Ísafold - 18.08.1888, Síða 2

150
hægt um oss í öllum búskap landsins og
við hafa sem mestan sparnað, þá muni
mega komast af með þau landssjóðsgjöld,
er nú höfum vjer, og jafnvel lækka þau
heldur en hækka, t. d. afnema ábúðar-
og lausafjárskattinn eða þá að minnsta
kosti helminga hann, eins og gert hefir
verið hin síðari árin hvað ofan í annað.
En það, að hafa landssjóðsgjöldin sem
allra-minnst, það á að vera hjer um bil
hið æðsta hnoss fyrir þjóðina. En því
hnossi vilji þeir svipta hana, sem halda
fram endurskoðuninni, með þar af leiðandi
kostnaði til aukaþinga og svo hinum
gífurlega (!) landsstjórnarkostnaði, ef endur-
skoðunin hefst fram.
Sannleikurinn er nú sá, að þó að ekki
væri varið einum eyri til slíkra hluta, þá
er samt sem áður óhjákvæmilegt, að auka
gjöld til landssjóðs að miklum mun, hvort
sem það er nú gjört með beinum sköttum,
með |hækkun á tollum þeim, ’er nú eru í
lögum, eða með nýjum tollum (á kaffi og
sykur t. a. m.). það hefði átt að vera
búið að því fyrir löngu. Nú má það ekki
lengur dragast með nokkru móti. þó að
vjer vildum jafnvel taka upp það hefðar-
ráð(!), að fara að reyna feta okkur aptur á
bak, þangað til vjer værum komnir á við-
líka rek og þagar vjer fórum að eiga með
oss 'sjálfir, fyrir 14 árum, þá er óvíst
hvort það dygði. það er óvíst hvort vjer
kæmust hjá ný]um álögum þó að vjer t.
d. næmum aptur af hina nýju læknaskip-
un, hættum við allar gufuskipaferðir, mest-
allar vegabætur, hina nýju skóla o. fl.
Yiðlagasjóður var nál. 1 miljón í fyrra,
þegar samið var fjárlagafrumvarpið. f>að
er opt vitnað í þessa miljón, og talað um
hana eins og gróðafje, gróðafje eptir þenn-
an stutta tíma, sem vjer höfum átt með
oss sjálfir, og sem sjálfsagt sje að ganga
á aptur, þegar harðnar í ári, eða heldur
en að fara að bæta við sköttum.
En þetta er i raun rjettri misskilningur,
og hann háskalegur.
Hjer um bil þriðjungur af öllu þessu fje
er miklu eldra. f>að er sem sje samsteypa
af ýmsum sjóðum frá eldri tímum, and-
virði seldra fasteigna o. fl. Og hitt er í
raun og veru ekki annað en lausatillagið
úr ríkissjóði fyrir þennan tíma, en það er
nú bráðum á förum.
Gróðinn er því í raun rjettri lítill eða
enginn. Og þar sem tekjur lands-
sjóðs hafa hin síðustu 2 ár undanfarin
ekki hrokkið nándarnærri fyrir útgjöldum,
svo að sá halli nemur nær 200,000 kr.,
þá {höfum vjer gengið á höfuðstólinn,
þann höfuðstól, sem vjer áttum fyrirliggj-
andi að upphafi; því lausatillagið var líka
sjóður, en ekki vaxtafje.
þannig er ástandið í stuttu máli. Og
stórum batnar það ekki aptur af sjálfu
sjer. Brennivínstollurinn t. d., sem hrapað
hefir niður um meira en helming, vex
naumast aptur til neinna muna, — sem
betur fer —, en hann hefir verið lang-
sterkasta reipið að undanförnu.
þetta stoðar ekki að dylja fyrir sjer,
heldur taka það eins og er, og bregðast
mannlega undir það. þ>að er líka því
hægra, sem vjer eigum því láni að fagna,
að hvergi hjer í álfu eru nándarnærri því
eins litlar landssjóðsálögur á almenningi
eins og hjer á landi, og það þótt miðað
sje við efnahag alþýðu hjer og annarstaðar.
Hvað snertir kostnaðaraukann af hinni
fyrirhuguðu landstjórn, eða af aukaþing-
um þangað til, þá verður bann aldrei
nema lítill hluti af því, sem vjer þurfum
að auka tekjur vorar hvort sem er. En
það er um það atriði að segja, að enginn
getur viljað hina fyrirhuguðu endurskoðun,
nema hann vilji líka kostnaðinn, sem
henni kann að fylgja. Stjórnarbótarviljinn
felur í sjer þá sannfæringu, að stjórnar-
bótin »borgi sig« fyllilega, bæði beinlínis og
óbeinlínis.
