Atuagagdliutit - 16.09.1993, Qupperneq 10

10
ATUAGAGDLIUTIT/GRØNLANDSPOSTEN
NR. 90 1993

Misigisarpassuit
Marianne Jensen kioskiliarsimalluni oqalorujunneqarnissani
naatsorsuutigisimagaluarpaa, kisiannili USA-mut angalatinneqaannarpoq
NUUK(LRH) - Ukiut 27-it
matuma siornatigut Kultur-
eqarnermut Ilinniartitaa-
nermullu naalakkersuisoq
AFS aqqutigalugu USA-
miissimavoq. Taamaalillu-
nilu Kalaallit Nunaanni
inuusuttunit siullersaalluni
AFS aqqutigalugu nunarsu-
arput misigisaqarfiginiarlu-
gu angalasuuvoq.
1966-imi AFS sunaaner-
soq nunatsinni ilisimane-
qanngilaq. Taamanikkut
Marianne 16-inik ukioqar-
poq, Nuummi Kalaallillu
Nunaata realskole-tuarsua-
ni atuartuulluni. Uulissane-
ersuuvoq kollegiamilu naju-
gaqarluni. Ukioq taanna
misilitsittu ssaasimavoq.
Taamanikkut pissutsit
sukangasorujussuarmik in-
gerlanneqarput. Ilaatigut
anitsiarnerup nalaani kio-
skiliarnissaq inerteqqutaa-
voq. Marianne naalattuuga-
luarpoq, kisiannili ullormi
tassani kioskiliaqqusinngin-
neq niviarsiaraqatinilu
unioqqutippaat.
- Uteratta isaareersimap-
put. Ila ajorluinnaralua-
qaaq. Kiosklmiissinnarluta
atuarnissatsinnut inortui-
vugut. Ernumaqaagut. Atu-
arfimmut iseratta kina tor-
suusami utaqqisoraasiuk?
Rektor Stærmose-p utaqqi-
vaatigut! Inuk taanna piffis-
sami tassanerpiaq naapis-
sallugu kissaatiginnginner-
paavarput, Marianne qun-
gujulaarluni oqarpoq.
Oqalorujuffigineqaru-
jussuarnissarput piareersi-
maffigaarput. Kisiannili
oqaasituaa tassaavoq: Mari-
anne, aasaq mannamiit
ukioq ataaseq USA-miikku-
sunngilatit? Peqqusiileq-
qimmertorujussuuvunga
akuersipallallungalu taava-
lu atuaqatikka iserfigipallal-
lugit, Marianne illarluni
oqarpoq.
Marianne-p angajoqqaani
akuersimmata aasap inger-
lanerani USA-mut aallar-
poq.
Tuluttut
Marianne aallamissaminut
ernumasimanngilaq. Piffis-
sami tassanerpiaq Fru
Stærmose ilinniartitsisora-
lugu ukiuni arlalinni tulut-
tut ilinniarsimavoq, aam-
mami nuannarisimaqaa.
Tuluttut oqaluinnarsorluni
allattariarsorlunilu misilit-
sikkami tamaasa 13-erfigisi-
mavai. Tamannalumi im-
maqa toqqagaanerminut
peqqutaaqataasimassasoq
isumaqarpoq.
- Aallarnialerama oqaat-
sikka ajornartorsiutaanavi-
anngitsut isumaqarpunga.
Taamaalkkaluartorli ern-
gerlunga paasivara oqaatsit
atorneqartut atuarfunmi
ilinniarsimasannit allaane-
rusumik nipeqartut. Kisian-
nili qaangilertortorujussuu-
ara.
- Aallarnissamut oqaatsi-
nik qanoq atuisarneq pin-
gaarnerusariaqanngilaq.
Inuit oqaatsinik ataasiin-
narnik atuisut najugaqarfi-
gigaanni ajornartorsiutaa-
galuartut qaangilertornar-
torujussuupput.
Marianne Kalaallit Nu-
naannit aallannginnermini
annertunerusumik paasi-
tinneqanngilaq. Kisiannili
Danmarkimut tikikkami
angalasorpaaluit allat
USA-liartussat naapissima-
vai, taamaalillunilu ornigas-
sani pillugu annertunerusu-
mik paasisaqarsimalluni.
Inuusuttut 800-t
Rotterdam-imi
inuusuttorpassuit
Europa-meersut
aammattaaq USA-liartussat
naapeqatigiissimapput.
Umiarsuarmik ilaallutik
aallaramik ullut qulit
qaangiummata USA-mut
tikipput.
