Tíminn - 17.02.1976, Page 9

TÍMINN
Þriftjudagur 17. febrúar 1976
ÞriOjudagur 17. febrúar 1976
TÍMINN
9
S
Sjálfsagt hafa margir
heyrt getið um þetta orð,
júbilár, og tengt það við
hugtakið góðæri hvað
veðurfar snertir, en vita
ekki hvernig það er til
komið í upphafi. Það er
á þann veg, að um 1300
var páfi i Róm, sem hét
Bónifacius 9. Hann var
eitthvað peningalitill,
hefur liklega verið ein-
hver halli á fjárlögunum
hjá honum eins og hjá
íslendingum i ár. Hann
fann þá upp það snjall-
ræði, að fara að selja
mönnum syndakvittanir
og það fé, sem inn kom,
rann allt til kirkjunnar
og páfans. Til þess að
gera þetta hátiðlega, þá
var ekki alltaf hægt að
komast svona vel frá
syndunum. Það var að-
eins þegar páfinn til-
kynnti hátiðlega, að nú
væri júbilár — og var
stundum á nokkurra
áratuga fresti — eða
þegar páfinn var eitt-
hvað sérstaklega pen-
ingalltill.
Frægasta júbilárið var 1518,
þegar páfi var að ljúka við smiði
á Péturskirkjúnni i Róm. Það var
þá, sem munkúrinn Jóhann Tesel
var að selja aflátsbréf i Þýzka-
landi og var svo ósvifinn, að Mar-
teinn Lúter mótmælti. Það var
einmitt i þetta eina sinn, sem Is-
lendingum gafst kostur á að
kaupa sér syndakvittun. Það kom
einn munkur hingað til þess að
selja syndakvittanir. Þá var
Stefán Jónsson biskup i Skálholti
auknefndur ,,grjótbiskup” af
bændum. Þeim hefur sjálfsagt
þótt hann heldur umsvifamikill.
Stefán biskup gat auðvitað ekki
bannað þessa sölu, sem hinn
heilagi faðir i Róm stóð á bak við,
en þó var hann svo viðsýnn, að
hann varaði menn við að verzla
við munkinn. En það stoðaði litt,
þvi hann fór um allt land og seldi
syndakvittanir fyrir stórfé. Sið-
asta júbilár hjá páfa var 1950
fyrir réttum aldarfjórðungi.
Nú er öllum Islendingum Ijóst,
sem lifað hafa hálfa öld eða
meira, að aldrei hafa svipaðar
framfarir gerzt á þessu landi,
bæði til sjós og sveita, og á þess-
um siðustu 25árum. Maður fellur
alveg i stafi að sjá öll þau verð-
mæti sem hafa hlaðizt upp i
landinu. Má þar til nefna allar
þær byggingar og vélar, farar-
tækin á lofti og láði, og siðast en
ekki sizt skipastólinn.
Þaö ætti engum að koma á ó-
vart, þó að einhver stafur væri
fyrir þessu öllu. Væri nií ekki til-
valið að gera nýhafið ár að júbil-
ári og kaupa sér syndakvittun
fyrir það sem miður hefur farið
og það er auðvitað margt.
Framámenn þjóðarinnar hafa
lofað okkur að heyra sitt álit á á-
standinu, og það verður að segj-
ast afdráttarlaust, að það er ekki
bjart. Biskupinn yfir Islandi
hefur sagt okkur hvað við erum
staddir i andlegum efnum, og þar
þarf vist engu við að bæta. For-
setinn á Bessastöðum hefur svo
tekið hina hliðina á málinu og tók
sitt guðspjall ekki úr bibliunni
heldur notar gamla visu úr ná-
grenni við sig. Það bezta er lika
að enginn veit hver er höfundur-
inn. En visan stendur fyrir sinu:
Þessu var aldrei um Alftanes
spáð
að ættjörðin frelsaðist þar.
Visan er svona:
Álftnesingurinn úti liggur
og aldrei sefur,
dregur meira en drottinn gefur
dyggðasnauður maðkanefur.
Ég man nú ekki til þess að það
sé nefnt i bibliunni að ekki megi
draga meira en drottinn gefur.
