Ísafold - 27.11.1878, Blaðsíða 3

27/u-B
ISAFOLD.
119
kaupfjelögin aptur látin ganga áundan
í i. gr., því þetta lýsir ekki að eins
stakri kurteisi og jafnrjettistilfinningu,
heldur sýnir það einnig, hve annt höf-
undunum heíir verið um, að enginn
munur væri gjörður á þessu tvennu.
Enn fremur sjest það á alþingistíðind-
unum bls. 137, að hinn 2. konungkjörni
þingmaður í efri deildinni hefir haft
sama skilning á greininni og ráðgjafinn,
því þar er skýrt frá, að hann hafi sagt,
að í greininni „væri talað um rjettindi
hjerlendra kaupmanna, þeirra, er bú-
settir væru hjer á landi, og það væri
sjálfsagt sama og fslenzkra kaupmanna,
og pá nceðu orðin eigi til dans kra
kaupmanna, sem hjer hefðu fasta búsetu,
þó meiningin lfklega væri sú“, og bætti
þingmaðurinn því við, að „þetta sýndi
auk annars, að frumvarpið þannig úr
garði gjört, vœri óhafandi11. þessu var
nú reyndar enginn gaumur gefinn, en
því var þó ekki mótmælt af neinum.
Jeg vona, að það, sem nú hefir ver-
ið talið, sje nóg til þess að sýna, að
skilningur ráðgjafans á greininni hafi
við góð rök að styðjast, en hafi þingið
sagt annað en það ætlaði sjer að segja,
eins og þingmaðurinn getur til, getur
ráðgjafinn ekki að þvf gjört. Jeg vona
einnig, að þjer sjeuð mjer samdómaum
það, að þegar þjer og ráðgjafinn hafið
hvor sinn skilning á greininni, þá sje
hætt við að hún verði þungskilin fyrir
aðra. Áður en jegskilst við þettamál,
vil jeg leyfa mjer að leiða athygli yð-
ar að því, að orðið „hjerlendur11 og „á
landi hjer“, sem nú er farið að tíðkast,
bæði í þessum og öðrum nýjum lögum,
sem frá alþingi koma, eiga mjög illa
við, þegar lögin þó ekki eru gefin út
„hjer á landi“ (þ. e. íslandi) heldur í
Danmörku, og ætti því að sneiða hjá
því eptirleiðis.
Að endingu skal jeg geta þess, að
útleggingin á brjefinu 12. júlí í Stjórn-
artíðindunum er víða ónákvæm, og kveð-
ur þó mest að því á tveim stöðum, þar
sem það veldur meiningarvillu, sem
sje í 4. málsgrein, þar sem orðið:
„pví“ (það verður pví að teljast o.
s. frv.) er haft í staðinn fyrir: „auk
þessa“ (derhos), og í enda næst sein-
ustu málsgreinar, þar sem eptir orðin:
„að gjöra“, er sleppt úr orðunum: „að
öðru leyti“ (iövrigt); svo er og í enda
6. málsgreinar slæm prentvilla, nefnil.
200 kr. í stað 2000 kr.
Fyrst jeg á annað borð er farinn
að rita blaðagrein, vildi jeg leyfa mjer
að minnast einnig lítið eitt á annað mál-
efni, sem þjer hafið hreift í næsta bl.
á undan (20. sept.), þar sem sagt er,
að ráðherrann hafi leyft, að af viðlaga-
sjóði megi verja allt að 30,000 kr. til
útlána innanlands, til sveitafjelaga, stofn-
ana og einstakra manna, með þeim nú
gildandi skilyrðum, að fasteignarveð sje
sett fyrir láninu, tvöfalt meira virði en
lánið nemur, og að fjórir sjeu goldnir
í leigu af hundraði, en þó þannig, að í
hvert skipti verði að leita um það sam-
þykkis ráðgjafans sjálfs. „Maðurskyldi
þó halda, — segið þjer — að þegar fast,
lögákveðin skilyrði eru sett fyrir veit-
ingu lánsins, þá væri landsstjórninni trú-
andi fyrir svo miklu, sem að veitaþað“.
En þetta „er ekki rjett hermt“, eða að
minnsta kosti er það ekki nákvæmt,
því fyrir flestum af lánunum, nefnilega
lánum til sveitafjelaga, kirkna og ann-
ara þess konar stofnana, er ekki og
verður ekki (eins og þjer líka munuð
vita) heimtað veð, og eru því engin
fast ákveðin slcilyrði til tekin fyrir þeim
lánum, heldur verður það að vera kom-
ið undir atvikum í hverju einstöku til-
felli, bæði hvort lánið yfir höfuð verði
veitt, og með hverjum kjörum, það er
að segja, hvað stórt það megi vera,
hvernig það skuli endurborga, o. s. frv.,
en um allt þetta geta verið ólíkar mein-
ingar, og er það því mjög eðlilegt, þó
ráðgjafinn, sem þó á endanum mun
eiga að hafa ábyrgðina, vilji sjálfur á-
kveða um þetta, og í því liggur ekki
nein tortiygging nje grunsemi við lands-
stjórnina, sem líka væri með öllu ástæðu-
laust. Um lánin til einstakra manna
er reyndar öðru máli að gegna, því
fyrir þeim eru slcilyrðin fast ákveðin.