- Inuusuttut 15-16-inik
ukiullit 800-lluta umiarsu-
armi ataatsimoorpugut.
Umiarsuarmi amerlasuunik
aaqqissuussisoqarsimavoq,
taakkulu ilagaat kulturit-
sinnik oqaluttuaqattaannis-
saq, tassanilu tamatta su-
minngaanneerluta oqalut-
tuaraarput.
- Aallaratta ulloq ataaseq
affar lu amerlanersaalluta
sinifTitsmniiginnarpugu t,
taamanimi anorisioqaagut.
Tamatuma kingornaguit si-
lagissioqaagut, taamaam-
mallu ajoraluaqaaq ullu-
mikkut timmisartorlutik
angalasarmata, ilami ullut
qulit taakku ingerlanerini
paasisaqarluaqaagut. Pis-
sarsiaqarfigilluaqaarput,
ilami aamma angerlaratta
taamatut misigisaqarpugut.
Nuannivippoq.
Marianne Jensen angerla-
rami misigisimasarpassua-
qarsimavoq aammalu aal-
larnerminit ammaneruler-
simalluni, neriupporlu
inuusuttut amerlanerusut
AFS aqqutigalugu nunarsu-
atsinni misigisaqarnissa-
minnut periarfissaq taanna
atorluartarumaaraat.
Marianne Jensen-ip er-
seqqissaatigaa AFS anin-
gaasatigut anguniapiloor-
nartuunngitsoq, ajunngit-
sorsiassaqartitsisarpormi. -
Taamaammallu kommuni-
nuttaaq kajumissaarutige-
rusuppara taamatut angala-
titsinerup qanoq naleqarti-
ginera paaseqqullugu, taa-
maalillutillu inuusuttunut
tapiisaleqqullugit, pisuugin-
naammi meeraat kisimik
aallartariaqanngillat. Inuu-
suttut nunarsuatsinni an-
galallutik misigisaqarnissa-
minnut periarfissaat anin-
gaasaniinnaq killilersorne-
qartariaqanngillat.
- Qinnuteqartoqartillugu
Namminersonrerullutik
Oqartussat nutsinniit Dan-
markimut uterlugulu anga-
lanissamut tapiissuteqar-
tarput.
Coorput nunaat
Marianne Jensen coorput
nunaanni Oklahama-mi na-
jugaqarsimavoq, taannalu
Kansas-ip avannamut kille-
qarfianiippoq, nunaqarfee-
rannguulluni 800-nik inu-
lik. Ataataasoq naasorissaa-
suuvoq, taassumalu nulia
suli avannarpasinnerusumi
najugaqarsimasoq angerlar-
simaannartuuvoq. Pingasu-
nik meeraqarput, angajul-
lersaat college-mi atuarluni.
Akullersaat Marianne-p pe-
qatigaa atuaqatigalugulu
kiisalu nukarlersaat nukap-
piaraq ukiumik ataasiinnar-
mik nukarliuvoq.
- Uaqutariit najugarisak-
ka nunaqarfunmi pisuuju-
nerit ilagaat. Illkorsuaqar-
put nersussuaateqarlutUlu.
Nersussuit ivigartorfiiniit
allamut nuunneqarniale-
raangamik hestersunit in-
gerlanneqartarput.
- Anger lamut utinngin-
nanni ilamissut perorsarni-
arlunga neriorsorpaannga,
kisiannili angutisiara naa-
sorissaasuugami ulapippal-
laarsimammat iluatsinngit-
soorpunga, Marianne illar-
luni oqarpwq.
- Arnarsiara aamma he-
sternissaminut sungiussisi-
mavallaarsimanngimmat
ilagut nersussuarnik nuus-
siniarlutik hesteraagata
marluulluta truck-ersuar-
nik malinnaasinnaasarpu-
gut.
Hesterit
- Ullut ilaanni angutisiama
nersussuarnik nuussisin-
narluni ataatsimiigiarnissa-
ni eqqaalerpaa, aperaangalu
hesterlunga angerlarusunn-
ginnersunga.
- Qanormi iliortartut tak-
usareersimagakkit akuersi-
vunga. Ajornarnavianngi-
larmi.
- Hestimut qaqigama sivi-
sungaatsiartumik iluamik
ingerlavunga. Hesti eqqis-
siivilluni aallarpoq, ilaanne-
eriarlunilu ivigartortarluni.