Samt rámar mig i það, að þar sé
nefnt, að það sé erfitt að fá upp-
skeru þar sem maðurinn ekki sá-
ir, og er það vist skylt þvi að ætla
sér að draga meira en drottinn
gefur. Hvað sem öllum vanga-
veltum liður um þessa hluti þá
höfum við Islendingar dregið
meira en drottinn gaf okkur þessi
siðustu ár, og verðum að horfast i
augu við þá staðreynd, að halli á
rikisreikningnum er við siðustu
áramót 5 milljarðar, og við verð-
um að kaupa syndakvittanir fyrir
þá synd hvort sem okkur likar
betur eða verr.
Ég er nú ekki farinn að ganga
svo i barndómi, að ætla að ég geti
komið með góð ráð sem dugar i
þeim vanda sem er framundan.
En ég hef hlustað á mál mér
meiri og vitrari manna bæði fyrr
og siðar á þessari öld.
Nú ætla ég að vera svo djarfur
að lofa mönnum að heyra hvað
sagt var við unga fólkið á þessu
landi á fyrsta fjórðungi þessarar
aldar, og það af manni, sem
hlustað var á, Það var fyrsti
skólastjórinn við kennaraskól-
ann, séra Magnús Helgason, og
þarf ekki að kynna hann frekar.
Það vill svo vel til að Kvöldræður
hans eru til á prenti, en I þeim er
erindi sem heitir Brautryðjandi.
Ég tek smápóst úr þvi, sem er á
þessaleið: „Nú ætla ég að tala við
ykkur eins og ég væri að tala við
stálpuð börn. Þið hafið tekið eftir
standmynd af Jóni Sigurðssyni á
Stjórnarráðsblettinum og get ég
að ykkur finnist til um karl-
mennskusvipinn og tignarbragðið
og hugsið, að betra hafi verið að
hafa slikan mann með sér en
móti. En hafið þið skoöað stall-
ann, sem myndin stendur á,
Framan á honum er mynd, lág-
mynd, sem litið ber á nema skoð-
uð sé nærri. Þar er hópur manna i
oddfylkingu og gengur einn
fremstur, en fyrir þeim verður
stórgrýtisurð, sem ekki virðist
fær nema fuglinum fljúgandi. En
foringinn hikar ekki, hann ræðst á
björgin er teppa leiðina, þrifur
þau i fang sér með heljarafli kast-
ar þeim til beggja hliða og ryður
þannigbrautgegnum urðina fyrir
sig og fólkið sem á eftir fýlgir.
Þið skiljið hvað myndin segir á
þessum stað. Þessi kappi, sem
ryður burt stórgrýtinu, er Jón
Sigurðsson, múgurinn sem kemur
á eftir og gengur brautina sem
hann ryður er þjóðin hans, Islend-
ingar. Þið hafið nú lesið um hvaða
steinar það voru, sem hann ruddi
úr vegi, svo að Islendingar gætu
komizt áfram, tekið framförum,
orðið meiri menn og betri og liðið
betur en áður. Það voru langtum
verri björg, en hér eru i holtun-
um, verri en i sjálfu Ódáða-
hrauni. Það voru fáfræði, féleysi,
samgönguleysi, yfirráð annarrar
þjóðar, verzlunaránauð og ein-
veldi konungs i öðru landi o.fl.
Jón braut fyrsta skarðið i þennan
óheillagarð svo að um munaði.
Siðan hefur verið haldið áfram
sömu leið, ognú er okkur Islend-
ingum engin vorkunn að láta okk-
ur liða betur og vera meiri menn
og betri en á meðan öll þessi ó-
heillabjörg tepptu framfaraleið-
ina. En þó að Jón Sigurðsson sé
llklega mesti maðurinn sem Is-
land hefur átt, og islenzka þjóðin
eigi honum ailra manna mest að
þakka þær framfarir, sem hjá
henni hafa orðið á 100 árum. Þé
eru-ótal margir fleiri, sem rutt
hafa steinum úr götu hennar og
hjálpað okkur þannig áfram.
Finnst ykkur ekki, að gaman og
ánægjulegt væri að gera eitthvað
sem yrði til þess að öðrum liði
betur fyrir.
Þið hugsið ef til vill, að til þess
að geta það þurfi svo mikið hug-
vit, hreysti, þol, lærdóm og auð
fjár, en það er nú alveg skakkt
hjá ykkur, það þarf hreint ekki
mikið til þess.
Nú skal ég segja ykkur sögu.
