Tíminn - 03.04.1979, Side 14

14
Þri&judagur 3. april 1979.
liillilíii
Ch. Nova Concours 4d. ’77 5.20ft
Ford Cortina Station ’77 3.800
Range Rover '76 . 8.000
Opel Manta SR '73 2.100
Volvo 343 DL '77 3.600
Scout 11 V-8 '74 3.600
Ch. lmpala ’76 4.700
Lada Sport ’79 4.200
Ch. Nova ’78 4.500
Peugeot 504 G L ’78 4.500
Peugeot 504 GL >77 3.600
Saab 99 L 4d. '74 2.800
. Volvo 142 ’74" “ 3.100
Opel Ascona 4d L ’77 3.800
Range Rover '72 3.500
Buick Electra ’76
Ch. Sport Van '74 4.300
Ford Bronco V8 ’74 3.400
Pontiac Grand Lemans ’77 6.000
Mazda 818 4d. ’75 2.300
Y'auxhallChevette ■ 77 3.000
Chevrolet Nova Custom ’78 5.200
Opel Cadett ’76 2.600
Ch. Nova '72 2.000
G.M.C.TV 7500 vörub. ’74 7.500
Fiat 125 Pst. '75 1.400
Ch. Nova sjáifsk. ’74 2,800
AMC llornet 4d. ’74 2.000
GMC Rallý Vagon ’78 5.900
Ch. Blazer Cheyenne ’76 6.600
Austin Mini ’77 2.000
Hanomac Henchel
vörub. 14 tonnam/kassa '12 9.000
Ford Cortina Gl. 4d. '11 3.700
M. Benz diesel 240 sjálfsk. '14 4.400
Range Rover '14 5.600
Ch. Maiibu 4d. '11 4.700
Y'auxhali V iva '15 1.550
Véladeild
ÁRMÚLA 3 - SÍMI 38900
Kópavogsbúar!
Skógræktarfélag Kópavogs heldur aðal-
fund að Hamraborg 1, þriðjudaginn 3.
apríl kl. 20.30
Fundarefni:
1. Venjuleg aðalfundarstörf
2. Fossárkynning
3. önnur mál
Stjórnin
Alternatc
1 Ford Bronco,”
Maverick,
Chevrolet Nova,
Blaser,
Dodge Dart,
Playmouth.
Wagoneer
Land-Rover,
Ford Cortina,
Sunbeam,
Fíat,
Datsun,
Toyota,
VW, ofl. ofl.
Verð frá
kr. 17.500.-.
Einnig:
Startarar,
Cut-Out,
Anker,
Bendixar,
Segulrofar,
Mi&stö&vamótora
ofl. i margar
teg. bifrei&a.
Póstsendum.
Bflaraf h.f.
S. 24700.
Borgartuni 19.
Maðurinn minn
Hreinn Þormar
\ andaöist að heimili slnu að morgni 2. aprll.
Hulda Þormar,
Ottó, Hanna og Hreinn.
Áttræður:
Bergsveinn Skúlason
— frá Skáleyjum
Einhverju sinni hafði ég orð á
þvl vi& Steingrlm Þorsteinsson
prófessor, hvort ekki væri vert að
kanna brei&firsk áhrif i skáldskap
Matthiasar Jochumssonar. Hann
kvað það ekki auðgert, þvi að þau
kynnu viöa að leynast. — Flestir
þekkja þetta tilsvar i kvæöi
Matthiasar um Eggert Ólafsson
frá Svefneyjum: ,,Eg sigli ei ský-
in, eg sigli sjá”. — Benda má á,
svo að naumast ver&ur um villst,
hvaðan Matthiasi kemur hug-
myndin, sem felst i þessum orð-
um. — Um og eftir aldamótin 1800
bjó Jón Þorleifsson á Ingunnar-
stöðum i Geiradal. Hann var
annála&ur sjófaramaður. Jafnan
var það svar hans, ef mönnum
þótti veður iskyggilegt: „Ég ætla
mér að fara á sjónum, en ekki
skýjunum”. — Kona Jóns var
dótturdóttir Eggerts Ólafssonar i
Hergilsey, og það var einnig
Astriöur i Skáleyjum, amma
Matthiasar. En hann kemur mér
nú i hug vegna þess, að I dag er
Skáleyingurinn Bergsveinn
Skúlason áttræður. Hann hefur
mest allra núlifandi manna
markað og dregiö á land fróðleik
um lif og störf eyjamanna i
Breiðafirði.
