Ísafold - 03.05.1888, Blaðsíða 3

83
nauðsynleg, hvort sem stjórnarbótarmálið
er tekið fyrir eða ekki: og skal jeg færa
ljós rök fyrir því.
f>að er svo mikið djúp staðfest milli skoð-
ana meiri hlutans á alþingi, og stjórnarinnar
og hennar fylgifiska — ekki að eins þegar
um stjórnarbótarmálið er að ræða, heldur og
um hvert það mál, sem eitthvað á skylt
við það —, að vjer höfum engan þann
verkfræðing, er takist að brúa þá torfæru.
Af því mun leiða sifelldan ríg í þinginu,
úlfúð og flokkadrátt, sem eyðileggur alla
rólega samvinnu, og verður því til fyrir-
stöðu, að nokkurt það mál nái fram að
ganga, sem landinu er umvarðandi. það
mun fara hjer líkt og á ríkisþingi Dana.
Menn eyðileggja þingtímann með rifrildi
um smámuni, en hin stærri málin liggja í
salti eða farast fyrir, og ekkert gjörist,
sem landi og lýð er gagn í.
Mig furðaði mjög á því á þinginu í sumar,
þegar fylgismenn stjórnarinnar voru á móti
þingrofum, og vildu sneiða hjá hverju því,
er leitt gæti til þeirra. því ef þeir vóru —
eins og þeir ljetu í veðri vaka — sann-
færðir um, að meiri hluti þjóðarinnar væri
mótfallin allri stjórnarskrárbreytingu, voru
þingrofin einmitt nauðsynleg, til þess að
þjóðinni gæfist kostur *á að senda aðra
hæfari menn á þing en þar sitja nú.
Stjórnvinirnir gætu naumast unnið henni
annað þarfara og þægra verk, en losa
hana við suma þá styrjaldarseggi, sem nú
sitja á þingi, og sem standa ótæpt uppi í
hárinu á stjórninni, þegar þeim ræður svo
við að horfa. Frá landsins sjónarmiði
skoðað væri það og rjett, að ef vjer skul-
um búa við það stjórnarfyrirkomulag ó-
breytt, sem vjer nú höfum, um aldur og
æfi, þá ættum vjer að senda þá menn til
þings, sem hugsa mest um liallærislán og
smábitlinga úr landssjóði, og sem bezt lag
hafa á því að smjaðra fyrir stjórninni.
f>á mundi samvinna þings og stjórnar
verða róleg og friðsöm, lagasynjanir hætta
með öllu, og þingtíminn máske geta orðið
miklu styttri en hann er nú.
Ritað í janúar 1888.
•Frumhlaup vesturfarapostula*.
Ut afgrein þeirriíísaf.25.f.m. hefir alþing-
ism. Jón Ólafsson sent ísafold svolátandi
»leiðrjettingn:
Herra ritstjóri! — þér segið í blaði yðar
í dag, að svar mitt til Gröndals oUm Vestr-
lieimsferðirt sé »helzt skammir um hann
persónulega». þetta er ekki rétt. Svar
mitt er »helzt» hrakning með rökum á vit-
leysum og ósannindum Gröndals ; nokkuð
talsvert er svar upp á þær »dómadags-
skammir*, sem standa í riti Gr. um mig
og aðra, sem vestr hafa farið og um Is-
lendinga alla yfir höfuð. Að sumt i því
svari mínu sé skammir, má vel vera, en þá
var að athuga, hvort þær voru sannar og
verðskuldaðar, eða hvort þær voru eins og
skammir Gröndals um mig og aðra eru :
flugufótslaust nið. Viljið pjer með höndina
d hjartanu segja að þœr séu pað ?
Ekki er það heldr rétt, að yðr sé í nokk-
urn máta láð það, að þér hafið »ekki lok-
að blaðinu fyrir skýrslum um lífið í Ame-
ríku, . . . sem fari í aðra átt en útflutnings-
forréttingunni er hagfeldast». það sem ég
láði yðr í þessu efni, var það, að þér létuð
blað yðar halla réttu rnáli, sumpart með
því að birta í blaði yðar aldrei nema ílt
eitt um Ameríku, og sumpart með því að
birta bersýnilega villandi skýrslur og ósann-
ar. Að ég síðr en ekki hefði viljað lá yðr
að þér fluttuð skýrslur um bóluna á Nýja-
ísl. hér um árið (eins og þér gefið þó í skyn),
er auðsæjast á því, að ég birti alt eins af-
dráttarlausa skýrslu um bóluna sjálfr í
»Skuld» þá, og var ég þó einmitt þd út-
flutninga-agent.
þ>að er enn rangt, að ég hafi láð yðr, að
þér hafið »ekki fyrirmunað Gr. að fá rit
sitt prentað og útbreitt». Ég veit ekki einu
sinni, hvernig þér hefðuð átt að fara að
því; því að hefðuð þér ekki prentað ritið,
þá hefði sjálfsagt hin prentsmiðjan gert
það, ef áreiðanlegr maðr ábyrgðist borgun-
ina. Jafnlítt hefi ég einu orði innt í þá
átt, að þér eða nokkur maður ætti að
tfyrirmuna» nokkrum manni að útbreiða
nokkurt rit. Slíkt er svo gagnstcett skoð-
unarhætti mínum, sem nokkuð getr verið.
