Ísafold - 18.11.1885, Page 2

198
skuldina á stefnda með 5ft vöxtum frá sátta-
kærudegi.
Stefndi hafði verið dæmdur í hjeraði f
málskostnað og 8 kr. sekt að auki til lands-
sjóðs fyrir það, að hann hafði hafnað milh-
göngu sáttanefndarinnar í málinu. En
landsyfirrjettur segir, að vottorð sáttanefnd-
arinnar beri með sjer, að málið hafi verið
löglega lagt til sátta, og því sje eigi ástæða
til að vísa því frá hjeraðsdómi fyrir sakir
vantandi sáttaumleitunar nje til þess fyrir
þá sök að dæma stefnda í málskostnað og
sekt.
Mannalát. í fyrra dag, 16. þ. m.,
andaðist hjer 1 bænum kaupmaður Hann-
es St. Johnsen, eptir stutta legu, hátt á
áttræðisaldri. Hann var fæddur að Lamb-
húsum á Álptanesi 22. maí 1809. f>ar
bjuggu þá foreldrar hans, Steingrímm-
Johnsen, er síðar varð biskup, en þá var
skólameistari á Bessastöðum, og kona han3
frú Valgerður Jónsdóttir, er hafði áður áttan
Hannes biskup Finnsson. Hannes sál.
nam skólalærdóm í hinum nafnkunna heima-
skóla hjá Árna biskupi Helgasyni í Görðum
og útskrifaðist þaðan 1830. Hann fór síðan til
háskólans og tók að stunda læknisfræði, en
lagðist veikur og lá mjög lengi, og hætti
síðan öllu bóknámi og lagði fyrir sig verzl-
un, er hann mun og hafa verið meira nátt-
úraður fyrir en vísindaiðkanir. Var hanu
fyrst verzlunarstjóri í Beykjavík nokkur ár,
en síðan kaupmaður í nær 50 ár. Hann
var lengi i bæjarstjórn Réykjavíkur, og
sáttasemjari 1 meira en 20 ár. Hann
kvæntist 1835 fröken Sigríði Hansen, er
andaðist mörgum árum á undan honum,
og varð þeim 8 barna auðið, er önduðust
4 í æsku og 1 fullorðið (Símon, kaupmað-
ur og konsúll), en 3 lifa: Ólafur Johnsen,
yfikennari í Odense, frú Soffía, kona land-
fóg. A. Thorsteinsons, og Steingr. Johnsen,
cand. theol. og kaupmaður.
Hannes kaupm. St. Johnsen var öðling-
ur að mannkostum, glaðvær jafnan og þó
hóglátur, fríður sýnum og gervilegur.
Hinn 12. þ. m. andaðist hjer í Beykja-
vlk húsfrú Guðný Einarsdóttir, kona síra
Sveins Skúlasonar á Kirkjubæ í Hróars-
tungu, en systir H. E. Helgesens skóla-
stjóra, fædd 23. sept. 1828; góð kona og
mikilhæf.
Blaðið »f>jóðólfur« er seldur, af eig-
andanum Jóni alþingismanni Ólafssyni,
cand. phil. porleifi Jónssyni frá Stóradal,
sem nú er kennari við Flensborgarskóla, er
tekur einnig við ritstjórn blaðsins með nýj-
árinu 1 vetur.
Um vermireiti. í grein minni um vermi-
reiti í síðustu Ísaíold hefir slæðzt inn prent-
villa, sem getur valdið nokkurum óskýrleika,
og vil jeg því biðja yður, herra ritstjóri, að
vekja athygli á þvi í næsta blaði.
þar sem stendur í öðrum dálki ofarlega nokk-
uð : „Slíkur vermireitur .... gluggakista, sett
í hana gler og síðan hvolft ofan yfir moldina",
þá átti að standa þar gler-gluggi fyrir „gler“;
sje glerið sett í sjálfa gluggakistuna, er ekki
hægt að ljúka upp til að viðra plönturnar
nje til að grysja þær, sem talað er um síðar í
greininni, að gera skuli.
Gluggakistuna verður að setja þannig niður,
eins og sagt er í greininni, að hún hallist nokk-
uð (10 til 15°), og er auðvitað, að það verður
að láta hana hallast á móti sólu eða suðri.
Schierbeck.
f>jóðviljinn og stórveldin.
i.
f>að sýnist vera tvennt ólíkt og æði-ó-
skylt: tízka í fataburði eða klæðasniðum,
og skoðanir í stjórnarefnum. Og þó svipar
því talsvert saman að einu leyti: því, hversu
hvort um sig hagar göngu sinni um heim-
inn.
Búningstízkan eða »móðarnir« vita allir,
að koma fyrst upp meðal stórþjóðanna, í
hinum miklu »heimsborgum«, sem kallaðar
eru, einkum hinni frægu og fögru París, og
færast þaðan smátt og smátt út í allar
heimsáttir, unz komið er á hala veraldar.
