Mánudagsblaðið - 30.05.1966, Síða 5

Mánudagur 30. maí 1966
AAánudagsblaðið
5
Með vopnum lýðræiisins
Framhald af 6. síðu.
héimildir telja verðmæti her-
búnaðarhjálpar Bandaríkja-
manna einna hafa numið um $
11—12.000.000.00 miðað við
verðgildi árið 1938! Þar við má
svo bæta framlagi Breta og
Samveldislandanna. Til fróð-
leiks og eftirþanka birti ég hér
upptalningu á því helzta, sem
Bandarikin og Bretland lögðu
sovétmönnum til af herbúnaði
til „frelsunar- og menningar-
starfsemi":
smál.
1. Jarðolia—benzín 2.594.383
2 Skotfæri 701.636 Stk.
3. Flugvélar 15.493
4. Slmðdrekar 16.756
5. Vélbyssur 135.000
6. Flutningabifreiðir 427.284
7. Vélhjól 35.170
8. Jeppar 50.000
9. Járnbrautarvagnar 1.045
10. Dráttarvagnar 7.164 ' Smál.
11. Gúmmi 20.000 Pör
12. Hermstígvél 14.000.000 Metrar
13. Baðmullardúkar 90.000.000 Smál.
14. Aluminium 420.000
15. Stál í jámbr.teina 2.120.000
16. Léttir málmar 733.000
Það hefur margur þakkað
fyrir minna og gert sér allt far
um að reynast verðugur gjaf-
anna. Og það vantar ekkert
upp á að sovjetmenni hafi lát-
ið verkin tala. Þau hrópa til
himins og örin gróa aldrei.
„Er þér eitthvað óglatt? Er
þér þungt fyrir brjósti?
Dreptu Þjóðverja! Langar
þegar að komast sem fyrst
heim? Dreptu Þjóðverja- Ef
þú ert réttlátur og samvizku
samur maður — dreptu
Þjóðverja!“ (Ilja Ehren-
burg: Ritsafnið STRlÐ (við
hafnarútgáfa í þremur bind-
um) prentað í Moskvu 1953,
prentverk „Poligráfniga“,
bls. 114).
Hér grípum við niður í nokkra
eiðsvarna vitnisburði, sem varð
veittir eru í skjalasafni Flótta-
mannamálaráðuneytisins í Bonn
og Koblenz (Ost-Dok. 1, Frage-
bogenrichte des Bundesarchivs,
Ost-Dok. 2. — Erlebnisberichte
und Kreisberichle):
Snemma morguns hinn 25.
marz 1945, á milli kl. 4 og 5,
halda rússneskar hersveitir inn
í bæinn Kreuzendorf. Nokkrum
dögum áður hafði borgarstjór-
inn gefið fyrirmæli um að rýma
bæinn, og flestir íbúanna höfðu
lagt upp með farangursvagna
sína áleiðis til Súdetahérað-
anna eftir leiðinni um Roben,
Olbersdorf, og Kirchberg.
Nokkrum þeirra heppnaðist m.
a.s. að komast til Bayern.
Þrátt fyrir það urðu um 50
manns eftir í bænum, þ.á.m.
presturinn.
„Þéir íbúar Kreuzendorf, sem
pftir urðu, liðu hinar hrylli-
legustu ógnir og skelfingar af
hálfu rússnesku hermannanna",
segir í skýrslu Agnes Dittrich.
„Tölu nauðgananna get ég ekki
gefið upp. Æskuvinkona mín,
Hedwig Hiibner, varð fyrir svo
óskaplegum misþyrmingum í
þeim sviptingum, af því að hún
varði sig af öllum kröftum, að
hún lézt af afleiðingum þeirra
skömmu síðar. Níræða konu,
Josefa Neukirchner, mjaðmar-
brutu þeir og beið hún þegar
bana. Bóndinn Josef Hein
reyndi að verja eiginkonu sína.
