Ísafold - 02.11.1889, Qupperneq 2

350
þjóðfrelsisfjelag, er nefndist «írlandsvinir»;
það var fyrirboðið. þá stofnaði hann annað
fjelag með nýju nafni ; það var einnig fyrir-
boðið. O’Connell var sjálfur lögsóttur og
dæmdur fyrir »undirróður til uppreisnar» ; en
stjórnin þorði ekki að láta fullnægja dómn-
um.
Snæfellsnessýslu 27. okt.: Tíðarfar
hið bezta hjer seinni part sumarsins, þó
sjerstaklega ómunalega góð tíð allan þennan
mánuð allt fram að 23.; þá brá til mjög
mikilla rigninga, er þó hvergi urðu til stór-
óhagræðis.
Heyskapur hefir hjer alstað^p verið með
langmesta móti, og hey þar að auki fengizt
ágætlega verkuð. Setja menn því skepnur á
vetur með langflesta móti. Samt væri ósk-
andi, að menn misbrúkuðu ekki svo þenna
mikla og góða heyafla, að setja svo djarft á,
að heyþrot yrði, ef harður vetur yrði í
vetur.
Fiskiafli mjög lítill undir Jökli. Alveg
fisklaust á grunni; en misfiskið mjög á djúpi.
þar á móti mikill heilagfiskisafli bæði með
Staðarsveit og Miklaholtshreppi, og nú nýlega
kominn góður afli af þorski og heilagfiski
við Stapa og Hellna.
Verzlun hjer dauf og óhagstæð. Clausens-
verzlun í Stykkisliólmi verið tóm að ýmsum
nauðsynjavörum síðan í sumarkauptíð, t. a.
m. kaffi, sykri og hrísgrjónum o. fl., og er
alls ekki vel byrg undir veturinn; Ólafsvíkur-
verzlun nokkurn veginn byrg; en Grams-
verzlun hefir allsnægtir af öllu. Ekkert lif-
andi sauðfje hefir verið selt hjer í haust,
nema í pöntunarfjelag Dalamanna, sem keypti
um 2000 fjár og 50 hesta; er látið vel yfir
að það muni gefa vel fyrir fjeð, en mjög
daufar vonir um verð á hestunum; annars
enn óákveðið fast verð á hvorutveggju.
Matvara úr fjelaginu ekki eins ódýr og menn
bjuggust við, t. a. m. rúgur 14 kr. (200 pd.),
bankabygg 25 kr. (260 pd.), hrísgrjón 24 kr.
(200 pd.); verð á kaffi og sykri enn óákveð-
ið. Kaupmenn hafa keypt slátursfje og
borgað þannig: kjöt frá 14 til 18 aura pd.,
mör 35 au., gærur frá 1 kr. 25 a. til 2 kr.
50 au. hæst og tólg 40 au. Verð á útlend-
um vörum hjá þeim á þessa leið: rúgur 16
kr., bankab. 24 kr., hrísgrjón 26—28 kr.,
kaffi 1 kr. 10 a., sykur (kandís) 45 a. og
rót 45—50 a., rjól 1 kr. 50 a. og munntóbak
2 kr. 20 aura.
2. þ. m. var auka- sýslunefndarfundur
haldinn til að ræða um stofnun búnaðar-fram-
farafjelags fyrir sýsluna. Var samþykkt á
fundinum stofnan þess, og skal mark og mið
þess vera þetta: að stofna búnaðarfjelag í
hverri sveit, sem kæmi á fastan fót árlegum
jarðabótum; að koma í viðunandi lag upp-
frœðslu unglinga, helzt með því, að koma á
fót, svo víða sem hægt er, föstum barna-
skólum; að bæta hús- og heimiUsstjórn, sem
hjer er mjög ábótavant, að svo miklu leyti
sem hægt er. Lög fjelagsins voru samin og
samþykkt á fundinum; en með því að vænta
má, að þau hafi verið samin í fljótlæti og
ekki með nægilegum undirbúningi, þykir mjer
eigi þörf á að skýra frá þeim.