En með því að leiðin er löng og seinfarin
víða, þar sem samgöngur eru strjálar, og þjóð
irnar misfljótar að átta sig á og þýðast hina
margvíslegu nýbreytni, þá ber ósjaldan við,
að »móðarnir« eru löngu gengnir úr »móð«,
löngu liðnir undir lok í París, þegar þeir
komast til hinna fjarlægari landa. Margt
snyrtiménnið, hvort heldur er karl eða kona,
er ver sínum síðasta eyri til þess að tolla í
hinni fínustu Parísar-tízku, vinnur svo
hraparlega fyrir gíg, að þetta er pá orðið
úrelt þar fyrir marg-löngu, þykir þá orðið
þar óhafandi. f>ess konar slysum er hætt-
ast við þar, sem svo stendur á, að tízkan
þarf að fara á sig langan krók, eins og t. d.
á leiðinni hingað til lands; þar verður hún
jaínan að koma fyrst við í Danmörku, hjá
fósturmóður vorri, er vjer fáum frá alla
góða hluti. Svo ílendist hún ef til vill þar
og helzt langa lengi eptir að hún er undir
lok liðin í sínum upprunalegu heimkynnum,
og flyzt síðan hingað um það leyti sem hún
er aptur farin að úreldast þar, í Danmörku.
Ferill stjórnar-tízkunnar er nú merkilega
áþekkur þessum ferh búnings-tízkunnar,bæði
almennt, og eins sjerstaklega er til vor kem-
ur, bæði nú og áður.
Vjer vitum, að stjórntizku-andinn er nú
sá í Danmörku, að líta smáum augum á
og hafa að vettugi allan þjóðvilja í land-
stjórnarmálum. J>essi andi hefir verið þar
drottnandi alllengi, í tuttugu ár eða fram
undir það. En nú er hann að vonum að
því kominn að líða þar undir lok; enda
stendur það heima, að hann er nú sem óð-
ast að færast hingað til lands, sem sjá
má á orðum og gjörðum vorrar mikilhæfu
landsstjórnar og bergmáls hennar á þingi
t. a. m. (»landshöfðingjabergmálsins frá
Bægisá« o. fl.).
En hver er nú tízkan í þessu efni meðal
höfuðþjóða heimsins ?
Hún var þessu lík og þaðan af verri
fyrir 20—30 árum meðal öndvegisþjóðanna
á meginlandi norðurálfunnar. En nú er
hún þar löngu úrelt og á sjer nú óvíða
bólfestu annarstaðar en í fáeinum kotríkj-
um og í hjáleigum þeirra.
Ungur vísindamaður danskur, er Poul
Sveistrup heitir, manna fróðastur um stjórn-
arháttu ýmissa þjóða nú á tímum, hefir
rakið greinilega í fróðlegum fyrirlestri í
Khöfn í sumar, hver breyting hefir orðið á
kjörum þjóðviljans meðal stórveldanna hjer
í álfu nú um 20 ár undanfarin.
Eigi að lýsa kjörum þjóðviljans hjer í
álfu, segir hann, þá verður að byrja á
Frakklandi. Frá Ameríku lagði hinn al-
menni kosningarrjettur fyrst leið sína til
Frakklands og þaðan síðan til annara
landa norðurálfunnar. f>að eru nú bráð-
am liðin hundrað ár síðan, að þessi stjórn-
tízka, er virðist eiga fyrir sjer að breyta
gersamlega öllu sköpulagi heimsms, fluttist
vestan um haf og var gróðursett hjer í
álfu. Stjórnarbyltingin mikla á Frakklandi
hafði upptökin í þessu efni sem fleiru. En
stjórnarferill Frakklands hefir reyndar eigi
verið stöðug framsókn, heldur legið ýmist
aptur á bak eða áfram. Ef vjer þá svip-
umst eptir, hvað þjóðviljanum leið þarfyrir
20 árum, þá finnum vjer hann raunar, en
hann er þá harla veigalítill. Keisaravald-
ið var grundvallað á almennum kosningar-
rjetti. Atkvæði frá 8 miljónum frakk-
neskra kjósenda höfðu kjörið Napóleon
þriðja til keisara. Við hlið honum sat
öldingaráð, kjörið að miklu leyti af hon-
um sjálfum, og löggjafarþing, er kosið var
til almennum kosningum. þetta gat nú
verið þjóðvilja-stjórnarskipun. En athug-
um vjer nánar stjórnarlögin, þá sjáum
vjer, að ráðgjafarnir eru eingöngu háðir
keisaranum. f>essi regla, er hægrimenn
hjer [í Danmörku] segja að leynist í
grundvallarlögum vorum, stendur með ber-
um orðum í stjórnarskrá þeirri, er Napó-
leon þriðji gaf Frakklandi. f>ar með var
fulltrúum þjóðarinnar með berum orðum
varnað allra áhrifa á stjórn landsins yfir
höfuð að tala; og að því er kemur til