Mér dettur i hug litið atvik, sem
ég man frá bernsku. Það voru
hjón á bæ, sem áttu mörg börn og
uíðu að lifa spart eins og fleiri Is-
lendingar á þeim tima. Það var
langt frá kaupstað og ekki þangað
farið nema á sumrin. Ef eitthvað
þraut fyrr en vant var að fara í
kaupstaðaferðina, þá varð að lifa
án þess.
Einu sinni heyrði eitt barnið, að
mamma þess sagði manninum
sinum, að hún ætti svolitinn syk-
ur eftir, að hún gæti ómögulega
treint hann lengur en til sumars.
Þá verðum við að drekka kaffið
sykurlaust i vor úr þvi, sagði
hann. Barnið vorkenndi mömmu
sinni og sagði þetta systkinum
sinum. Þá sagði eitt, við skulum
gera nokkuð, við skulum geyma
molana, sem við fáum með kaff-
inu okkar héðan frá og áfram að
sumarmálum, og gefa svo
mömmu safnið I sumargjöf. Þetta
var samþykkt i einu hljóði. Elzta
telpan saumaði poka úr pjötlum
og i hann voru svo molarnir látn-
ir, og pokinn með þeim geymdur i
stakk sem hún átti.
Enginn fékk að vita þetta af
fullorðna fólkinu á bænum svo
dult fóru þau með samtökin, og
þau voru ekki rofin samtökin þau.
Oft var pokinn skoðaður, hvað i
honum hækkaði en það gekk
seint, þvi að molarnir voru smáir.
Mikill var fögnuðurinn einu sinni.
Það kom kona úr nágrenninu i or-
lof sitt og gaf vænan sykurmola
hverju barni. Þeir fóru allir ó-
skertir i pokann.
Á sumardaginn fyrsta kom svo
allur hópurinn brosleitur og hálf
feiminn þá til mömmu sinnar og
gáfu börnin henni pokann með þvi
sem i honum var. Mikill var fögn-
uðurinn þegar mamma þeirra
kyssti þau öll fyrir. Þið getið nú
imyndað ykkur að þessi börn
þurftu að láta dálitið á móti sér að
stinga ekki sykurmolunum upp i
sig sem þau fengu með kaffinu.
Það mátti heita eina sælgætið
sem þau smökkuðu. Þau höfðu
ekki svo mikið sem smakkað
brjóstsykur,. karamellur, appel-
sinurog þess háttar — bara fáein-
ar gráfikjur og rúsinur einu sinni
á ári, þegar pabbi þeirra kom úr
kaupstaðnum. Þeim þótti auðvit-
að sykur alveg jafngóður og ykk-
ur, nema þvíbetri sem þau fengu
hann sjaldnar og minna af hon-
um. Það var ekki stór sumargjöf-
in sem þau færðu móður sinni. En
það er ég viss um að sjaldan hefur
sumargjöf verið þegin eða af
hendi látin með meiri fögnuði.
Mamma þeirra var að visu nærri
þvi eins sykurlaus eftir sem áður,
þvi hún hafði fjölmennt heimili,
en henni þótti svo frámunalega
vænt um að börnin höfðu haft
svona mikla hugsun og sjálfsaf-
neitun og staðfestu og allt til þess
að gleðja hana. Og aldrei hefðu
börnin getað etið svo mikið af
sykri né öðru sælgæti, að ánægjan
af þvi hefði komizt i hálfkvisti við
gleðina af þvi að geta gefið
mömmu sinni það sem hana vant-
aði. Ég er hræddur um að mörg
kaupstaðabörnin núna gætu gefið
mömmu sinni heldur beysnari
sumargjöf, ef þau söfnuðu saman
aurunum, sem þau eignuðust, og
gáfu henni I staðinn fyrir að
kaupa sér fyrir þá sælgæti og
skemmtanir. Viljið þið reyna ein-
hvern tima, hvort það er ekki
meiri ánægja að draga saman
aurana sina I sumargjöf handa
mæðrum ykkar eða einhverri
annarri fátækri mömmu heldur
en að kaupa sælgæti fyrir þá eða
inngöngu i bió?”
Þessari grein séra Magnúsar
likurmeð stóru spurningarmerki,
og nú er bezt, að það sé sent til
allrar þjóðarinnar i dag og ekki
sizt til alþingismannanna, sem nú
eru komnir saman aftur eftir
jólafriið. Þessi saga gerðist um
þetta leyti árs fyrir réttum 100 ár-
um. Það ætti ég að vita bezt, þvi
að telpan, sem saumaði pokann,
var mamma min, og ég var ekki
gamall, þegar hún sagði mér og
öðrum börnum sinum þessa sögu.
