarlunga assakaasus-
samaateqarlunga, paasiler-
parab biilimik kivitsissutis-
sara atorsinnaanngitsoq.
Storm P-subu iborlunga or-
put sisamat abunaasarlu 20
meterisut takitsigisoq ator-
lugu kivitsinialeruttortunga
biili aba takkuppoq inuttaa-
talu aperaanga arlaannik
ikiortariaqarnersunga Nas-
suiaakkanni kivitsissutiga
atorsinnaanngitsoq nammi-
neq pini atukkiuppaa imaa-
siallaannartorlu ingerlaq-
qissinnaalerpunga, iboqar-
fiubu tikitama tulbani assa-
kaasora ilaartuinnariarlugu
Dawson Citybarnera nangil-
lugu, aatsaalb tupermi sial-
leqigaa unnueqqaarlunga
apuuppunga.
Dawson iboqarfiuvoq eq-
qumiikajaartoq ubunibu
sunnerneqarsimabuni tassa
gultisiorfiusut sub qaan-
giussimannginnerinit. Naak
ubutsinni siatsivut atorlu-
git gultisiortoqartanngikka-
luartoq qamussuilb bubdo-
zerit atortorissaarutibu nu-
taabarpassuit atorneqartar-
tut sumilu tamaani niffarlu-
korsuit gultisiorflusimasut
silataanni takussaapput.
Kikkut tamarmik gulti oqal-
lisigaat illoqarfimmilu pis-
susilersorneq soorlu imma-
qa taamani ukiut untritilbt
kingulbit nalaannisut gulti-
sioriat takkussuutilerneri-
sut ippoq. Sub maani nallu-
kattarlutik aningaasanoor-
tarput, qitittartunik niviar-
siaqarluni imemiartarfipaa-
suaqarlunilumi. Tamaanilu
ibubortaasiusimasoq malil-
lugu ibubortoqartarpoq pi-
suinnaabu aqqutaat qisun-
nik sanaasarmata abaanngi-
laq taamanikkut gultisiule-
ruttornerup nalaanni ibo-
qarfimmut tikiubuni.
Tamakkub tamarmik takor-
nariat pillugit pigiinnarne-
qarsimapput, tassami juni-
miit augustimut Dawson Ci-
tymi najugalbt 1.500-it mis-
saannuttut takornarianit
tusintibkkaanit ilasarmata,
gultisioriartunik ilarpassui-
lumi gultimik nassaartar-
put maanimi sub gulteqar-
luarpoq. Takomariabi nas-
saarisartagaat annikitsuin-
naapput, »gultisiortuvulb«
ukiumut 35 milbon dobarit
missaani gultimik naassaar-
tarput tam akku alumi anin-
gaasarpaalussuupput (ukiu-
mut 165 mbbon kronit mis-
saani).
Sub Inuvik ornibnngba-
ra, kuussuarmi Peel Riveri-
mit atilik sub sikuersimann-
gimmat ikaangassaananilu.
Junib ingerlatberaangat
ikaameq aj omarunnaartar-
poq, taamaattumik Dawson
Citymeeqqaginnarpunga ul-
lualunni. Pifiissaq atorpara
assakaasunnik ilaartuiner-
mut biilimalu motoriisa
misissuataarnerinut, tassa-
mi angallatigisara pitsaal-
luinnartuusariaqarpoq
avannamukamissannut aq-
qusineq »The Dempster
Highway« aqqutigalugu,
tassanimi taamaabaat ataa-
siinnarmik buars aasarfe-
qartoq. Aqqutigisassara 800
kbometerisut isorartorti-
gaaq, tusakkakkalu naaper-
torlugit nuannerunavissor-
torsuubuni aqqutiginissaa.
Qilanaarpunga Inuviup tak-
unissaanut tassanimi Uisa-
risimasaqarpunga 1986-mi
ukiakkut ilisarilersimasan-
nik. Inuvik-mut Tuktoyak-
tuk-p tungaanut timmisar-
tortussaavunga, tassani
aamma ibsarisimasaqar-
punga inussiamersorsuar-
nbc. Tulbani abagaqaleru-
ma aqqutigisara »The
Dempster Highway«-kut
oqaluttuariumaarpara, ne-
riuutigaaralu akomuser-
nanga ingerlajumaarlugu,
aqqusernummi ilarujussua
ujaraaraannarnik qalbgaa-
voq, ilaannikkullu kuugus-
saasarluni. Iluatsitivallaaqi-
gamab ingerlaannarnissara
soorlu ajomarunnangitso-
raasut...