Ísafold - 22.04.1891, Blaðsíða 1

K.emui út 'i imevikudogum oy
iaugardögum. Verð árg. (um
IOO arka) 4 kr.; erlendis 5 kr
Borgist fyrir miðjan júlímánuð.
ISAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bundin við
iramót, ógild nema komin sje
til útgefanda fyrir I.okt. Af-
greiðslust. f Austurstrœti 8.
XVIII. 32
Gleðilegt sumar!
Gleðilegt sumar, góðir landar !
Með gleðihljóm milli fjalls og strandar
Falla hlakkandi fjallastraumar;
Fagnaðarríkir sumardraumar
Eætast, sem blöð í brumi dreymir ;
Um bjarklim fjörgandi vordögg streymir,
Nú er hátíð í hverjum dal
Allt hlakkar til þess, er koma skal.
Kallari lífsins, ljósmild sunna,
|>au ljóð, sem allir vilja kunna,
Fagnaðarljóð, á fjöll og strönd
Fagurt ritar með kærleiks hönd.
Náttúran fer að bregða blund’,
Hún bíður eptir lausnarstund,
Jpá kastar hún vetrarkufli af sjer
|>ví krýningardagur hennar er
Hið fagra sumar; hin fríða drottning
Hjá fólkinu vekur þá sanna lotning.
En — lítið þó eigi ávallt niður
Á unað jarðar, sem töfrar yður;
Enginn þeim fögnuði æðstum gleymi,
Sem ekki er fæddur af þessum heimi.
Gleðilegt sumar, aldnir með ungum!
Enginn bugist af sorgum þungum !
Berist niður frá bláheims sal
Blíða guðs yfir sjerhvern dal!
Hvert morgunsár oss sendi þrótt
Og sigurvon eptir liðna nótt,
Og sjerhvert oss veiti sólarlag
Sælan frið eptir liðinn dag.
Bjakni Jónsson.
Landsbankinn.
11.
(Síðari kafli).
í fyrra kafla þessarar greinar, 4. þ. m.,
var gerð grein fyrir hag landsbankans eptir
síðasta reikningi hans, og sýnt fram á, að
honum hefir tekizt á sinum frumbýlingsár-
um að græða um 100,000 kr. og gera sig
þar með allvel sjálfbjarga. |>ví reið líka
á öðru framar fyrst í stað. Nógar voru
hrakspárnar um hann frá fjandmönnum
hans, og trú hinna á honum margra mátti
naumast minni vera. En hrakspárnar hafa
sprungið og vantraustið orðið til skammar.
Vonargrip eða á völtum fæti álítur enginn
maður landsbankann lengur í fullri alvöru,
— enginn skynberandi maður. Enginn
hefir ástæðu til annars en að hafa á hon-
um fullt traust. Hann hefir eigi einungis
haft góð tök á að græða, heldur sýnt í
smáu og stóru, að glæfralega fer hann ekki
að ráði sínu.
|>etta var hans fyrsta og æðsta skylda:
að koma undir sjálfan sig öruggum fótum í
efnalegu tillit og ávinna sjer að öðru leyti
sem mest traust. En—það var ekki og er ekki
hans eina skylda.
Reykjavík, miðvikudaginn 22. apríl.
Lögákveðinn tilgangur landsbankans er:
»að greiða fyrir peningaviðskiptum í landinu
og styðja að framförum atvinnuveganna«.
Til þess að geta náð þessum tilgangi var
fyrsta skilyrðið það, að hafa nokkuð í köggl-
um, vera ekki mjög merglaus eða valtur á
fótum. En að því fengnu skyldi taka til
starfa að vinna að aðaltilganginum af fullri
orku og áhuga. Honum átti vitanlega að
sinna og var sinnt frá upphafi meðfram; en
meðan aðaláherzlan hlaut að liggja á hinu,
að koma ár sinni sem bezt fyrir borð,—á
meðan hlaut að verða minna um skriðið á-
fram að aðalmarkmiðinu.
Nú virðist frumbýlingshokrið eigi nauð-
synlegt lengur, heldur tími til kominn að
færa út kvíarnar og reka búskapinn með
fullu fjöri, eins og jörðin ber.
Til þess að geta náð áminnztum aðaltil-
gangi sínum þarf bankinn að auka störf sín
að miklum mun. Hann þarf að vera eins
og ötull og framtakssamur kaupmaður, sem
lætur sjer eigi nægja að standa með hönd-
ur í vösum í búð sinni og bíða þess, að
góðir viðskiptamenn rekist þangað inn, held-
ur hefir alla framkróka til að útvega sjer
svo mikil og góð viðskipti sem auðið er.
