Atuagagdliutit - 19.04.1989, Blaðsíða 13

kil I IM.l SAAQ 13
Ajornanngilaq!
Allattoq: Juaaka Lyberth
Piniameq, aalisarneq
aatsitassarsiornerlu im-
minnut akornusersuu-
tinngitsumik ingerlan-
neqarsinnaasut misilit-
t akkat takutereerpaat.
Inuiaqatigiinnut akomu-
taanngitsumik inuussutis-
sarsiutit taakku ingerlanne-
qarluarsitmaapput, suliffls-
saqartitsiniamikkut anin-
gaasarsiomikkut piorsarsi-
massutsikkullu tamanut
iluaqutaasumik.
Taamaattumik: Aatsitas-
sanik imminut akilers in-
naasumik nunatsinni piiaa-
soqarsinnaanersoq paasini-
arlugu misissuissoqassatil-
lugu »mingutsitsinissaq
aarlerisaarutigiunnarlugu«
qanoq pinngitsoortinneqar-
sinriaanera eqqartomeruni-
artigu.
Maniitsup eqqaani Sar-
fartumi aatsitassanik assi-
giinngitsunik misissueqqis-
saar to qamis saata oqallisaa-
leruttornerani oqallisigine-
qartussat ilaatttut isuma-
qarfigaara apeqqut una: Aa-
lisameq, piniarneq aatsitas-
sarsiomerlu ataatsikkut
inuutissarsiuutitut inger-
lanneqarsinnaappat?
Aatsitassap piiameqar-
sinnaasup suunera eqqar-
tunngikkallarlugu qulaani
samminiarlugu taasara eq-
qarsaasersuuteqarfigilaa-
rallarlara, piniartoqarfinni
aatsitassarsiortoqartarsi-
maneranik misilittakkat
tunngavigalugit.
Piniartoqarfimml
aatsitassarsiortarneq
Piniartoqarfinni aatsitas-
sarsiortoqartameranik mis-
ilittakkat assersuusiorfigis-
sagaanni Uummannap eq-
qaa atomeqarluarsinnaa-
voq.
Itsarsuarli piniartoqarfls-
suuvoq piniagassanik tama-
nik pissarsiffigineqarsin-
naasimasoq.
Aalisagaaqqaniit eqalus-
suamut. Puisinnguaniit
aarrinut. Qilalukkaniit arfi-
vinnut, allaaami aarlunnut.
Timmissat imarmiut mi-
tit, appat naajat, taateraat,
timmiakuluit, nunamilu
aqissit, piniagassallu allat -
ukallit teriannissat tuttullu.
Uummannalli eqqaani
aatsitassarsiornermik inuu-
tissarsiuuteqarneq sineriat-
sinnut allanut naleqqiullu-
gu aamma »qangarsuarli«
ingerlanneqalereersimavoq.
Tassami 1700-kulli naajar-
tuinnalersut aamarutissar-
siorneq ingerlanneqaleersi-
mammat Alanngormi - su-
miifiinni assigiinngitsuni.
Aamarutissarsiorfik kingul-
leq Qaar su arsuk aatsaat
inuerutsinneqarpoq 1934-
mi Qullissat ammarneqar-
nialermata.
Aamma marmorinik pii-
aaneq ingerlanneqaraluar-
simavoq 1939-40-mi Mar-
morilimmi, sorsunnersua-
qamerali pissutigalugu »su-
lisartut ilaqutaallu« Qullis-
sanuunerusoq nuutsinne-
qarput.
»Sulisartut« isaasalerlu-
git allakkakku pissutigaara
tassaammata piniartut aali-
satullu aamma sulinermik
inuutissarsiuuteqartut suli-
assaqartillugu, taamani pis-
sutsit taamaakkallarmata.
Kingusinnerusukkut
1960-ikkunni marmorimik
piiaaneq aallarteqqinneqa-
raluarpoq. Aqerlussamiilli
zinkimillu, ilaatigullu sølvi-
nik Greenex Inngili Qerner-
tumi piiaalermat unitsinne-
qarluni.
Suli ullumikkut aatsitas-
sarsiorneq taavani ingerlan-
neqarpoq. Ukiunilu taama
amerlatigisuni aatsitassar-
siomeq ingerlanneqarsima-
galuartoq piniarnermut aa-
lisamermuUuunniit akor-
nutaasimasutut oqaatigine-
qarsinnaanngilaq.
Aamarutissarsiorneq aal-
larteruttormat aamma pui-
sinut qassusersorluni pini-
artameq ineriartortinneqa-
leruttorpoq. Uummannap
eqqaa tassaavoq puisinik
amerlanerpaanik pisaqar-
fiusarsimasoq »kommuni-
nut« allanut naleqqiullugu.
Aatsitassarsiomeq tassa-
ni akomu taangilaq. Piniar-
tulli tapertaqarluarsinnaa-
nerannut ilapittuutaasimal-
luni.