En nú má nærri geta, að margir munu
vilja fá lán úr landssjóði með þeim
kjörum, að borga ekki meira en fjóra
af hundraði í leigu, og það bæði ein-
stakir menn (kaupmenn, iðnaðarmenn
o. s. frv.) og sveitafjelög og stofnanir,
og getur þá orðið ágreiningur um það,
hverjir eigi að sitja í fyrirrúmi. Ef þá
ætti eingöngu að fara eptir þvf, að sem
mest trygging fáist fyrir láninu, þá ættu
þeir, sem bjóða fram lögákveðið veð,
sjálfsagt að ganga fyrir, en tilgangur-
inn með að veita þessi lán úr lands-
sjóði mun þó einkum vera sá, að hjálpa
helzt þeim, sem vilja verja þeim ann-
aðhvort í almenningsþarfir (t. a. m. lán
til sveitafjelaga), eða til gagnlegra fyr-
irtækja fyrir landið. Að vega það
tvennt, hvort á móti öðru, að landinu
verði sem mest gagn af láninu, og að
landssjóðnum sje um leið borgið, er svo
áríðandi, og getur stundum verið svo
vandasamt, að það getur ekki kallazt,
hvorki „tortryggni11, „forvitni11 nje „smá-
munasemi11, þó ráðgjafinn sjálfur vilji
hafa atkvæði um það.
Jeg skal því heldurekki takamjer
það nærri, þó þjer dróttið því að íslenzku
stjórnardeildinni, að þessi ráðstöfun sje
henni að kenna, sem þjer þó ekki get-
ið vitað neitt um, nema eptir góðviljaðri
ágizkan, en undarlegra þykir mjer það,
að þjer berið henni á brýn, að hún
vilji halda sem mestu af úrskurðarvald-
inu í íslenzkum málefnum; þegar mað-
ur les erindisbrjef landshöfðingjans,
skyldi maður næstum halda, að þjer
væruð með þessu að gjöra gys að stjórn-
ardeildinni, ogværi það ekki vel gjört,
enda veit jeg að þjer eruð of hjarta-
góður maður til þess.
Kaupmannahöfn, 7. nóvbr. 1878.
Með vinsemd og virðingu.
Oddgeir Stephensen.
Póstskipið „Phönix“ hafnaði sig
hjer þann 24. þ. mán. Meðþvíkomu:
frá Skotlandi Bjarni Bjarnason borgari
úr Rvík (fyr á Esjubergi), og frá Vest-
urheimi Jón Olafsson, (sem undir-agent
Allanlínunnar ?).
Útlendar frjettir.
Kaupmannahöfn, 7. nóvbr. 1878.
Austurríkismönnum vannst betur á
í Bosníu þegar fram í sótti en áhorfð-
ist fyrst. þ>eir eru nú löngu búnir að
ná öllu landinu á sitt vald. En tvísýnt
þykir, að þeim verði það að miklu happi.
pað er slegið i mesta þras með þingi
og stjórn út úr herförinni, einkum kostn-
aðarins vegna, og hafa sumir ráðherr-
arnir orðið að þoka úr sessi. Er það
mál ókljáð enn, og því óvíst, hvað um
Bosníu verður. J>ó munu Tyrkir tæp-
lega þurfa að búast við miklum hlunn-
indum af henni upp frá þessu. peir
brígsluðu Austurríkismönnum um
grimmilegar aðfarir við landsfólkið i
Bosniu, og hafa af því aukizt fáleikar
með þeim grönnunum.
í öndverðum fyrra mánuði fóru
Rússar að færa landher sinn heim á
leið úr nágrenninu við Miklagarð, eins
og áskilið var í Berlínarsáttmálanum.
En óðara en þeir voru horfnir, tóku
Tyrkir (Múhameðstrúarmenn) að veit-
ast að kristnum mönnum, er Rússar
höfðu haldið skjóli yfir, og frömdu við
þá mestu níðingsverk, að því er Rúss-
ar skýra frá. þetta varð til þess, að
lið Rússa sneri þegar aptur á sömu
stöðvar og áður og situr þar enn.
Skömmu síðar hófst uppreisn mikil suð-
ur í Makedóníu, gegn Tyrkjasoldáni og
kenna Tyrkir það Rússum. Uppreisn-
armenn eru ósigraðir enn. því er spáð,
að þessi sundurþykkja með Tyrkjum og
Rússum muni draga til ófriðar með
þeim á ný innan skamms, og er mörg-
um grunur á, að til þess muni leikur-
inn gjörður af Rússa hendi; þeir þykj-
ast hafa orðið undir á Berlínarfundin-
um, og ætla sjer að jafna það skakka-
fall í góðu tómi og að fornspurðum hin-
um stórveldunum. Eru jafnvel farnar
að berast sögur af liðssafnaði á báða
bóga. Yfir höfuð virðast vera litlar
líkur til, að Tyrkinn forði fjörvi til
lengdar upp frá þessu.
Ekki vill Ali kongur í Afghanistan
vægja fyrir Englendingum, þó smár sje
á velli hjá þeim. £>að er sagt að þeir
muni ætla að fresta herförinni á hend-
ur honum þangað til fer að vora. Blöð
Rússa láta fyllilega á sjer skilja, að
þeir muni eigi láta Ala standa einn
uppi síns liðs, ef að honum eigi að
sverfa.