Hvað á þá þjóðin að gera til að hnekkja
kostnaðarviðbárunni gegn endurskoðuninni?
Hún á að bjóða fram kostnaðinn, um
leið og hún heldur fram endurskoðuninni.
þingvallafundur á að lýsa því yfir nú, með
því að stinga t. d. upp á tolli á kaflfi og
sykri, og alþingi að sumri, sem væntan-
lega heldur fram endurskoðuninni afdrátt-
arlaust, á að samþykkja tolla þessa eða
annað því um líkt. það má til að auka
tekjur landssjóðs hvort sem er.
Áfengir drykkir,
fáein orð til æskulýðsins,
eptir Dr. B. IV. Richardson.
Nú, er vjer erum fullkunnugir orðnir
sönnu eðli vínandans, af hinum míkla sæg
áfengra drykkja, sem hafa hann í sjer
geymdan í meira eða minna mæli, þá
ættum vjer að vera viðbúnir að varast hin
skaðlegu áhrif hans. Samt sem áður verða
margir til þess enn, að verja nautn áfengra
drykkja; því þeir eru enn margir, harla
margir, sem vita eigi gjörla, hvers eðlis
vínandinn er, margir, harla margir, sem
eru óbifanlegir í þeirri góðu trú, sem þeir
hafa fengið á honum, margir, harla marg-
ir, sem geðjast svo vel að honum, að þeir
hrósa honum í alla staði og þykir sem
bæði sjer og öðrum verði gott af honum.
Svo spillt er mannlegt eðli, að hinn mikli
sægur manna, er hafa leiðzt út í háska-
lega ofnautn áfengra drykkja og vita það
gjörla sjálfir, halda samt áfram í villu síns
vegar og halda meira að segja áfram að
ieiða aðra í hina sömu villu.
þjer munuð margsinnis í lífinu heyra
varnarástæðu slíkra manna. þeir munu
prjedika yður heilmikið bull, sem þjer
komizt ekki hjá að hlusta á, þó að þjer
vitið og sjáið undir eins, að það er ein-
tóm vitleysa. þeir munu t. d. fræða yður
á því, að vínandinn sje nærandi, af því
að hann hleypi hita í líkamann. |>jer vit-
ið, hvernig því er háttað. f>jer vitið, að
hitinn, sem vínandinn veldur, er ekki ann-
að en það, að hann rekur blóðið innan að
út undir hörund líkamans, og að afleiðing-
in verður sú eptir á, að blóð það, er streym-
ir þannig nær hörundinu, kólnar við það,
og að líkamshitinn minnkar allur fyrir
bragðið. þjer vitið, að kuldi og vínandi
hafa samkynja áhrif á líkamanum, og að
sá þolir langlengst og langbezt mikinn
kulda, sem bragðar engan dropa af áfeng-
um drykkjum.
|>eir munu ennfremur segja yður, að
vínandi sje nærandi af því, að hann styrki
líkamann og geri bæði karla og konur
þrautbetri við vinnu. þjer vitið, hvernig
því er háttað. |>jer vitið, að vínandinn
dregur úr afli vöðvanna, og gerir þá jafn-
vel alveg máttvana, ef mikil brögð eru að,
svo að þeir geta jafnvel eigi valdið þunga
líkamans. f>jer vitið líka, að þeir, sem
hafa unnið eitthvert þrekvirki, sem mikla
karlmennsku þurfti til og mikið þol, þeir
máttu til að varast að bragða nokkurn
áfengan drykk á meðan, og að það er ein-
mitt bindindi þeirra að þakka, að þeir
fengu afkastað miklu meiru en aðrir.
þeir munu segja yður, að vínandi sje
nærandi, af því, að hann fiti mann og
geri líkamann þrekinn og sællegan. þjer
vitið, hvernig því er háttað. þjer vitið,
að vínandinn hefir ekkert það efni í sjer
geymt, er styður minnstu vitund að skapn-
aði og viðhaldi þess, sem bezt er í líkama
mannsins og nytsamlegast; þjer vitið, að
það sem bezt verður sagt um vínandann
í þeirri grein, er, að hann getur í sumu
því líki, er hans er neytt í, t. d. öli, aukið
feiti líkamans; og þjer vitið, að það er í
raun rjettri engin bót í þe3sari feiti, af
því hún heptir iðju líffæranna, gerir mann
þunglamalegan og stirðan til verka, linar
hjarta og nýru, og styttir manni þannig
aldur.
þeir munu segja yður, að vínandinn
styrki magann, og hjálpi til þess, að mat-
urinn smakki þeim vel, sem hafa slæma