(Eqqaamavisiuk Piitara-
lak Qaarsuarsunniinnermi-
ni oqaluttartumik allatsitsi-
simammat »kisianni aatsaat
Edison-ip sanaarisimas sap-
pagu«. Ole Brandtiugaluup
oqaluttuaasa ilaat!).
Aningaasarsiornermut
iluaqutaalluarpoq
Inngili Qernertumi Greenex
aatsitassarsiomialermat
mingutsitsisoqarsinnaane-
ranik aar leqqu teqartut
amerlasoorujussuupput.
Aatsitassarsiomerup aal-
larteqqaamerani ajomar-
torsiutit assigiinngitsut
»aallartisarnermi ajomar-
torsiutitut taaneqarsinnaa-
sut« pilersarsimapput.
Aaqqinneqarsinnaasarsi-
mappulli - kommuunip,
naalakkersuisut, piniartut,
Greenexillu akornanni oqa-
loqatigiinnertarnertigut.
Ukiullu ingerlaneranni
aatsitassarsiorfik inuiaqati-
giillu avatagiisaasut eqqis-
seqatigiillutik ikioqatigiillu-
tillu inuusinnaalersimallu-
tik.
Suliumallutik
qinnuteqartut
amerlaqaat
Aatsitassarsiorfimmi sulif-
flk sakkortoqaaq, piumasa-
qaatillu annertoqalutik.
Amerlaqisulli suliffimmik
taamaattumik misil eeru-
sunnerat isertorneqarsin-
naanngilaq.
1973-imit 78-imut Mar-
morilimmi suliumallutik
qinnuteqarsimasut tupin-
naannangajattumik amer-
lassuseqarsimapput.
Allatut oqaatigalugu: Aat-
sitassarsiorfik sulifTigissal-
lugu pilerigineqartorujus-
suuvoq.
Piffissami taaneqartumi
angutit 14-inik ukioqalere-
ersimasut sulilervunallutillu
qinnuteqarsimasut kommu-
nikkaartumik %-tii qivia-
raanni taama uppernarsine-
qarsinnaavoq.
Uummannap kommunia-
ni angutit sulisinnaasut
18,6%-tii Marmorilimmi su-
lifTeqalerusullutik qinnute-
qarsimapput. (UMK-p kom-
muniani inuit 3000-t mis-
saaniipput).
Diskobugti-mi angutit su-
lisinnaasut 14-inik ukioqale-
reersimasut 3,5%-tii Mar-
morilimmi suliniarlutik qin-
nuteqarsimapput.
(Diskobugtimi inuit 10. -
15.000-it missaaniipput taa-
mani).
Suli taama ingerlaqqissin-
naagaluarpugut. Qeqqani
2,5%, Kujataani 3,6%.
Naatsumilli oqaatigiin-
nartariaqarpoq una: Suli-
sartut akornanni aatsitas-
sarsiorfeqarnissaa anner-
tuumik tapersersorneqarsi-
masoq.
Mingutsitsisoqarpa
aalisarnermut
akornutaasumik?
Mingutsitsisoqarsinnaane-
ranik aarleqquteqarsimasut
taamani amerlaqaagut. Aa-
lisarnermut piniamermullu
akomutaalersinnaaneranik
taakkartuisut.
Aap mingutsitsisoqarsi-
mavoq - annikitsuinn arm il-
li, kiUilersimaameqarsin-
naasimasumillu - piniarner-
mut aalisarnermullu akor-
nusersuutaasimanngitsu-
mik.
Uummannammi kommu-
nia aalisarnermik inuutis-
sarsiuuteqarnermut ikaar-
saarsimavoq, naak aatsitas-
sarsiomeq suli ingerlanne-
qaraluartoq.
Nalilertlgu
Ima tamanna paasisaria-
qannginnerluni aatsitassar-
siomeq aalisarneq piniar-
nerlu nunatsinni inuutis-
sarsiutigineqarluarsinnaa-
sut - ikioqatigiissillugit?
Mingutsitsinaveersaar-
nermut taknikki ima pitsaa-
tigilersimavoq aalisamer-
mut piniamermullu akor-
nusersuutaavallaanngitsu-
mik ingerlanneqarsinnaasi-
malluni.
Taava sooq aatsitassar-
siomeq aamma iluaqutigini-
arsinnaassanngilarput?
Aatsitassarsiorfiu-
sarsimasut allat
Ivittuut Paamiut kommu-
niani. Qulissat Diskobugti-
mi. Mestervig Tunumi. Taa-
neqartuni tamani aalisar-
neq annertuumik ineriar-
tortinneqarsimavoq, inuus-
sutissarsiutinut annerpaar-
tanngorlugu, naak aatsitas-
sarsiortoqarsimagaluartoq,
aatsitassarsiortoqartarsi-
manera ataatsimut isigalu-
gu nalilerniassagaanni
apeqqutigineqartariaqartoq
tassa • inuiaqatigiinnut ka-
laallinut iluaqutaasimava?
Akornutaasarsim anera
minnerusimavoq iluaqutaa-
neranit. Suliflissaqartitsini-
amikkut, aningaasarsior-
nikkut, peqatigbffeqamik-
kut kulturikkullu suliniuti-
ni aatsitassarsiorfik qitera-
lugu annertuumik ineriar-
tortitsisoqartarsimavoq....