Suna tamarmi ajunngivis-
sumik ingerlavoq. Kisiannili
tassanngaannaq sukkali-
saarluni aallarpoq. Hesti
unitsinniarlugu qanoq ilior-
tarnersut takusareernikuu-
ara, taamaammallu pituutai
nusuppakka nipiliorlunga-
lu, kisiannili iluaqutaanngi-
laq. Pangalinnera sukkat-
sikkiartuinnarpoq.
- Naggataagut pituutai
iperarpakka, nakkannginni-
assagamalu nujarsuinut no-
qilerlunga. Illu qanilligaan-
gatsigu sangusariannguak-
kut sangusarpugut, sukka-
qalutalu sangusinnarluta
nersutit inaata tungaanut
ingerlalerluta. Nersutit in-
aata matua pukkitsuarar-
suuvoq, taamaammallu qaa-
vaniitillunga naammagina-
viarnatigu. Matu tikinngit-
siarlugu imminut nakkar-
tippunga. Tassalu coorput
arnartaattut pissusilersor-
nituara, Marianne illarluni
oqarpoq, naallu kingusinne-
rusukkut hesternissaminik
ilinniaru su ssimagaluarluni
periarfissarsinngitsoorsi-
mavoq.
Uaqutariit inuunerat
- Angutisiaralu immitsinnut
attaveqatigiilluartorujus-
suuvugut, kisiannili arnar-
siaralu taama attaveqatigiil-
luartiginata. Isumaga malil-
lugu illoqarfimmi arnat nui-
manersaattut inuunini er-
sitsinniarpallaarpaa. Illo-
qarfimmi ilaqutariit pisuut
marluupput, ningiuilu mar-
luullutik illoqarfimmi nui-
maneqqusaattuaannarput.
- Arnarsiara siornatigut
sukuutsillammassuusima-
voq, taamaattormi suli taa-
matut misigisimalaarluni.
Kisiannili immitsinnut atta-
veqatigiinnerput ima ajorsi-
matiginngimmat angerlaan-
narnissanniUuunniit eqqar-
saateqalersimanngilanga,
kisiannili ilaannikkooriarlu-
ta akerleriilaartarpugut.
- Naatsorsuutigisimagu-
naraluarpaammi qatanngu-
tisiara peqatiga ilagineru-
sassagiga. Attaveqatigiillua-
raluarpugut, kisiannili pis-
sutsitsigut assigiinngilagut
taamaammallu assigiinngit-
sunik ikinnguteqarluta. Ta-
matiguinnarlu isumaqati-
giissutigineq qjorpagut.
- Atuarfunmi atuartut-
taaq akunnerminni qanoq
inissisimanertik apeqqutaa-
tillugu immikkuutaarput.
Taakku queens-iusinnaap-
put, homecomming que-
ens-iusinnaallutik, basket-
ballqueensiusinnaallutik al-
laasinnaallutilluunniit. Na-
laaltsornerinnakkut niviar-
siaqqanik qutsinnerusumik
inissisimasunik ikinnguti-
taartorpunga. Isumaqar-
pungalu taamaariarmat ar-
narsiama qatanngutisiama-
lu sinngagilaaraannga.
- AFS-ertumik aatsaat
atuarfunmi atuartoqarpoq,
taamaammallu atuartut so-
qutigisorujussuuaannga, ta-
matumalu nassatarisaanik
naapitarpassuaqarpunga.
- Taamatut angalanermi
misigisimasat nuannersi-
magaluarpata ajorsimagalu-
arpataluunniit ukiup inger-
lanerani misigisat nuanner-
sut amerlasoorsuusarput,
taamaammallu ikinnguti-
taarisimasarpassuarnut
pingaartumillu ilaqutariin-
nut najugarisimasanut atta-
veqarneq qanittuararsu-
anngortarpoq, naallu anger-
larnissannut qilanaaraluai'-
lunga aallarnialerama unga-
kuj ukkaluarpunga.
Ammip qalipaataa
- USA-mut angalaninni ma-
lugilluakkama ilagaat qer-
nertormiunut immikkoor-
titsisarneq. Tamanna New
York-imut takornariarluta
angalagatta naammattoor-
para, tassanimi angutaaser-
nertaqaqisumik akerlius-
sutsimik takutitsisut naam-
mattoorakkit.