Hún lét það fylgja, að þetta væri
með beztu minningum úr æsku,
þegar hún og systkini hennar, og
þar á meðal séra Magnús, serh
fyrstur kom með tillöguna, fóru
meo molana til mömmu sinnar á
sumardaginn fyrsta.
Nú er bezt að snúa slnu kvæði I
kross og yfirgefa brautryðjand-
ann á Austurvelli, sem starfaði á
siðastliðinni öld og brautryðjand-
ann I Kennaraskólanum, sem
starfaði á fyrri hluta þessarar
aldar og heyra hvað þeir segja,
sem nú eru brautryðjendur á sið-
ari hluta aldarinnar og því mitt á
meðal vor. Það vill svo lika vel til
að þeir hafa nýlega komið fram i
sjónvarpi og lofað alþjóð að heyra
hvað þeir hafa fram að færa og til
málanna að leggja. Á ég þar að
sjálfsögðu við Halldór Pálsson
búnaðarmálastjóra og Hákon
Bjarnason skógræktarstjóra.
Þeir hafa vafalítið skemmt fleiri
en mér þegar þeir voru að lýsa
sinum afrekum og áhugamálum.
Það dregur enginn I efa, að þeir
eru báðir brautryðjendur, hvor á
sina visu og á sinu sviði. Halldór
trúir á sauðkindina, en Hákon á
skógræktina, og þeim gengur
alveg bölvanlega að samræma
þetta hvort tveggja, og Hákon
segist vera i striði við sauðkind-
ina. Þetta er hreinn klaufaskapur
eða misskilningur. Mér finnst, að
ég hafi fullan rétt til þess að
leggja hérna orð I belg og auðvit-
að kemur engum á óvart, að min
trú er á sauðkindina frekar en á
skógræktina.
Það er nú rúmlega hálf öld sið-
an ég stofnaði sauðf járræktarbú á
Hrafnkelsstöðum með sauðfjár-
stofni, sem ég sótti norður i Mý-
vatnssveit og Bárðardal, og hefur
þessi stofn verið hér siðan. Þessu
búi var svo breytt i sauðfjárrækt-
arbú fyrir Sunnlendingafjórðung
fyrir 40 árum og starfar enn á
sama grundvelli.
Hvort þessi starfsemi hefur
gert eitthvað gagn, er ekki mitt
að dæma, en að minnsta kosti er
það miklu minna en ég hefði vilj-
að, enda mörg ljón verið á vegi.
Þó má geta þess, að á þessu ári
eru 25 ár síðan ég var gerður að
heiðursfélaga i Búnaðarfélagi Is-
lands fyrir búfjárrækt, og er ég
þar einn á báti. Ég fékk þetta i af-
mælisgjöf, þegar ég varð sextug-
ur, og kærkomnari afmælisgjöf
hefði ég ekki getað fengið. Þá var
vinur minn, Páll Zóphoniasson,
búnaðarmálastjóri. Halldór Páls-
son hefur verið ráðunautur i
sauðfjárrækt siðan 1937 og búnað-
armálastjóri siðan 1963. Hann
hefur þvi komið við sögu i sauð-
fjárrækt og getur vel verið stoltur
af sinum afrekum i sauðfjárrækt
og við höfum vist hvorugur
skammazt okkar fyrir trúna á
sauðféð.
Það var ekki bjart yfir sauð-
fjárræktinni, þegar Halldór tók
við starfinu sem ráðunautur. Þá
voru fjárpestirnar að drepa niður
féð, og það endaði með allsherjar
niðurskurði fyrir aldarfjórðungi
sem kunnugt er á Suðurlandi. En
það er til málsháttur, sem er á
þessa leið: Fátt er svo með öllu
illt, að ekki boði nokkuð gott.
Þetta kom glöggt fram á árum
fjárpestanna. Þau kenndu bænd-
um — sérstaklega á Suðurlandi —■
það sem ráðunautarnir höfðu
aldrei getað kennt þeim, nefni-
lega hvernig ætti að fóðra ærnar
til þess að þær gæfu fullar afurðir.
