Ísafold - 12.08.1891, Blaðsíða 2

254
af láni þeirra til brúarinnar, án þesa að fá
einn eyri í tekjur af brúnni, og þar að auki
að taka sinn þátt í viðhaldskostnaðinum;
það er gamanlaust fyrir íbúa Suðuramtsins,
sem eiga að endurgjalda helming lánsins og
ávaxta, úr jafnaðarsjóði, þótt ekkert gagn
hafi af brúnni margir hverjir, lieilar sýslur,
er þarfnast brúa hjá sjer og fá ekki; það
er gamanlaust fyrir landssjóð, sem lagt
hefir nii til gefins 42,000 kr. til brúar þess-
arar, má búast við að þurfa einnig að taka
þátt í viðhaldskostnaðinum og loks á sínum
tíma að gefa aptur stórfje til þess að end-
urreisa brúna, þegar þar að kemur, fyr eða
síðar. Landssjóður, sem enn á eptir óbrú-
aðar flestar stórár á landinu og hefir þar
að auki í nógu mörg horn að líta önnur.
í stað þess að með tolli, mjög vægum
tolli, og þar með fylgjandi brúargæzlu hefði
mátt safna sjóði, er staðið gæti straum af
þessum kostnaði, ef til vill öllum eða mest-
öllum.
Hún er ekki á neinum rökum byggð, sú
mótbára, að gæzlukostnaðurinn, laun brúar-
varðarins, muni vinna upp megnið af brú-
artollstekjunum. Eða hvaða laun hefir
sæluhúsvörðurinn á Kolviðarhóli? það er
smátt, og hafa þó jafnan orðið fullnýtir
menn til að sækja um þá sýslu, en hálfu
örðugra til bjargar með alla hluti og að-
drátta þar upp á heiði en f miðri byggð í
blómlegri sveit, þar sem að öllum líkindum
mundi upp rísa dálítið þorp me(5 tímanum,
þar sem eigi einungis einn maður, heldur
jafnvel margir mundu geta haft allgóðan
atvinnuauka af því að sinna margvíslegum
þörfum ferðamanna.
það er naumast hyggilegt af þingi og
stjórn, að skella skolleyrum við ráðum og
tillögum þess manns, er langfremst getur af
þekkingu um það talað, hins góðfræga for-
stöðumanns þessa langmesta samgöngu-
mannvirkis hjer á landi, hr. Tr. G. það
er naumast hyggilegt fyrir landssjóðs hönd,
að drepa hendi við þeim fjárstyrk, er fá
má upp úr brúartolli, án þess að nokkur
geti með neinum rökum borið sig illa yfir
þeirri álögu, sem yrði að minnsta kosti
helmingi lægri en ferjutollur er nú.
það er hjegómi að vitna í það, þótt brú-
artollar sjeu fátíðir nú orðið í öðrum lönd-
um. því þar eru flestar brýr ekki annað
en partur af járnbraut, sem eigendur henn-
ar (járnbrautarinnar) taka af fulla vöxtu og
viðhaldskostnað með álagi á fargjald og
fiutningskaup með járnbrautarlestunum.
Auk þess verðum vjer að sníða oss stakk
eptir vorum smáa vexti. Hafi aðrar þjóðir,
meðan fátækar voru eins og vjer, og þó
ekki jafnfátækar, þótzt þurfa að láta þá,
sem notuðu kostnaðarsöm mannvirki, gjalda
eitthvað eptir þau, til þess að ljetta byrði
á almenningi, hví skyldi oss þá láandi, þótt
vjer gerðum slíkt hið sama.
Framkvæmdarstjórn landsbankans-
Mjög er valt því að treysta, að nokkuð
hafizt upp úr tilraun nokkurra þingmanna
til að ganga svo frá launakjörum fram-
kvæmdarstjóra landsbankans, að það einkar-
áríðandi starf ekki einungis geti hætt að vera
hjáverk og aukageta við annað mikils hátt-
ar embætti, heldur að til þess fáist valinn
maður úr þeirri einu stjett landsins, er til
þess er nefnandi, en það er kaupmanna-
eða verzlunarstjettin.
þeir stungu upp á 5000 kr. launum handa
honum, og er það vitanlega hið allraminnsta,
er tiltök eru að kaupa fyrir maun úr góðri
verzlunarstöðu, eptirlaunalaust; því það er
ekki betra en 3500—4000 með eptirlauna-
rjetti. þetta var samþykkt við 2. umr. 1
neðri d.; en á undau 3. umr. vöktust upp
nokkrir föðurlandsvinir með þá uppástungu,
að færa launin niður í 4000 kr., án eptir-
launarjettar, og það fengu þeir marið fram
þar, með 12 : 10 atkv.
það skal ósagt látið, hvað þessum herrum
hefir gengið til. Umönnun fyrir landssjóði
hefir það ekki verið, því ekki leggur hann
fram einn eyri til bankastjóralaunanna; það
er landsbankinn sjálfur, sem þau greiðir.
Umönnun fyrir landsbankanum getur þaðekki
heldur hafa verið, því hann hefir mikið vel efni
á að launa framkvæmdarstjóra sínum þetta
sem fyrst var stungið upp á, og allar líkur
eru til að tilvinnandi reynist fyrir hann að
leggja til launanna 1 þúsundinni meira, í
von um að geta þar með valið úr hæfustu
mönnum; það er ekki lengi að borga sig.