Þá þrifu Rússarnir hann og
gamlan föðurbróður hans, Paul
Hein, og drógu þá báða á fót-
unum, þannig að höfuð þeirra
lömdust við steinþrepin, á eft-
ir sér eftir hinum langá stein-
lagða húsagarði og út að hlöð-
unni, þar sem þeir bundu þá.
Rússarnir skutu Josef Hein, en
gamla manninn létu þeir eiga
sig. Því næst voru allir hinir
þýzku íbúar reknir burt úr bæn
um, og við urðum að leita af-
dreps í skjóli kjarrs óg runna,
sumir í hinum svokölluðu
„Kreuzendorf-furuskógi", aðr-
ir í birkiskóginum við Schmeis-
dorf. I þessum birkiskógi skutu
Rússarnir dóttur kennarans
Kleineidan, en hún reyndi að.
verjast nauðgun. Og í sömu
andrá skutu þeir einnig ráðs-
manninn Erhard Nasse, sem
hafði komið henni til hjálpar.
Seinna fundum við lík Erhard
Woditsch, sem þeir höfðu skot
ið hjá hlöðunni hans. Og svo
uppgötvuðum við líka föður
minn, Gústaf Dittrich, sem lá
sundurskotinn í skemmunni..
«
Hinn 30. marz 1945 geysa
harðir bardagar um þorpið
Katscher. Frú M. Fuchs hýrist
í húskjallara einum ásamt 14
öðrum. Rússum heppnast að
rýðjast inn í þetla litla þorp,
en þýzk gagnárás hrekur þá
aftur út. Nokkrum klukku-
stundum síðar endurtók sama
sagan sig. Þrisvar sinnum gera
Rússar gagnárásir, en verða að
hörfa til baka í öll skiptin.
Fyrst í fjórðu árásinni reynist
þýzka vörnin of veik. Frú M.
Fuchs skýrir síðar svo frá:
„Eftir kk 15 varð að lokum
kyri-ara. Orrustan virtist vera
á enda. Þrír karlmenn áræða
upp í húsagarðinn. Þar lá smá
bóndinn Reinhard Klösel dáinn
— með höfuðið skorið af. I
Davistan-verksmiðju höfðu
margir íbúanna leitað skjóls í
kjallararium. Þegar Rússamir
ruddust niður í hann, var öll-
um konunum, hvort sem þær
voru ungar eða gamlar, nauðg-
að með viðurstyggilegum hætti.
Hið sama gerðist einnig í verk-
smiðju H. Sjálf faldi ég mig
hjá gömlum hjónum í litlu húsi
við bakka fljótsins. Alltaf
komu Rússarnir aftur og aft-
ur. Gamla konan varð fyrir
voðalegum barsmíðum og fékk
spörk í andlitið. I dauðans ang-
ist minni stökk ég upp á timb-
urloft. Alla nóttina voru þeir
að koma og fara. Alltaf sama
sagan . . .“
,„Dreptu Þjóðvecjann!‘hljóð
ar bæn aldraíjrar móður
þinnar. .Dreptu Þjóðverj-
ann!‘ hljóðar angurþýð bæn
barnsins. ,Dreptu Þjóðverj-
ann!‘ er ákall heimahaganna.
Skjóttu ekki framhjá. Skildu
engan eftir. Dreptu!* (Ilja
Ehrenbufg: STRÍÐ, II, bindi
bls. 22.)
Morgunn hins 31. marz 1945
rennur upp. Þá hefa sovét-
mennin uppgötvað nunnu-
klaustrið. Frú M. Fuchs heldur
áfram skýrslu sinni:
„Mér er ómögulegt að gizka
á fjölda nauðgananna. Að lok-
um fleygðu Rússarnir okkur út
á götu og við héldum til nuhnu
klaustursins. Þar hittum við
nokkrar nunnur og einn prest.