Þegar féð hrundi niður, varð
mörgum fyrir að reyna að fá sem
mestan arð af þvi, sem eftir lifði
og heyin voru næg til þess að
þetta var hægt. Þegar bændur
fengu nýjan fjárstofn fyrir 25 ár-
um, voru þeir búnir að læra,
hvernig heppilegast væri að fóðra
ærnar og árangurinn lét ekki á
sér standa. Þar hefur gerzt ævin-
týri, sem mig og ég held engan
hefur dreymt um, hvað b jartsýnir
sem menn voru.
Slðasta vor var hart, og yfirleitt
öllum ám gefið inni allan sauð-
burðinn. Þetta vor hefði skilið
eftir sig það hörmulega orð —
fellir — á öllum öldum íslands-
byggðar, nema þessari siðustu. Á
þessu herrans ári 1975 sneru
bændur svo rækilega vörn I sókn,
að þegar staðreyndirnar koma i
ljós eru þær þannig: Færri bænd-
ur en nokkru sinni hafa verið á
þessu landi skiluðu meiri afurð-
um af sauðfé I þjóðarbúið en áður
hefur þekkzt. Geri aðrir betur. Ég
sé I blöðum, að afurðir — aðeins
af ull og skinnavöru — hafa verið
þrir milljarðar og það var látið
fylgja, að þetta mætti margfalda,
ef allt væri selt fullunnið. Þarna
nefnir enginn, að markað skorti.
Rússarkunnaaðmeta ullarpeysur
Berum þetta saman viö hinn
aðalatvinnúveginn, sjávarútveg-
inn. Skipin eru stærri og fleiri en
nokkru sinni, en þau skila ekki
meiri afurðum en áður, og allir
eru logandi hræddir um fiskstofn-
ana. Þessi er munurinn á ræktun
og rányrkju.
Það er fyrst og fremst sauð-
kindinni, að bakka. að okkar
norðlæga og hrjóstruga land er
byggilegt. Mér hefur stundum
dottið i hug, að þegar forsjónin
hafði skapað mánninn, þá skap-
aði hann næst sauðkindina, svo
hann gæti lifað.
Við skulum miða við tslendinga
eina. Hver gæti safnað saman ör-
æfagróðri þessa lands og breytt
honum i afurðir ef ekki væri sauð-
féð? Hverju hefðu menn átt að
klæðast i þessu kalda landi ef ekki
voru ullarfötin? Hvernig hefðu
menn getað sótt sjóinn i opnum
bátum eins og gert var um aldir,
ef ekki hefði verið skinnklæðin?
Meira að segja var ekki hægt að
halda guðsþjónustu nema að hafa
tólgarkerti á altarinu. Klæði og
skæði lagði kindin til. Læt þetta
nægja um sauðkindina og taki
aðrir við.
Hvað er svo að segja um Hákon
Bjarnason og skógræktina? Þar
er ég stórum ófróðari en um sauð-
féð. Þó hef ég i full 70 ár farið
fram hjá skóginum við Rauða-
vatn og mér sýnist hann fljótt á
litið vera alveg eins og hann var
fyrst, en það kann að vera mis-
skilningur. En til þess að reyna að
vera sanngjarn, þá skal ég viður-
kenna að ég hef farið um Hall-
ormsstaðaskóg og séð þar
ánægjulega sjón, og það má vel
vera, að þar eigi skógræktin sér
framtið. Hitt er ég alveg sann-
færður um, að á Suðurlandi eig-
um við að rækta gras og sauðfé.
Það er sjón, sem enginn getur
gleymt, að sjá sandana, bæði á
Rangárvöllum og i Skaftafells-
sýslum, breytast i kafloðin tún og
sjá heykögglaverksmiðjurnar
breyta grasinu i heyköggla, sem
er forláta fóður fyrir allar teg-
undir búfjár.
Við fengum lika þá sönnun, sem
við þurftum i skirdagsveðrinu
fyrir meira en áratug, sem drap
furu- og grenitfen i svo stórum
stil, að hörmulegt var á að horfa.
Enda hafa menn nefnt þetta veð-
ur „Hákonarveður”. Það sama
vor fór ég um á Hallormsstað og
þar var allt i lagi, þvl að gróður
hafði verið skemmra á veg kom-
inn þegar óveðrið skall á.
Það þýðir aldrei að ætla sér að
neita staðreyndum. Það er næsta
furðulegt, þegar framámenn
þjóðarinnar eru að halda fram
ámóta fjarstæðum og þvl, að við
eigum að lifa á skógrækt, en
hætta við sauðféð. Þða er gott, að
ekki komi oft „Hákonarveður”.