Barðastrandarsýslu sunnanv. 20. okt.:
Hin sama veðurblíða, sem var næstl. vor og
sumar, helzt enn þá. Haustið úrfellalítið,
en þó ekki kalt eða frostasamt; opt stillur
og þurrviðri; og þó norðan-íkast hafi komið,
hefur ekki verið nema froststirðningur, 1 til
2 stig á K. Norðan-íkast kom í septembr.,
fyrir rjettirnar, og í því fannkoma á fjöll og
sumstaðar til sjávar, með miklu hvassviðri
af norðri. Allan þann snjó tók upp aptur
eptir viku, í hinu mikla sunnanveðri hinn 25.
sama mánaðar. Enn gerði íkast af norðri 8.
þ. m.; snjóaði þá lítils háttar hjer á fjöll og
var hvassviðri mikið; eins í uppþotinu núna
þann 17. var hvassviðri mikið, en frostlaust.
Heysöfn almennings hafa orðið í þessu
plássi í betra lagi og sumstaðar ágæt að
vöxtum og verkun, og árferðið yfir höfuð svo
gott, að elztu menu segjast ekki muna betra
á þessari öld. En þrátt fyrir þetta góð-
æri er ekki betri horfur á með bjargrœðis-
ástand upp á veturinn en var í fyrra og
stundum að undanförnu í þessu plássi. Eru
til þess ýmsar orsakir. þeirra er fyrst og
fremst hin mikla fjársala úr sveitum hjer til
kaupmanna og pöntunarfjelags, og þó að
sauðfje sje nú að vænleik hið bezta til frá-
lags, eru mörg heimili, sem ekki hafa þess
not til fæðis til vetrarins, heldur fer allt
þetta fje til kaupmanna, til að minnka kaup-
staðarskuldir, sem og eflaust fara minnkandi, og
kaupa körnvöru til vetrarins, þar innlátning
vantaði í sumar fyrir hana, en litlar voru
ávísanir í sumar frá Djúpi hjer til suður-
kaupstaðanna af vinnumannahlutum þar
næstl. vor, með því afli var þar lítill, og
varð því nú að herða á sauðkinda-útlátum
frá bændum í þess stað, að fá nauðsynjar
sínar.
Haustverzlun hefur verið mikil hjer í kaup-
stöðum og sláturtaka einna mest í Skarðs-
stöð, í hinum nýbyrjaða kaupstað Flateyjar-
verzlunarinnar. þar kom og lausakaupmað-
ur frá Clausens verzlun í Stykkishólmi. Verð
þar á útlendum vörum var lítið meira á mat-
vöru en í sumar, frá 1 til 2 kr. á hver 200
pd., og á munaðarvöru, sem tollur var settur
á í sumar, kaffi 1,10 a., sykri 40 a., export-
kaffi 50 a., rullu 2,10 a., rjóli 1,50 a. Inn-
lend vara : bezta kjöt 18 a. pd., lakara 16—14
a., haustull 50 a., smjör 60 a., lifandi fje,
gamlir sauðir 20 kr., tvæv. og geldar ær frá
16 til 18 kr., mylkar ær frá 9 til 11 kr.,
veturg. 12 til 15. Hæst verð á kjöti varð á
ísafirði 25 aura bezta kjöt, lakara 20, 18 og
16 lægst.
Heilsufar fólks hjer um pláss á þessu
tímabili er gott og enginn nafnkendur dáið.
Landsskjálptarnir- Af Snæfellsnesi
skrifað 27. f. m.: «Landskjálpti varð
hjer allmikill nóttina milli 12. og 13.
þ. m., þó mestur að sunnanverðu við fjall-
garðinn, eða svo mikill kl. 4—5, að víða
hrundu ofan af hyllum leirílát. En um dag-
inn, hinn 13., um hádegisbil (kl. 12—1)
fannst þó enn meira til kipps, því greina-
góðir menn telja víst, að hús hafa víða geng-
ið upp svo feti hafi svarað. Hvergi varð þó
meira að kippuum, nema sumstaðar hrundu
nokkuð fornir veggir. Til kippanna um dag-
inn fannst einnig minna að innanverðu við
fjallgarðinn, t. a. m. í Stykkishólmi«.
í Dölum varð og talsvert vart við land-
skjálptana, einkum þann um dagtímann 13.
f. m., og jafnvel vestur á Fellsströnd. A
Breiðabólsstað í Sökkólfsdal sat bóndi úti
undir bæjarvegg, og fannst sem hann ætlaði
ofan á sig; á þeim bæ hætti stundaklukka að
ganga.