Á leiðinni hafði ég frétt að
ungur Rússi hefði afklætt
klausturstýruna og nauðgað
henni. Frá klaustrinu héldum
við til sandgryfju einnar, sem
liggur á milli Stolzmiitz og Kat
scher. Þar héldum við okkur
í 16 daga. Rússarnir komu dag
og nótt. Um 40 manneskjur frá
nágrannabænum Knipsel bætt-
ust í hóp okkar, þannig að við
vorum eitthvað um 140 alls,
sem urðum að haldast við í
þessari sandgryfju. Það varð
aldrei neitt hlé á hinum sví-
virðilegu nauðgunum. Þrjár
eldri konur dóu úr hungri og
af misþyi-mingum. Við hliðina
á mér lá yndisleg unglings-
stúlka, er ég hafði þekkt lítil-
lega um nokkurn tíma. 'Eg
varð að horfa upp á að henni
var nauðgað hvað eftir hannað.
Þegar einn Rússi hafði svalað
fýsnum sínum, kom annar þeg-
ar í stað og tók við af honum.
Oftast drógu Rússarnir stúlk-
urnar með sér upp úr gryfj-
unni og út á akurinn, en marg
sinnis gerðist það mitt á meðal
okkar. Ungur maður, sem var
þarna með okkur ásamt eigin-
konu sinni og ungu bami, varð
að þola að horfa á hina viður-
styggilegustu meðferð á konu
sinni, án þess að geta veitt
henni hina allra minnstu vemd.
Maðurinn, sem hafði misst ann
an fótinn í stríðinu, horfði
grátandi á aðfarirnar. Rússi
einn ætlaði um síðir að draga
hann með sér upp úr gryfj-
unni, en um það bil 50 m frá
þeim stað, þar sem ég var,
féll hann til jarðar. Rússinn
barði hann þá með byssuskeft-
inu og hleypti að lokum tveim
skotum af byssu sinni í and-
lit hans.
Og fólkið, sem hafði orðið
eftir í þorpinu, varð einnig að
þola hinar ógnarlegustu píslir.
Eldri kona, nafn hennar er mér
kunnugt, sagði mér, að sér
hefði verið nauðgað hvað eftir
annað í viðurvist bróður síns.
Ungri stúlku, 14 ára gamalli,
nauðguðu Rússarnir hver á
fætur öðrum í návist afa henn-
ar og ömmu; þegar afi henn-
ar gerði tilraun til þess að
hjálpa henni, þá skutu þeir
hann samstundis til bana . .
Þetta eru aðeins örfáar af
milljónum „hetjudáða“ Rauða
hersins. Sovjetmenni ullu Lord
Vansittart og öðrum lýðræðis-
legum samherjum sínum eng-
um vonbrigðum. Þeir höfðu
lært lexiur sínar vel, enda
skólaðir af sovjeska ritmenn-
inu Ilja Ehrenburg, viður-
styggilegasta frumkvöðli og
höfuðhvetjanda hryllilegustu
glæpaverka og milljónamorða
mannkynssögunnar, Stalínverð-
launahafa, varaforseta Heims-
friðarráðsins (ásamt Halldóri
Kiljan Laxness) og riddara
frönsku Heiðursfylkingarinnar.
Hér yrði alltof langt að telja
upp öll þau heiðursmerki og
vegtyllur, sem Ilja Ehrenburg
hafa hlotnazt bæði í austri og
Vestri, en það er hins vegar
ekki úr vegi að minnast þess
hér, að fáa hafa íslenzkir út-
varpskommar og dagblaðamerð
ir lofsungið af meiri innlifun.
Ilja Ehrenburg hefur. raunar
hvergi átt sinn lrka, en þess
er bæði rétt og skylt að geta,
að hann átti sér mikinn fjölda
nafntogaðra sálufélaga í lýð-
ræðisríkjunum, sem vildu
hvergi vera hans eftirbátar.