Þetta er þjóðhættuleg starfsemi,
þvi það er vitað, að það eru marg-
ir, sem gleypa það, sem þessir
menn halda fram, alveg óhugsað.
Það er lika annar maður sem
heldur þessu fram, að við ættum
að losa okkur við sauðféð. Það er
maðurinn, sem allir telja sér
skylt að vitna i við öll möguleg
tækifæri, jafnvel prestarnir i
stólnum. Þessi maður er Nóbels-
skáldið sjálft, Halldór Laxness.
Hann lét það út úr sér fyrir nokkr-
um árum, að visitalan mundi
lækka um 40 stig ef allt sauðfé á
Islandi dræpist. Þessu mótmælti
enginn. Ég hitti framámenn I
Reykjavik, sem sögðu, að þetta
væri alveg rétt hjá Halldóri. Þá
var nú visitalan stórum lægri en
nú og ef til vill hefur hann reiknað
dæmið upp á nýtt og látið það
koma fram i nýjustu bók sinni,
þegar hann var að reka úr túninu
heima. Að minnsta kosti hefur
hann ekki getað lofað sauðkind-
inni að vera i friði frekar en vant
er, það sér maður i ritdómi um
bókina.
Hver veit nema þarna sé fundin
lausnin við öllum þeim vanda,
sem menn eru. að útmála um
þessi áramót. Ef allt sauðfé á Is-
landi dræpist, yrði Hákon Bjarna-
son liklega glaður i sinu hjarta.
En ég varð innilega glaður af
annarri frétt, sem ég var að
heyra i útvarpinu. Það er nefni-
lega nýbúið að gera upp alla bú-
reikninga, sem bændur héldu
1974, og þá er það sauðféð, sem
skilar bændum mestum arði, og
þá er siðasta ár efalaust enn þá
betra fyrir féð, þvi það er metár i
afurðum.
Þegar ég heyri bornar fram
ámóta fjarstæður og þeir gera,
Halldór Laxness og Hákon
Bjarnason, þá dettur mér i hug,
það sem Roosevelt Bandarikja-
forseti sagði eitt sinn i ræðu og er
á þessa leið: „Það er gott að
horfa á stjörnurnar, en menn
mega bara ekki gleyma þvi, að
þeir ganga á jörðinni”. Mér finnst
að sá hópur manna sé alltaf að
stækka á þessu landi, sem horfir á
stjörnurnar, en gleyma þvi að
þeir ganga á jörðinni, og þar eru
þeir Hákon Bjarnason og Halldór
Laxness i fararbroddi og sann-
nefndir brautryðjendur.
Það er nú vist nóg komið af svo
góðu, munu margir segja, sem
lesa þessar bollaleggingar. En
fyrst ég er að ræða um árásirnar
á sauðféð og þar með á bænda-
stéttina, þá má ekki alveg gleyma
garminum honum Katli, sem er
fyrrum ritstjóri VIsis. Hann hefur
um árabil stundað það sem at-
vinnu að skamma bændastéttina.
Hans áramótaforystugrein fjall-
aði um það að fækka bændum.
Það eru nú margir búnir að svara
honum, og þar á meðal Halldór
Pálsson i áramótaávarpi sinu. Ég
hef aldrei lagt þarna orð i belg, og
hefur mig þó oft langað til þess.
Ég hef réttlætt þögn mina með
málshættinum fræga — svo skal
leiðan forsmá að anza honum
engu.
Ég hef vitnað i merka menn i
þessum þætti, og þá er bezt að
láta hann reka lestina, sem allir
Islendingar þekkja og elska,
skáldið okkar allra, Davið
Stefánsson frá Fagraskógi. Hann
tók þetta mál til meðferðar i bók-
inni, sem kom út rétt áður en
hann dó og heitir Mælt mál. Hann
hetur þetta til málanna að leggja
um tillöguna að fækka bændum,
og takið þið nú vel eftir —■ og rit-
stjórinn lika, ef hann vill heita
hugar sins ráðandi. Svona hljóðar
það: „Þeir, sem vilja flytja sam-
an byggðina og flytja fólk frá út-
skögum og afdölum til samyrkju-
búa eða hverfa miðsvæðis, þeir
hugsa I árum, ekki i öldum. Ann-
ars er ástæðulaust að amast við
samyrkjubúskap, ef hann getur
samrýmzt skapgerð fólksins. Hitt
er mörgum þyrnir i augum að sjá
byggða dali og skaga leggjast i
eyði. Hvað hafa þessir staðir til
saka unnið? Brimhljóð og lækjar-
niður kunna að hafa sett annan
svip á sitt fólk en götuskarkali og
hornablástur á borgarbúa. En er
það æskilegt, að allir séu steyptir
i sama mót? Þessir fögru staðir
eiga ekkert skylt við smitbera eða
glæpamenn, sem þarf að ein-
angra. Þeir eru fullkomlega jafn
réttháir öðrum byggðarlögum.