Fjárkaupaskip Coghills, gufuskipið
Livonia, tók á Akranesi 3500 fjár í þessari
ferð, og hjelt af stað þaðan til Englands í
gær.
Fjárkaupaskip Thordals, gufuskipið
Princess Alexandra, 292 smálestir, kom bing-
að 30. f. m., og fór aptur í gærkveldi með
2500 fjár og nokkuð af hestum. Tvo farma
hefir skip þetta tekið í haust fyrir norðan,
á Akureyri og Borðeyri, samtals rúm 5000
norðanlands. Sjálfur fór Thordal kaupmaður
utan með þessari ferð skipsins.
Prestakall óveitt. Bægisá, augl. 19.
okt., mat 1166 kr.
Ölfusárbrúin. Eptir ráðstöfun hurra
Tryggva Gunnarssonar eru steinsmiðir teknir
til að höggva og viða að grjót nú í haust og
vetur í brúarstólpana. Mun eiga að hlaða
þá að sumri, þótt brúin sjálf sje eigi væntanleg
fyr en að hausti og verði eigí á komið fyr
en sumarið 1891.
f ÞÓRÐUR Á LEIRÁ.
Hann var fæddur á Erennistöðum í Flókadal í
Borgarfjarðarsýslu árið 1830. Foreldrar hans voru
þorsteinn bóndi þiðriksson og Steinunn Ásmunds-
dóttir, búandi á Brennistöðum. þórður ólst svo
upp hjá foreldrum sínum, fyrst á Brennistöðum
og þar næst á Hurðarbaki í Reykholtsdal, og mun.
í æsku hafa notið eigi meiri menntunar en al-
mennt gjörðist í þá daga. Árið 1854 kvæntist
hann ungfru Kannveigu Kolbeinsdóttur á Hofs-
stöðum í Reykholtsdal, og dvaldi svo þar hjá
tengdaforeldrum sínum eitt ár. Vorið eptir fóru
þau hjón að búa á Brekkukoti í sömu sveit og
voru þar 5 ár. þar fór þórður þegar að gera
jarðabætur, og þar fór þegar að koma í Ijós hin.
mikla framtakssemi hans í búnaðarframkvæmdum.
Hann húsaði þar allan bæinn af nýju og hlóð
vörzlugarð fyrir neðan allt túnið; hann sljettaði
þar og nokkuð at' þýfi. Bfnin voru þó ekki meiri
til að byrja búskapmn með en 2 kýr og 24 ær.
Um þessar muudir gekk fjárkláðinn yfir hjer sunn-
anlands, og varð mörgum þungur í skauti, ekki
sízt efnalitlum frumbýlingum, og fekk þórður að
kenna á því, því að á þriðja búskaparári sísu varð
hann að lóga öllu fje sfnu. Síðan fluttust þau
hjón að Sturlu-fteykjum í sömu sveit og bjuggu
þar 8 ár. þar gerði þórður einnig ýmsar jarða-
bætur: hlóð garð um allt túnið, sljettaði nokkuð
og græddi út
Eptir þetta fluttist þórðut' að Beirá í Leirár-
sveit í Borgarfirði; sújörð hefir, sem kunnugt er,.
jafnan verið höfðingjasetur og höfuðból, og þórð-
ur gjörði vissulega allt sitt til, að halda uppi
heiðri hennar og áliti. Hann sýndi það á Leirá,
að hann var hinn mesti framkvæmdarmaður og
búhöldur; en mannhylli hans var það einkum, er
stuðlaði til þess, að hann rjeð fram úr ýmsum
kostnaðarsömum fyrirtækjum; flestir, sem hann
leitaði til, vildu hjálpa honum, eins og hann líka
var fljótur til að lána öðrum, er þeim lá á. Hann
útvegaði sjer vatnsveitingamennhjá búnaðarfjelagi
Suðuramtsins skömmu eptir að hann kom að Leirá,
og Ijet þá gera um 600 faðma af skurðum til að
þurrka upp ónýtar mýrar og gera úr þeim slægj-
ur og veita Leiránni á. Síðan ljet hanu ferðabú-
fræðinga auka um 800 föðmum við af skurðum.
Túngarð hlóð hann um 200 faðma langan. Brýr
ljet hann gjöra út frá bænum á ýmsa vegu um
200 faðma langar. Sömuleiðis nátthaga, 6 dag-