Bergsveinn er alinn upp I Skál-
eyjum og þar byrjaöi hann bú-
skap. Siöar var hann bóndi á
Múla á Skálmarnesi og i ögri við
Stykkishólm. Enn fremur var
hann um skeið búsettur i Breiða-
vik vestan Bjargs. Bergsveinn
hefur þvi haft góö skilyrði til að
kynnast fólki viðs vegar I Breiða-
firði. En ekki hefði það reynst
einhlitt til að bregða birtu á breið-
firskt mannlif með þeim hætti,
sem Bergsveinn hefur gert.
Þegar hann er að alast upp i
Skáleyjum, býr enn aö þeirri
menningarvakningu, sem fyrst
bólar á i Vestureyjum um 1830.
Arfleifð hennar birtist m.a. i
meiri og betri bókakosti i al-
mennings bókasafni en til var að
dreifa I öðru jafn fámennu
sveitarfélagi. Samfara notum af
bókasafninu voru bókakaup
Vestureyinga meiri en almennt
gerðist. Ekki þurfti lengi aö ræöa
við þá til þess að komast að raun
um, aö þeir voru viða vel heima i
islenskri sögu og bókmenntum og
þó sérstaklega sögu sinnar
heimabyggöar. Við þau menn-
ingaráhrif ólst Bergsveinn upp og
er liklegt, að þaf sé aö finna hvat-
ann að áhuga hans og elju við að
forða þvi frá gleymsku, er eink-
um hefur verið sérstætt viö störf
eyjaskeggja i Breiöafiröi.
Ekki kann ég náin skil á,
hvenær Bergsveinn byrjar að
sinna ritstörfum og fræði-
mennsku, en i Baröstrendinga-
bók, sem kom út 1942, birtust eftir
hann fimm ritgeröir, og eru þrjár
þeirra um atvinnulif og lifnaðar-
hætti i Vestureyjum. Þá þegar
verður þess greinilega vart, sem
siðar hefur á sannast betur, að
Bergsveini er ekki umhendis að
halda á penna.
1 Andvara 1949 er ritgeröin
,,Um lunda'og kofnafar”. Þar er
Bergsveinn i heimahögum að lýsa
störfum, sem hann nauðaþekkir,
og eru þá um það bil að hverfa úr
sögunni. Eftir þann lestur fýsti
vafalaust marga meira að frétta
af búskaparháttum Breiðfiröinga
og gerðu þvi fastlega skóna, að
Bergsveinn mundi, þótt siðar
yrði, róa á sömu mið. — Ari
seinna kom út eftir hann litið kver
„Sögur og sagnir úr Breiöafirði”.
Ekki gáfu þær fyrirheit um, að
Bergsveinn mundi láta mikið að
sér kveða á vettvangi breið-
firskra fræða.
Næst sendi Bergsveinn frá sér
verk i þrem bindum, „Breið-
firskar sagnir”. Sjálfur kallar
hann þetta samtining. Þótt svo sé,
er sumt forvitnilegt, og þar
kennir margra grasa, sem
ávinningur er i. — Ritið „Eyjar
og annes” er i tveim bindum. Þar
tekur Bergsveinn fastar á en fyrr.
Þeir, sem ekki vilja koma
ókunnugir i Vestureyjar, ættu að
lesa höfuðkaflann i fyrra bindinu.
Þar er lýst öllum eyjum i Flat-
eyjarhreppi, er einhvern tima
hafa verið i byggð. Seinni kaflinn
i þessu bindi er lýsing á Breiða-
vik, Látrabjargi og næsta ná-
grenni Látra. Bergsveinn er
einkar viðfeldinn og þægilegur
leiðsögumaður, laginn aö greina
milli þess, sem máli skiptir og
aukaatriða. Þátturinn „Cr
sumarferðalagi” vitnar t.d.
glögglega um það. — Enn er
Bergsveinn i seinna bindi „Eyjar
og annes” að lýsa eyjum, og þá
þeim, sem eru undan Skarðs-
strönd og i byggð hafa veriö. —
Vert er að benda á þáttinn
„Arstiðirnar i eyjunum”. Aldrei
fyrr hafði verið ritað um þær i
samfelldu efni, en þar er að sjálf-
sögöu greint frá mörgu, sem ekki
tiðkaðist nema i Breiðafjarðar-
eyjum.
Ekki leynir sér, að Bergsveini
er sú list lagin að gera ljósa og
skipulega grein fyrir þvi efni,
sem hann er að kynna. Þá dylst
ekki heldur, hve málhagur hann
er. Léttleiki og lipurð er i mál-
farinu og eigi undan fellt i sam
ræðum sem lýsingum aö tjá sig
með þvL tungutaki, sem Breið-
firðingum hefur verið tamt.
