Ísafold - 08.06.1889, Blaðsíða 3

183
bókum sem til sé. f>ar til liggja þau svör,
að enginn veit hvert gildi pappírshandrit hafa,
nema gerð sé skil fyrir því, og verður þá
ekki komizt hjá því að nefna þau; hugsanlegt
er líka að til sé þeir menn, sem eru lítt læs-
ir á skinnbækur og yrðu fegnir að hafa skýr-
ar afskriftir til stuðnings. Að öðru leyti verð
eg að geta þess, að eg citera til þess að sanna,
en ekki að gamni mínu eða til óþarfa, eins
og Bogi gerir. Til þess að sanna að Har-
aldur harðráði hafi verið skáld tilfærir hann
heila klausu úr riti eptir Maurer, þar sem
Haraldur er ekki nefndur d nafnl þýzkan
er þó eiginlega ekki snúin á þeirri grein.
Bogi liefir og þá einkennilegu skoðun á heim-
ildarritum, að þau sé eptir því óáreiðanlegri
sem þau sé eldri, og i samkvæmni við það
þykir honum betra að citera nokkra rithöf-
unda frá þessari öld, er styðjast við íslenzka
annála, en fara í annnálana sjálfa. Að fara
að atyrða Boga fyrir þennan ritdóm dettur
mér ekki í hug. það er nóg æra fyrir hann,
að hann hefir gengið frá honum eins og
hann hefir gert.1
III.
I bók niinni hef eg að vísu að mestu sneitt
hjá því að leggja nokkurn allsherjardóm á
bókmenntir Islendinga á 15. og 16. öld, en
úr því það hefir verið gert mikið veður af
þeim fáu orðum, sem eg hef farið um þær,
þá verð eg að koma dálítið við það atriði,
og er þá bezt að sjá hvað eg hefi sagt.
A bls. 17 get eg þess, að það hafi óþarf-
lega opt verið gambrað yfir því með fyrir-
litningu og svo sem menn hefðu gjörkann-
að það, hve langt bókmenntir 15. og 18. ald-
ar stæði að baki hinum ágætu bókmenntum
fornaldai'innar, og bæti þar við þessum orðum:
»það er lika eittlivað iil i þvu.
A bls. 19. segi eg: »B.versu Iangt scm hók-
menntir 15. og 16. aldar standa að baki fornu
hókfrœðunum, eru þœr þó hinn eini sanibands-
liður milii vor og fornaldarinnar, og hafa því
ómetanlegt gildi fyrir oss, og eiga það skil-
1) þar sem getið er sáðlanda í kirknamáldög-
um frá 15. öld eða síðar, stendur svo á því, að
þeir eru óbreyttar afskriptir af langtum eldri mál-
dögum, þó hlunnindin væri farin, og voru mál-
dagar skrifaðir svo hugsunarlaust ujip fram á
daga Odds og Brynjólfs.
ið að þeim sje gefinn miklu meiri gaumur en
hingað til liefir verið gert.« þetta er minn
dómur og ekki einu orði fleira hef eg sagt
um samanborið gildi fornaldar- og miðalda-
bókmenntanna, og eg stend við hvert orð af
þessu. Að eg hafi nokkurstaðar sagt, að kveð-
skapurinn stæði jafnfætis eddukvæðum eða
öðrum bezta kveðskap fornmauna, er hin til-
hœfulaiLsasta markleysa og ósannindi. Að eg
hafi ekki farið of frekt í mínum dómi veit eg
að hver maður, sem nægilegt skynbragð hefir
á þessu efni, þorir ekki annað en játa, og að
aðrir hafi gengið lengra en eg hef gert, hefir
sýnt sig. (Niðurl.).
Sigling. Hinn 4. þ. m. kom kaupskipið
«August» frá Englandi með salt o. fl. til
kaupmanns G. Zoega. Fór aptur eptir 2
daga til Englands með fisk.
Daginn eptir, 5. þ. m., kom kaupskipið
«B,agnheiður» með salt o. fl. til kaupm. J. O.