Þar bjó um langan tima harð-
gert fólk og veðurbitið, sem
storkaði veðrum og erfiðleikum
og þarf hvorki að blygðast sin
fyrir tungu sina né lífsvenjur.
Þaðan eru komin mörg óskabörn
þjóðarinnar, kjörviðir kynslóð-
anna. Hjá þvi hefur aldrei þrifizt
sá veimiltitu hugsunarháttur at-
kvæðasmalans að færa byggðina
saman, minnka Island. Það hefur
aldrei þótt dyggð i þessu landi að
hafa börn útundan. Þess vegna
eiga þing og stjórn fyrir hönd al-
þjóðar að rétta þessu fólki hjálp-
arhönd, gera vegi og brýr, þar
sem nú eru ófærur, raflýsa dalina
og nesin, efla samgöngur á sjó,
landi og I lofti, svo að við þær
byggðir hefjist réttlát viðskipti i
stað aðrráns og hirðuleysis. Þá
fyrst hefur þetta þrautseiga og
rammíslenzka fólk hlotið verð-
skuldaða umbun. Brátt munu ný
býli risa við veginn og blómlegar
byggðir fóstra heilbrigðar og
hraustar ættir. Þá mun það vitn-
ast, að I raun og veru voru þessir
staðir aldrei afskekktir nema I
hugarórum fárra skammsýnna
stofulalla. Nú er sú öld komin, að
kotin keppa við höfuðbólin. Það
veit á gott. Heitum þvi öll að
stuðla að þvi með ráðum og dáð,
að byggðin færist ekki saman,
heldur i aukana, unz allt verður
ein gróandi heild. Það er að
stækka Island.”
Þetta sagði skáldið fyrir 20 ár-
um, en þar er slegið á streng, sem
ætti að eiga enduróm I brjósti
hvers islenzks manns. Skáldið frá
Fagraskógi fór aldrei dult með
ást sina á sveitunum, og bændur
landsins fá þennan glæsilega
vitnisburð hjá honum:
Þeir sem akra yrkja, auka
landsins gróður
eru I eðli tryggir ættjörð
sinni og móður.
Ryðja grýttar götur, gjafir
landsins blessa.
Bóndans starf er betra en
bæn og sálumessa.
Þessi maður fór i sinu sumar-
frii upp á Sellandafjall, sem gnæf-
ir yfir Mývatnssveitina, þar sem
fólkið tollir hvað bezt i átthögun-
um, og þar orti skáldið eitt af sin-
um snilldar kvæðum. Eitt erindið
er um Mývatnssveit, og hljóðar
svo:
Hér er vargur og vetrarharka,
veiðin stopul og treg.
Það hlýtur að vera hlýrra að búa
i húsi við Laugaveg.
Davið missir ekki marks frekar
venju. Það er sjálfsagt hlýrra að
búa I húsi við Laugaveg en i af-
skekktri sveit. En ættum við
kvæðið góða, „Fjalladrottning,
móðir min”, ef Sigurður Jónsson
á Arnarvatni hefði alizt upp i húsi
við Laugaveg? Ekki finnst mér
það trúlegt. Það eru svo nýjustu
fréttirnar, að frúin i Garði i Mý-
vatnssveit átti skáldsögu i Norð-
urlandskeppninni og hlaut góða,
dóma en Árnesingurinn hafði
slaginn og er sá fyrsti, sem þann
heiður hlýtur, og megum við Ár-
nesingar vel við una.
Það allra nýjasta i fréttum er
svo það, að Dagblaðið nýja og
bændaniðingarnir eru búnir að
kaupa stórhýsi við Laugaveg.
Þeim verður vonandi ekki kalt að
skrifa um bændur landsins i næði
i framtiðinni.