Enda hvaða óþverra sem er álít ég ekki
rétt að fyrirmuna neinum að birta eða
breiða út. En þar fyrir álít ég ekki lofs-
vert né fagrt, að Ijd sig til að breiða slíkt
út. J>að sem ég láði yðr í þessu efni, var
það, að þér hefðuð lánað álit yðar og blaðs
yðar til að breiða út níð og óhróðr urn mig
og aðra vestrfara og um landa okkar yfir
höfuð. Alt bað sem útgefandi blaðs gefr
kaupendum sinum ókeypis með blaðinu, dn
þess að geta pess að því se útbýtt á annara
kostnað, verðr hver maðr að dlíta útgefið af
honum eða útbýtt á hans kostnað. þetta
er algild regla um allan heim. |>að vitið
þér eins vel og ég. Og það er altítt, að
útgefendr blaða gefi kaupendum sínum
aukagetu-rit, fræðandi eða skemtandi. En
skamma-rit hefi ég ekki vitað neinn útgef-
anda bjóða kaupendum sínum í aukagetu,
nema hann hafi auglýst í blaðinu, að því
væri útbýtt með blaðinu fyrir reikning þessa
eða þessa manns. Að þér ekki gátuð þessa
í blaði yðar, álít ég, eftir allra blaðmanna-
tízku sem ég þekki, yfirsjón af yðr sem
ritstjóra. f>að láði ég yðr; en ekki fór ég
nú stærri orðum um það, en að kalla það
»gáleysi, skeytingarleysi eða — ég veit ekki
hvað» (bls. 6.).
það er ekki heldr alveg rétt, að ég geri
yðr þá getsök í svari mínu, að þér hafið
fengið Gr. til að semja ritið, og þá af á-
stæðum þeim, sem þar eru nefndar. þessi
getgáta var alment í ljósi látin af mörgum
í mín eyru, sérstaklega dróttaði þorl. Ó.
Johnson kaupmaðr því ótvíræðlega að yðr,
að þér væruð útgefandi ritsins, þegar ég
sagði honum að ég hefði lauslega heyrt,
að hann mundi vera það. — 1 svari mínu
segi ég nú að eins, að aðferð yðar (að út-
býta ritinu í yðar nafni) geri þessa getgátu
ekki ósennilega.
Að ég beindi svari mínu til yðar, var
einmitt til að knýja yðr til að taka til mdls,
því að ég hafði búizt við, að þá munduð
þér fráleggja yðr alt samsull við höfund og
kostnaðarmann ritsins —; en hinu bjóst ég
ekki við, að þér munduð að eins taka til
máls til að skýra Iesendum »ísafoldar*
skakkt frá efni svars míns. í þvi hugsaði
ég yðr mundi þykja lítill sigr og skamm-
vinnr.
Yðar með virðing og vinsemd
25. apr. 1888. Jon Ólafsson.
* *
*
það er ofur-eðlilegt, að hinn heiðr. höf.
geti ekki verið óhlutdrægur dómari á milli
ritlinga þeirra Gröndals. «Blíndur er hver
í sjálfs sín sök». Aðrir sjá undir eins, að
þar sem Gröndal fer í riti sínu beizkum
orðum um ýmsa þjóð-lesti vora yfir höfuð,
að dæmi margra góðra og merkra manna
fyr og 8Íðar, og beinist jafnframt sjerstak-
lega að þeim hluta þjóðarinnar, sem er
að hlaupa til Vesturheims og níða fóstur-
land sitt sjer til afsökunar, þá eru það
þessar «dómadags» persónulegu skammir,
efninu óviðkomandi, sem auðkenna bækl-
ing J. Ó.
þegar gumið um Vesturheims-sæluna
gengur fjöllunum hærra, meira eða minna
fyrir tilstofnun þeirra, sem að einhverju
leyti hafa hag á því, að vesturflutningarnir
sjeu sem mestir, þá er það undarleg hug-
mynd um sóma og skyldu blaða, ef það á
að virða þeim til hnjóðs og ámælis, er
þau verða til þess að gefa almenningi kost
á vitneskju um hina bliðina á Ameríku-
lífinu. þetta, sem sagt hefir verið •illt
um Ameríku* í Isafold nú hin síðustu
missiri, er ekki nema lítilsháttar andóf á
móti hinura mikla mærðar-straumi. Að
kalla það «villandi og ósannindi», er bara
út í bláinn talað; það stendur óhaggað
enn, og er nóg til að sýna, hve viðsjált
er að trúa öllu guminu og geipinu; og þá
er tilgangnum náð.
|>að er mikið gott fyrir þá, sem vilja
rita á móti Vesturheimsferðum eptirleiðis,