V. Jónssonar, eptir að eins 6 daga ferð.
Frá útlöndum bárust eigi aðrar frjettir
með «Ragnheiði» — í enskum blöðum —, en
að þeir Dr. Friðþjófur Nansen og hans fje-
lagar komu til Khafnar frá Grænlandi um
20. f. m., allir heilir á húfi, og var þar
fagnað forkunnarvel.
Heimskulega ósannsögli hefi »þjóð-
ólfur« í frammi í gær gagnvai't dr. Jóni
þorkelssyni í Khöfn. Hann segir að greinar
hans í Isaf. núna sjeu »mestallt lof um sjálf-
an hann og disputazíuna góðu, og skammir
um aðra«. Allir, sem lesa þessar greinar dr.
J. þ., sjá undir eins, að þessi ummæli eru
alveg tilhæfulaus ósannindi, og verður þá
skammgóður vermir að jafn-óvöldum óynd-
isúrræðum.
Hitt og petta.
Tyrkir drekka aldrei áfenga drykki, fara ekki
illa með skepnur, eru kurteisir viö kvennfólkið
og ætíð góðir við börn. Af öllu þessu þekkjast
Tyrkir frá hinum siðuðu þjóðum.
í Ameriku. Stúlka í New-.Iersey gaf 5 dollara
fyrir skó með háum hælum og gekk með þá í
viku, en svo varð hún að borga lækninum 80
dollara til þess, að geta stigið á fæturnar framar.
Deliríums-vatn. Norskur málari, er Kittelsen
heitir, og er sagöur meinlega fyndinn bæði í orð-
um sínum og málverkum, tíndi einusinni talsvert
af ormum og Ijótum smákvikindum, er hann var
á skemmtigöngu, ljet kvikindin í glas með vatni
í og fór með það inn í veitingahús, þar sem voru
saman komnir nokkrir alræmdir drvkkjumenn
bæjarins. Fóru þeir þá að spyrja hann, hvað hann
væri með í glasinu. „þaö er ekki nema “delirí-
ums“-vatn (ölæðis-vatn)“, svaraði hann; „það er
kallað svo af því, að allir, sem eru búnir að fá í
sig aðkenning af þeim kvilla, sjá í því allra handa
kvikindi11. það fór eins og við var að búast, að
enginn þeirra fjelaga gat komið auga á nokkuð
kvikt i glasiuu,
Merktur innbrotsþjófur. Kaupmaður nokkur
hafði tekið eptir því nokkurn tíma, að honum
hurfu peningar úr búðarskúfíúnni á nóttum. Vakti
þá kaupmaðurinn nokkrar nætur i röð, en varð
einskis var; en þegar hann hætti því, kom þjófur-
inn á ný eptir nokkrar nætur. Asetti kaupmaður
sjer þá, að veiða þjófinn með brögðum. Ljet hann
bolla með sterkum anilínslög á hyllu uppi yfir
peningaskúflúnni, og bat.t bollann með taug við
skúflúna, þannig, að væri skúffan hreifð, helltist
allt úr bollanum yfir þann, sem færi í skúffuna.
Allt fór eins og til var ætlazt. þjófurimi kom
nokkru seinna, og litaðist svo vel bæði á andlit-
inu og hálsinum, að hann mátti eigi dyljast. Var
það skóari, sem átti heima í saina húsi og kaup-
maðurinn. Hann sá ekki til neins að þræta fyrir
stuldinn, því rauði liturinn vitnaði svo greinilega
í móti honum.
Óþreytandi ræðumaður. þingmaður einn i
British Kolumbíu, M. Olure, að nafni, hefir nýlega
gjört það, sem fáir munu eptir leika, að hann
hjelt ræðu, sem stóð yfir í 27 stundir Ætlaði
hann að berjast móti uppástungu, sem meiri hlut-
inn var orðinn sinnandi ; hyrjaði að tala móti
henni kl. 1 eptir hádegi og bjelt áfram að tala
hvíldarlaust allan daginn og nóttina og þangað til
kl. 4 e. h. daginn eptir. Oðru hvoru drakk hann
dálítiö af vatni, en nærðist ekki á neiuu að
öðru leyti.