Þar má fyrstan telja marg-
nefndan Lord Vansittart, svo
og Henry Morgenthau, . Louis
Nizer, Theodore N. Kaufman,
Stephen King-Hall, Sefton Del-
mer, að ógleymdum honum
Katli, Carl J. Hambro. Síðar
mun „Mánudagsblaðið" e.t.v.
kynna lesendum sínum nokkra
valda kafla úr ræðum þessara
manna og ritum, til þess að
mönnum gefist kostur á að sjá
á hversu traustum og glæsi-
legum grunni hinn „Nýi og ein
huga heimur" Bandamanna var
reistur.
1 tilefni af 70 ára afmæli
Ilja Ehrenburgs skrifaði mál-
gagn rússnesku verkalýðshreyf
ingarinnar ,,TRUD“ um hat-
ursávörp Ehrenburge, sem
skiptu mörgum þúsundum og
dreift var í milljónaupplagi á
meðal rauðliða og bandamanna
þeirra á stríðsárunum, hinn 26.
janúar 1961 m.a.: „. . . menn
lásu þau í skotgröfunum, í
skæruliðaskógunum, í varnar-
virkjunum, í verksmiðjunum og
verkstæðunum heima í Sovét-
ríkjunum . . . Þessar tilfinn-
ingaríku, föðurlandselskandi
greinar, sem voru gegnþrungn-
ar antifasistísku hatri, örfuðu
stríðsmennina til miskunnar-
lausrar baráttu gegn Hitlerism
anum.“
Af sama tilefni skrifaði tima-
ritið „SNAMJA“, sem einnig
kom út í Moskva, m.a. á þessa
leið:
>.• • • og greinar Ehrenburgs
voru lesnar upp í heyranda
hljóði fyrir herdeildunum áður
en lagt var til árása . . . Ein-
um skæruliðaflokknum var m.
a.s. gefin svofelld fyrirskipun:
Það má vissulega nota dagblöð-
in sem sígarettupappír að lokn-
um lestri, en'alls ekki þau ein-
tö.k sem varðveita áskoranir
Ehrenburgs!“
Og er það þá ekki skiljan-
legt, hvers vegna ehrenburgar
Bandamanna hafa notið og
njóta trausts og virðingar allra
dagbíaðamarða og útvarps-
komma.
Gnýi
Krókódílinn
Framhald af 2. síðu.
stun^um líka í skó. Sumstaðar
í Florida og Norður-Brasilíu
eru krókódílar (alligatorar)
aldir í tjörnym sem einskonar
húsdýr végna skinnsins. Sagt
er að slíkir krókódílar geti
stundum orðið mjög hændir að
mönnum.
Krókódíllinn í þjóðtrúnni
Þess éru mörg dæmi, bæði
frá Afriku, Asíu og Ameríku,
að krókódíllinn sé talinn heilög
skepna og tignaður sem guð.
Óttinn við þessa hættulegu
skepnu er eflaust ein undirrót
þessarar dýrkunar, en öðrum
þræði er hér að verki ósk frum
stæðra manna um að öðlast
grimmd og kraft krókódílsins.
Dýradýrkendur trúa yfirleitt að
þeir geti fengið hlutdeild í eig-
inleikum helgidýra sinna og
jafnvel breytzt í þau.'Af þessu
stafar hin margvislega og mjög
útbreidda trú á hamfarir, sem
í Evrópu þekkist í varúlfatrú
og mörgum öðrum myndum.
Forn-Egyptar trúðu á séi'stak-
an krókódílaguð, sem þeir
nefndu Sebek. Hann var aðal-
lega tignaður í borginni Fayy-
um, sem Grikkir kölluðu Cro-
ur. Turville-Pet.re er talinn
Þar var lengi tjörn full af heil-
ögum krókódílum. 1 Indlandi
hefur fram á þennan dag verið
helgi á krókódílunum í Gang-
esfljóti. Pílagrímar, eem koma
til Benares til að tigna hina
miklu guði Siva og Kali, fleygja
sér stundum í fljótið til að láta
hina helgu krókódíla éta sig.