Árið 1970 kom út ritiö „Ara-
tog”. Með þvi verki færist Berg-
sveinn I fang að greina náiö frá
atvinnuháttum i Breiðafjaröar-
eyjum. Naumast ætti að fara
fram hjá neinum, að þar er
maður að lýsa störfum og
tækjum, sem hann gerþekkir af
eigin réynd. Þessu verki hefur
ekki verið gefinn sá gaumur, sem
það verðskuldar, þvi að þar er
lýst kunnáttulega og náið mann-
lifi, sem nú má heita horfið. Efa-
laust er „Aratog” markverðast
þeirra rita, sem Bergsveinn hefur
samið.
A seinustu árum hefur Berg-
sveinn sent frá sér þessar bækur:
„Lent i björtu, „Útskæfur”,
„Gamlir grannar” og „Bréf og
bögglar”. Efni þeirra er nær ein-
farið breiöfirskt. Sumt er frá öðr-
um komið, en megniö hefur hann
sjálfur skrifað.
Telja má vist, að oft veröi i
framtiðinni vitnaö til rita Berg-
sveins, þegar fjallaö verður um
islenska þjóðhætti, en þó mun
sérstaklega við þau stuðst, þegar
skráð verður saga byggðanna i
Breiöafirði.
1 bókinni „Gamlir grannar” á
Bergsveinn viðtöl við nokkra
Breiðfirðinga, sem tiunda ýmis-
legt úr hljómkviðu lifsins þar
vestra. En hann hefur einnig oft
stungið niður penna, þegar sam-
ferðamenn hafa lagt upp I hinstu
ferðina. Kaflinn „Mannaminni” I
„Eyjar og annes” geymir
nokkrar minjar úr þvi mynda-
safni. Mannlýsingar hans eru
margar skilrikar og auðkenna af
næmi eigindir og ævikjör. Ekki
dylst heldur hjartaþelið.laust við
uppgerð og væmni.
Mörg erindi hefur Bergsveinn
flutt I hljóövarp og jafnan þótt þar
góður gestur. Helgi Hjörvar, sá
vandláti maður á islenskt mál, sá
til þess, að honum var veitt viður-
kenning úr móðurmálssjóði Daða
Hjörvar.
Þeir munu margir, sem þurft
hafa að fara I smiðju til Berg-
sveins, þegar þeim hefur verið
vant að vita skil á ýmsu sem
breiðfirskt er. Sjálfur hef ég
reynslu af þvi, að gott er á hurðir
hans að heita.
Bækur Bergsveins vitna allar
um ást hans á þvi mannlifi, þar
sem ekki var lenska aö láta bát
rennavið báru heldur hálsa hvern
boða. Sem Breiðfirðingur vil ég
þakka honum hans umtalsveröu
björgun af breiðfirskum rekum
og hversu hann hefur komiö þar
mörgu lánlega undan sjó. Um leið
og ég árna Bergsveini Skúlasyni
heilla áttræöum og sendi konu
hans kveðju mina, vil ég sem i
upphafi minna á orð Matthiasar
Jochumssonar, sem ég tel vist, að
Bergsveini sé hugarhaldiö að
gera að sinum:
Brosir enn þá björt og hlý
byggöin huga minum I,
einnig sú hin fróða fjöld —
farin bak viö sjónartjöld.
(M.J)
Lúðvik Kristjánsson
Lesendur skrifa
Missir að kommunum
Málspjöll eru margvísleg.
Það er til stórlýta á rituðu máli
ef kommur vantar og önnur
greinarmerki, er vera eiga til
leiðbeiningar um réttan lestur.
Þá er likast því að ætlast sé til
að lesið sé i belg og biðu án þess
aö sá, er les, gefi sér tima til aö
draga andann. Skiptir engu I þvi
sambandi þótt einstaka angur-
gapar hafi tekiö upp þann ósið
að leggja kommur og punkta
fyrir róða —oghaldasig liklega
menn aö meiri.
Eigi er heldur ótitt, aö hroð-
virkni i prentun og prófarka-
lestri valdi afskræmingu ritaös
máls.
1 8. tbl. tslendingaþátta, 10.
mars 1979, birtist stutt grein, er
ég ritaði um Bessa Gislason i
Kýrholti látinn. Þar eru, eins og
venjulega, nokkrar prentvillur,
en eigi háskaiegar. Eins og nú
er komiðveröur vistlika að una
þvi, aö z-eta sé felld nöur úr
handriti, enda þótt málið verði
fátæklegra fyrir bragðið. En þá
tekur steininn úr, þegar felldar
eru niður i prentun hartnær 60
kommur í aðeins tæpl. fjögurra
dálka grein, miðað við dálka-
lengd Isl. þátta. Þvilikri
fádæma hroðvirkni og mis-
þyrmingu máls er illt að una.
Gisli Magnússon,
Eyhildarholti.