Qullissat assersuutigeri-
artigit: Aatsitassaqarsi-
manngikkaluarpat Qulissat
pilersimanngisaannassaga-
luarput. Qullissat sulisartut
peqatigiifieqalemerannut
annertuumik sunniuteqar-
simapput. Aamma aner-
saakkut annertuumik piso-
qarsimavoq Qullissani.
Qulissat kulturikkut
Ineriartornerml
annertuumik
qitiusimapput
Qulissat aamarutissarsior-
fittut aallarnerneqaramUi
annertuumik inuiaqatigiin-
nut kulturikkuttaaq sun-
niuteqarsimasutut oqaatigi-
sariaqarput.
SulifTissaqamiamikkut
aningaasarsiomikkullu
Qullissarmiut piniartoqar-
fimmiunut naleqqiullutik
periarfissarissaamemsi-
mapput.
Kikkummita puigorpaat
Qullissarmiut nipilersugaat
nuannersut, suli aliannaa-
rutigineqartartut.
Taamaattumik aatsitas-
sarsiomeq aalisarneq pini-
arnerlu imminnut ikioqati-
giissillugit ingerlanneqar-
sinnaalluarsoraakka, inuia-
qatigiinnut iluaqutaasumik
suliffissaqartitsiniamikkut,
aningaasarsiornikkut pior-
sarsimassutsikkullu.
Aatsitassarsiorsinnaaneq
ulorianartutut isumaqarfl-
giunnaamiartigu. Oqallisi-
gitiguli qanoq iluaqutigisin-
naanerlutigu.
Piniameq aalisamerlu
inuutissarsiuutini pingaar-
nersaajuassapput. Inuiaqa-
tigiinnilli annertuumik ta-
piifligineqartartillugit paa-
siniartariaqarparput nioq-
qutissiomermi amigartoo-
mtit suminngaanniit ma-
tussutissaqartinnissaat aki-
leraamtit qaflatsinngikka-
luarlugit, avataanillu taarsi-
gassarsinianngikkaluarlu-
ta.
Siulitta nunatta tunnius-
sinnaasai atorluarlugit
inuuniartuarsimapput, ilu-
aqutissat uumaatsuuppata
uumassuseqarpataluunniit.
Sianiinneraqqajaqaatigut
teknikkikkut periarflssa-
qarluarluta massa, Nunatta
uatsinnut tunniukkumasai
iluaqutiginianngitsuugutgi-
git!
Allat qanoq isumaqarpat?
Saqqummiuteqqitaq:
APK
Naatsorsuuteqarnermut
pisortassarsiorpoq
kattuffiup Nuummi allaffeqarfianut.
Kattuffiup allaffeqarfiani pisortamut toqqaannartumik akisussaalluni naatsorsuuteqarnermut pisortaq kattuffiup
naatsorsuuteqarneranik naatsorsuusiortarneranillu ingerlatsisussaavoq, suliassaasa ilagalugit akiitsoqartut akiit-
soqarfiillu nakkutiginissaat, kiisalu aningaasatigut ingerlatassanik missingersuusiorneq.
Taakku saniatigut kattuffiup kattuffinnik allanik aammalu pisortaqarfinnik isumaqatiginninniartarnerini atorne-
qarsinnaasussanik Kalaallit Nunaanni aalisagartassat taakkulu aningaasarsissutaasarneri pillugit kisitsisitigut
nalunaarusiortassaaq.
Piginnaaneqarfissai: Naatsorsuuserinermik ilisimasaqaqqissaarluinnarnissaq aammalu PC’erit atorlugit suli-
sinnaassuseqareernissaq. Aalisarnermut tunngasunik paasisimasaqareernissaaq atorfinittussamut iluaqutaas-
saaq.
Oqaatsinik arlariinnik atuisinnaasut salliutinneqassapput.
Aalajangersimavissumik isumaqatigiissuteqarnikkut naapertuulluartumik aningaasarsiaqartinneqarnissaq
neqeroorutigineqarsinnaavoq, aalajangiisuussalluni qinnuteqartoq atorfimmi piginnaaneqarfigisariaqartunut qa-
noq naleqqutsiginersoq.
Maannakkorpiaq inissaqartitsisoqanngilaq, kattuffilli ikiuunniassaaq atorfmittussap naleqquttumik inissarsior-
nerani.
Piaarnerpaamik atorfininnissaq kissaatigineqarpoq.
Itinerusumik paasisaqarusukkaanni APK’p allaffimmi pisortaa Karl Olsen saaffigineqarsinnaavoq, Kattuffiit
llluutaanni Nuummiittumi 3. salimi, imaluunniit telefon 2 40 00 atorlugu, ataasinngornermiit tallimanngornermut
nal. 08.00-p aamma 17.00-p akornanni.
Avataasiutinik
Piginneqatigiiffiit
Kattuffiat
Box310
3900 Nuuk