Svo óska ég öllum landsmönn-
um árs og friðar, og mun ekki af
veita. Helgi Haraldsson
y A _ _
JUBILAR 1976

Læknar
3
%}

Læknir óskast til afleysinga á barnadeild Heilsu-
verndarstöðvarinnar frá 1. marz til septemberloka.
Upplýsingar um starfið gefur yfirlæknir deildarinnar.
Heilsuverndarstöð Reykjavikur
íw<
te
1
i
Starf sveitarstjóra
hjá Neshreppi utan Ennis er laust tilum-
sóknar.
Umsóknir sendist hreppsnefndinni eigi
siðar en 1. marz n.k.
Upplýsingar um starfið veita Sigþór Sig-
urðsson i sima 93-6604 og Ingi Einarsson i
sima 93-6649.
Hreppsnefnd Neshrepps utan Ennis.
Höfum fyrirliggjandi
hljóðkúta og púströr
í eftirtaldar bifreiðir
Bedford vörubíla....................hljóðkútar og púströr.
Bronco............... ..............hljóðkútar og púströr.
Chevrolet fólksbila og vörublla.....hljóökútar og púströr.
Citroen GS og DS....................hljóðkútar og púströr.
Datsun disel og 100A-1200-1600-160-180.. hljóökútar og púströr.
Chrysler franskur...................hljóökútar og púströr.
Dodge fólksbila.....................hljóðkútar og púströr.
D.K.W. fólksbila....................hljóökútar og púströr.
Flat 1100-1500-124-125-127-128 .....hljóðkútar og púströr.
Ford, ameriska fólksbfla............hljóökútar og púströr.
Ford Anglia og Prefect........... hljóðkútar og púströr.
Ford Consul 1955-’62................hljóðkútar og púströr.
Ford Consul Cortina 1300-1600 ......hljóðkútar og púströr.
Ford Escort.........................hljóökútar og púströr.
Ford Zephyr og Zodiac...............hljóökútar og púströr.
Ford Taunus 12M, 15M, 17M og 20M .... hljóökútar og púströr.
Ford F100 sendiferðabila 6 & 8 cyl..hljóðkútar og púströr.
Ford vörubila F500 og F600..........hljóökútar og púströr.
Hillman og Commer fólksb. og sendiferðab....hljóökútar og
púströr.
Austin Gipsy jeppi..................hljóökútar og púströr.
International Scout jeppi...........hljóökútar og púströr.
Rússajeppi GAZ 69...................hljóökútar og púströr.
Willys jeppi og Wagoneer............hljóökútar og púströr.
Jeepster V6.........................hljóökútar og púströr.
Landrover bensin og dlsel...........hljóökútar og púströr.
Mazda 1300-616......................hljóökútar og púströr.
mercedes Benz fólksbila
180-190-200-220-250-280 ............hijóökútar og púströr.
Mercedes Benz vörubíla..............iiljóðkútar og púströr.
Moskwitch 403-408-412...............hljóökútar og púströr.
Opel Rekord og Caravan..............hljóökútar og púströr.
Opel kadett og Kapitan..............hljóökútar og púströr.
Peugeot 204-404-504 ................hljóökútar og púströr.
Rambler American og Classic.........hljóökútar og púströr.
Renault R4-R6-58-R10-512-R16........hljóökútar og púströr.
Saab 96 og 99.......................hljóðkútar og púströr.
Scania Vabis........................hljóökútar.
Simca fólksbila.....................hljóökútar og púströr.
Skoda fólksblla og station..........hljóökútar og púströr.
Sunbeam 1250-1500 ..................hljóökútar ogpúströr.
Taunus Transit bensin og disel......hljóökútar og púströr.
Toyota fólksbila og station.........hljóökútar og púströr.
Vauxhail fólksbila .................hljóökútar og púströr.
Volga fólksbila.....................hljóökútar og púströr.
Volkswagen 1200-1300 hljóökútar og púströr.
Volvo fólksbila.....................hljóökútar og púströr.
Volvo vörubila F85-85TD-N88-F88-N86
F8fcN86TD-F86TD.....................hljóökútar.
Púströraupphengjusett i flestar geröir bifreiða.
Pústbarkar, flestar stæröir.
Setjum pústkerfi undir bila, simi 83466.
Sendum í póstkröfu um land allt.
Bílavörubúðin Fjöðrin h.f.