Þykir það hinn fegursti dauði
að enda í slíkum maga. Ýmsir
Indíánaþjóðflokkar í Ameriku
trúðu á krókódila sem aðalguði
og kéhndu sjálfa sig við krókó
dílinn. Trúðu þéir þvi, að þeir
gætu breytzt í krókódíla og í
trúardönsum sínum hérmdu
þeir eftir hreyfingum og lát-
bragði dýranna. Var þá sefjun-
in svo mögnuð að þeir trúðu
þvi statt og stöðu'gt, að þéir
væru orðnir að krókódiltun.
Ýmsir fræðimenn halda því
fram, að krókódíllinn eigi veru
legan þátt í drekatrúnni, en trú
in á dreka er útbreidd um nær
því allan heim í ýmsum mynd-
um. Það er sennilega rétt, að
krókódíllinn hefur haft áhrif
á sumar hugmyndir manna um
útlit drekanna. En annars er
drekati'úin mjög flókin að upp
runa og sennilega slungin mörg
um þáttum. Það er ekki að-
eins krókódíllinn sem hefur
haft áhrif á hugmyndir manna
um drekana, heldur einnig ýms
önnur dýr, svo sem slangan,
salamandran, hvalurinn og
stundum jafnvel leðurblakan.
Ðrekatrúin er ævafom í Aust-
urlöndum og í hinum elztu sög-
um eru djöflar oft taldir vera
í drékalíki. Hugmyndin um Mið
garðsorm í Ásatrúnni er að lik
indum nmnin frá Austurlönd-
um. Hinnar fornu drekatrúar
gætir talsvert í ýmsum islenzk-
um sögnum um skrímsli, svo
sem Lagarfljótsorminn. Það má
þvi ef til vill segja, að með
vissum hætti hafi krókódillinn
smeygt sér inn í íslenzka þjóð-
trú, en mjög er sá skj'ldleíki
orðinn f jarlægur, og margar og
krókóttar leiðir á milli.
Ólafur Hansson
Grein Jónasar
Framhald af 2. siðu. '
frasði er frábærlega hlutlaus.
En í þéssari hlutlausu frásögn
kemur ómótmælanlega fram að
hinir fomu íslenzku höfundar,
einkum Snorri hafa i þessum
efnum lagt á borð nútíma fræði
manna, flestar þær heimildir,
sem þessi vísindi eru byggð á.
Eg vil enn bæta við einni rök-
semd við stuðning tillögu
minni. Þó að þessi bók hefði
alla þá kosti sem ég hef vikið
að, gæti samt verið vafamál
hvort menntamálaráð ætti að
standa fyrir útgáfu élikrar bók
ar vegna áhugamanna á Is-
landi. Bókin gæti verið full af
fróðléik, en leiðinleg og þung-
lamaleg með afbrigðum. Sem
bétur fer er raun hér allt örin-
ur. Turville Petre er talinn
manna lærðastur í sinni fræði-
grein, en goðafræði hans er rit
uð með snilld sem hrifur hvern
sæmilega skynsaman lesanda.
Oft vikur höfundur að Snorra
og má vera að kynni við mesta
rithöfund Islendinga hafi létt
honum starfið við að fullgera
þessa merkilegu fræðimarina-
bók sem hentar lika öðrum sem
eru sjálfmenntaðir í þessum
efnum.
Eg leyfi mér að fara þess á
leit við menntamálaráð að það
taki þetta mál til bráðrar og
giftusamlegrár athugunar.
Þcir sem þurfa að koma auglýs-
ingum eða öðru efni í Mánudags-
blaðið — þurfa að koma því til
ritstj. í síðasta lagi á miðviku-
dag næstan á undan útkomudegi
blaðsins.