Bjóðist honum eigi sjálfkrafa markaður
fyrir þá og þá vöru, þá leitar hann upp
slíkan markað. Hann veit og, að ofmikla
varfærni þarf jafnt að varast eins og of-
mikla djarffærni; að listin sú að græða sem
mest er í því fólgin, að rata rjett meðal-
hóf þar á milli. Hann þekkir það einnig,
ef hann er vitur maður og vel innrættur,
að því að eins verður hagsæld hans lang-
gæð og ánægjuleg, að hann hafi jafnframt
í huga að efla heldur en hnekkja almenn-
ingshag, og vinni að því eptir megni. Hann
er vakinn og sofinn við sína iðju með það
takmark fyrir augum, að efla sinn og ann-
ara hag. Hann hefir ekki atvinnu sína í
hjáverkum, heldur ver til hennar öllum
tíma sínum og allri orku.
það var bæði forn lenzka og vantrausts-
eða varúðarhugsunin, sem rjeð því — þótt
ýmsir væri á öðru máli —, er bankinn var
settur á laggir, að bankastjórnin og öll
störf við hann skyldu vera hjáverk.
þá þurftu launin ekki að vera nema
aukageta, en launasparnáður sama sem
gróði, að menn hugðu. En látum svo vera,
að þar hafi ekki verið skakkt farið að
upphafi, sem margur efaði þá ogefar enn, þá
er sýnileg ráðleysa að halda þeirri stefnu
áfram nú eða lengur en orðið er. Störf bank-
ans eru nú þegar orðin svo mikil, að þau
verða ekki höfð í hjáverkum framar, að
minnsta kosti ekki öðru vísi en til mikils
baga bæði fyrir stofnunina sjálfa og al-
menning. Breyting í því efni er óhjá-
kvæmileg, þó að ekkert væri hugsað um að
láta bankann færa út kvíarnar, eins og
bent hefir verið á hjer að framan, hvað þá
1891
heldur ef það er gjört, en öðru ætii eigi
þing og þjóð að una og mun ekki una.
Hvorki framkvæmdarstjóra-staðan nje
gjaldkera- eða bokarastaðan við bankann
mega vera hjáverk lengur. Og honum er
þegar vaxinn svo fiskur um hrygg, að hann
getur vel risið undir því að launa nýtum
mönnum í þessum embættum að fullu, svo
þeir geti gefið sig alla við þessari iðju,
bankastjórn og bankastörfum, eins og vera
ber. Hann á að visu að greiða í landssjóð
upp frá þessu eða frá 1. júlí í sumar 1”/. af
seðlafúlgunui, er landssjóður hefir hjálpað
honum um ókeypis hingað til, og fyrir
hentugra eða betra húsnæði þarf bann að
hugsa handa sjer áður en langt um líður ;
en hitt er honum eigi of vaxið að heldur,
og hann hlýtur að hafa þann hag af því,
er fram í sækir, að vel vinnist upp.
Sumir kunna að állta skipun framkvæmd-
arstjóraembættisins, eins og hún er nú, svo
órjúfanlega, að það standi algjörlega fyrir
þessari breytingu. Vitanlega kemur engum
til hugar að fara fram á afsetning manns
þess, er nú er framkvæmdarstjóri bankans,
þó ekki sje nema í hjáverkum. Fyrst og
fremst er síður en svo, að hann hafi til þess
unnið, þar sem það er undir hans stjórn, er
bankinn hefir grætt svo vel sem hann hefir
gjört og aflað sjer trausts og álits. Og þótfc
hins vegar hugmyndin hjá stofnendum bank-
ans hafi eflaust aldrei verið sú, að þetta
st j órnarfyrirkomulag ætti að haldast til lang-
frama, heldur hafi þeir hugsað sjer það að
eins sem bráðabirgðafyrirkomulag fyrstu árin,
þá mun samt enginn þess konar fyrirvari
hafa verið hafður, þegar framkvæmdarstjóra-
staðan var veitt, og því hafi hann fullan
lagarjett til að halda henni meðan hann lifir,
— í hjáverkum. En bæði er það, að hann
mun samt sjálfur eigi hafa skoðað þessa
stöðu öðruvísi en bráðabirgðafyrirkomulag og
sjerstaklega að sögn ekki hugsað sjer að sam-
eina hana við það embætti,er hann hlaut eptir
fáein ár, háyfirdómaraembættið, nema sem
allraskemmst, svo sem meðan verið væri að
útvega annan álitlegan mann í framkvæmd-
arstjórastöðuna, enda væri ástæðulaust að
ætla honum annað en að hann mundi fús
að þoka sjálfkrafa, ef því væri að skipta og
hafi hann eigi tekið þeirri tryggð við fram-
kvæmdarstjórastarfið.að hann kjósi það held-
ur sjálfur en háyfirdómaraembættið, jafnvel
með minni launum nokkuð; — mjög miklu
þyrfti það ekki að muna, því fyrir öllu minna
en 5000 kr. t. d. þarf ekki að hugsa til að
fá valinn mann yfir bankann.
Aðalatriðið verður, er til kemur, að fá slífe-
an valinn mann. |>að þarf helzt að vera
ungur og ötull kaupmaður, lipur og mikið
vel að sjer, nákunnugur landsmönnum og
landshögum, ogvel þokkaður. Sjerstaklegr-
ar undirstöðuþekkingar á bankastörfum er