- Aammattaaq illoqarfim-
mi najugarisanni qemertor-
miut akerlerineqartorujus-
suupput. Tamanna assut
akueriuminaatsippara. Kisi-
annili nunamut takornarta-
mut akerliussutsimik taku-
titsiniaannarluni ornigun-
nissaq pissusissamisuunn-
gilaq, taamaammallu qanor-
luunniit isumaqaraluaraan-
ni maleruutiinnarnissamut
piumassuseqarnartariaqar-
tarpoq. Soorunami isumma-
gut oqaluttuarisinnaavagut,
kisiannili aamma taakku
isumaat ataqqisariaqartar-
puttaaq.
- Ilaqutariit najukkakka
isumaqarput qernertormiut
sianiitsuusut eqiasuttuullu-
tillu. Inuttut pitsaalluann-
gitsutut isigaat. Illoqarfim-
mi qernertormioqanngilaq,
kisiannili taamatut isuma-
qarput.
- Ataasiarlunga illoqar-
fimmi allami basketball-er-
tunik isiginniaariaqataa-
vunga. Holdip aappaa mar-
lussunnik niviarsissanik
qernertormiortaqarput. Ib-
sarisimasama tamanna paa-
sisimavaat ilaquttariinnullu
najukkannut oqaluttuarlu-
Marianne Jensen: • USA-miikkama coorput arnartaattut
inuunissara ilikkanngitsoorpara. Ilaqutariit najukkama
ilinniartissallunga neriorsoraluarpaannga.
Marianne Jensen: - Der blev ikke nogen cowgirl ud af mig,
da jeg boede i USA. Det havde min familie ellers lovet mig.
(Ass./Foto: Knud José fsen)
tik. Taava angerlarama an-
gajoqqaarsiama oqalorujup-
paannga oqarlutillu taa-
maalioqqissanngitsunga.
- Tassani misigisara sak-
kortoqaaq.
Eqqissineq
- Ilimagilluinnarpara anner-
tunerusumik paasisaqarni-
arlutik angalasut amerlane-
rugaluarpata eqqissinissa-
mik sorsuutiginnittut amer-
lanerulissagaluartut. Nu-
narsuatsinni immaqa AFS
aqqutigalugu angalasartut
ikittunnguugaluarput, kisi-
annili kuuarannguit amer-
lasuut kuussuanngortar-
put...
- Ukiut qaangiuttut amer-
liartuinnartillugit angala-
nerma nalingi takusinnaa-
neruleriartorpakka. Tama-
tumami kingorna inuunin-
nut assorsuaq sunniuteqar-
simapput. Qanorluunniit
ilioraluaraangama oqariaat-
sit pingasut aallaavigisar-
pakka, tassaappullu akaare-
qatigiinneq, tatigeqatigiin-
neq ataqqeqatigiinnerlu.
Qularinngilluinnarparalu
USA-miinninni taakku pis-
sarsiarisimallugit. Inuuner-
mi atukkatsinni oqaatsit
taakku pingasut sumul-
luunniit atorsinnaapput.
- Kulturimut allamut ul-
luinnarnilu atukkanut alla-
nut pulagaanni aatsaat ilua-
mik takuneqarsinnaasarpoq
nammineq inuuneq qanoq
isikkoqarnersoq, taamaalil-
lunilu pissutsit eqqarsaati-
gineqarsinnaalersarlutik.
Oqartoqarsinnaavormi ar-
laat allamit ajunnginneru-
soq. Tamatuma saniatigut
allat inuunerannik paasisi-
mannilerneq pinngortar-
poq, taamaalillunilu aamma
imminut namminerlu nuna-
mut tunngasunik ilikkaga-
qangaatsiartoqarsinnaasar-
poq. Isumaqarpunga ta-
manna pingaarutilerujus-
suusoq, pingaartumik inui-
aqatigiinnit uatsitut anni-
kitsunnguaneeraanni.
- NalUlit allanngortikku-
sunngisatta tammartinna-
veersaarnissaaq pingaarute-
qarpoq, tamatumalu sania-
tigut aamma nunarsuatsin-
ni avatangiisitsinnut am-
maassinitsigut isumassar-
siorluarsinnaalluta.
- Kiisalu aamma malugisi-
mara inuusuttut AFS aqqu-
tigalugu angalasimasut ilin-
niakkaminnik naammassi-
saqartartut. Taamaammal-
lu isumaqarpunga taamatut
angalasarnitsigut inuusut-
tunik nukittuunik inuiaqa-
tigiinnik sullissinissamin-
nut piumassuseqartunik
pissaqalersinnaalluta.
- Taamaammallu aamma
isumaqarpungga inuusut-
tut angalatitsinerisigut nu-
narsuarmi misigisaqartitsi-
sarneq imminut ikiornissa-
mut ikiorsiissutaasoq.