Mestur auðmaður i neðri málstofunni á þingi
Breta er þingmaðurinn frá Yorkshire, Isak Holden.
Haun var fátækur skólakennari, og meðan hann
var að kenna lærisveinum sínum efnafræði, fann
hann grundvallaratriðin fyrir tilbúningi eldspýtn-
anna, þótt hann notaði ekki þá uppfundningu.
Síðar varð hann bókhaldari, og fann þá upp vél,
sem er notuð í viðarullar-verksmiðjunum ; seldi
Hans skraddari gjörist hermatiur.
Hans hóf nú þannig ræðu sína:
»Og eigi það fyrir mjer að liggja, að út-
hella blóði mínu á altari fósturjarðarinnar«.
Lengra komst hann ekki í það sídd; því
þá greip Katrín fram í, og hjelt áfram áminn-
ingum sínum á þessa leið:
»Mundu svo eptir þráðarendanum, sem ligg-
ur neðst á töskubotninum. Og berðu þig að
skola úr sokkagörmunum þínum og nærföt-
unum svo opt, sem þú getur, og gakktu ekki
eins og svín til fara«.
Hans heldur áfram ræðunni, og segir:
»Yiltu þá heita mjer því, að vera mínum
átta munaðarlausu börnum viðkvæm móðir?«
Katrín hjelt sinni ræðu áfram jafnsnemma,
og segir: »Og berðu þig svo að haga þjer
eins og maður, til þess að þú verðir okkur
ekki til minnkunar. |>ú skrifar okkur til við
og við, og farðu nú Guði á vald, Hans«.
Miklar þrautir og mannraunir áttu fyrir
Hans að liggja í herför þessari, og sýndi hann
raunar sjaldan mikla karlmennsku, og þótti
lítill garpur, en seiglaðist þetta, og komst
pks á einum fæti heim til kerlu siunar
aptur, og meira af manni en áðui', eins og
hún hafði gjört sjer vonir um.
Frægðarverk af kvennmanni.
(Ur sögu Bandamaima í Vesturheimi).
Margir af lesendum þessa blaðs munu
kannast við Jóhönnu D’Arc, meyna frá Orle-
ans, sem frelsaði Frakkland á 14. öld undan
valdi Englendinga. Nú á dögum hefir komið
fram önnur kona, ungfrú Anna Ella Garoll
frá Maryland í Bandaríkjunum í Norður-
Ameríku, sem sannað er, að bjargað hafi
Bandaríkjunum í þrælastyrjöldinni með því
að leggja herstjórn Norðurríkjanna ráðin,
hvernig aðalherförinni skyldi hagað. En eins
og «mærinni frá Orleans» var ekki þakkað af
hinum dáðlitla konungi, er hún hóf í hásæti,
eins hefir ungfrú Caroll reynt vanþakklæti
hinnar ameríksku þjóðar, því eptir 20 ára
strit og mæðu heppnaðist henni loks, að
koma máli sínu fyrir æðsta dómstól ríkisins
til að fá þar hæfilega umbun þess, sem hún
hefir afrekað, þegar hún sjálf var orðin þrotin
að heilsu og kröptum. En blöð kvennfrelsis-
fjelaga í Vesturheimi minnast hennar á þessa
leið :
þ>að hefir aptur og aptur verið staðhæft,
að konur gætu ekki haft atkvæðisrjett af því,
að þær væri ekki færar um, að ganga í
hernað á ófriðartímum og þola örðugleika,
sem væri samfara stöðu óbreyttra liðsmanna.
En unnu þeir Napoleon, Gustaf Adolf, eða
nokkur hinna frægu og sigursælu hershöfð-
ingja, sigurinn með krapti handa sinna einna
í persónulegu einvígi? Var það ekki með
heila þeirra, með þeirra aðdáanlegu hæfileg-
leikum, að sjá hvernig sök horfði til sóknar
og varnar, með því að reikna herafla þann,
er þeir áttu vald á, með því að komast eptir
hvar óvinirnir voru sterkastir eða veikastir
fyrir, með því að kynna sjer ásigkomulag og
eðli lands og lagar og auðs-uppsprettur þess
lands, þar sem orustan skyldi háð, og með