Hefði þar á móti tilgangurinn verið sá,
ekki að útvega bankanum svo góðan for-
stöðumann, sem þjóðin hefði til, heldur hitt,
að útvega einhverjum manni, sem enga
stöðu hefði, bankastjórastöðuna sem vel líf-
vænlegt brauð, þá var þetta þjóðráð, að færa
launin niður; því þá mátti eiga víst,að valdir
menn úr kaupmannastjett vildu ekki við því
embætti líta, og þá yrði ekki öðrum til að
dreifa en einhverjum embættling, er þarfn-
aðist framfæris. því enginn ber á móti því,
að 4000 kr. eru mikið gott framfæri, þótt
eptirlaunalaust sje.
það eru tvær stefnur, sem hjer eiga and-
vígt, sem optar. Onnur skoðar embættin
til vegna mannanna, þeim til framfæris;
það er »brauða«-stefnan. Hin lítur svo á, að
embættín sjeu til vegna landsins, þjóðarinn-
ar, og því eigi það mestu að ráða, að fá
þeim sem bezt gegnt að kostur er á. Standi
svo á, að ekki sjeu hinir ákjósanlegustu
menn falir í einhverja stöðu nema fyrir ó-
venjuhátt kaup, þá hika þeir, sem síðar-
nefndu stefnunni fylgja, ekki hót við að
greiða þetta kaup; þeir vita, sem er, að það
borgar sig, og meira en það. f>eir vita mik-
ið vel, að ekki stoðar að segja þá við hlut-
aðeiganda : »þú þarft ekki meira en þetta
(minna); þú kemst mikið vel af með það og
fram yfir það«. Hinn svarar óðara; »Jeg
er ekki upp á það kominn; mín er ekki þág-
an; Jjeg hef skaða á að yfirgefa þá stöðu,
sem jeg hef, ef minna er í boði, og er al-
veg óvæntanlegur til þess«.
það er ef til vill í ekkert embætti jafn-
vandfenginn maður hjer á landi nú eins og
einmitt í bankastjóraembættið, og meir á-
ríðandi en lýsa megi í fljótu máli, að vel
takist að velja í það, þegar þar að kemur.
Eitt skilyrðið fyrir, að það geti vel tekizt,
er, að launin sjeu ekki of naumlega til tekin,
og því skilyrði getur þingið fullnægt, með
því að laga aptur það sem gert var við 3.
umr. f neðri deild.
f>að væri óvandfenginn maður í þessastöðu,
ef helzti kosturinn þyrfti að vera sá, að
hann vissi eitthvað í lögum, eins og gefið
mun hafa verið í skyn við umræðu málsins
í neðri deild. Eða hvað margir af banka-
stjórum heimsins munu vera lagamenn ?
Varla tíundi hver.
Um sjúkdómslýsingar.
Eptir
hjeraðslækni Asgeir Blöndal.
[Niöurl.]
Taugakerfi viðvíkjandi verður að geta um
svima, höfuðverk, hvar á höfðinu og hvernig
hann er, hvort honum fylgir hiti á höfði og
roði í andliti eða eigi; enn fremur um með-
vitundarleysi, óráð, ofsjónir, fálm með hönd-
um, óróleik, vonda drauma, svefnleysi, svefn-
þunga, mók, dá, yfirlið, krampa, titring,
kökk í hálsi, dofa, máttleysi á limum,.
heyrnarleysi, ef þvag eða saur fer ósjálf-
rátt.
Höfði viðvíkjandi verður að geta um stærð.
og lögun þess, ef einkennilegt er, æxli, út-
slætti, hita, svita, andlitslit, varir, hvort
þær eru fölar, rauðar, bláleitar, þurrar eða
rakar, skorpnar eða með útslætti, útlit tung-
unnar, tannholdsins, hvort ólykt er fram rir
sjúklingnum, þurk eða rennsli úr nefi, hellu
og suðu fyrir eyrum og útrennsli úr þeim.
Hálsi viðvíkjandi verður að geta um vöðva-
samdrátt, æxli, bólgna kirtla, bólgu undir
kjálkabarði, sárindi í hálsi, hvort sjúkling-
urinn á bágt með að reuna niður, málróm,
hæsi, ræskingar.
Brjósti viðvíkjandi verður að geta um,
hvort það er hvelft eða innfallið, einkum
um viðbeinið, hvort brjóstbein og liryggur
er rjett vaxið, hvort síður eru ekkert út
gengnar, hvort brjóstið hreifist mikið við
andardráttinn, eða sumir partar þess hreif-
ast lítið eða ekki við hann, en aðrir meira,
hvort hjartsláttur er; hve tíður og hvernig
andardráttur er, erfiður eða ljettur, suðu og
hryglu fyrir brjósti, um hósta, hvernig og
hversu mikill hann er og hve nær helztp
um uppgang, hvorthann er laus eða fastur,
lítill eða mikill, slím- eða graptrarkenndur,
seigur, froðukenndur, lyktarvondur, bragð-
vondur, hvort blóð er í uppganginum,
hversu mikið það er og hvernig samlagað-
honum.
Lífinu viðvíkjandi skal geta um, hvort
það er stórt, framstandandi, með þrútnum
æðum eða innfallið, hvort í því finnasthersli,
hnútar, bólga, kviðslit, hvort það er hart
eða lint, hvort það er sárt viðkomu ef á
það er stutt eg hvar, hvort þungi er fyrir
bringspölum og uppþemba, eða æðasláttur,
verkir, hvar og hvernig, útsláttur, mataró-
lyst, ógleði, uppsala, nábítur, brjóstveiki,
ropar, hvað opt og hve nær uppsalan er,
hvernig hið uppkastaða lítur út, lit þess og
lykt, garnagaul, harðlífi, niðurgangur, blóð
eða ormar með saurnum, hnútar á enda-
þarmi, sig.
pvagfœrum viðvíkjandi skal geta um verki
við lífbein eða í baki, hvernig þeir liggja,
um þvagtregðu, hvort opt eða sjaldan þarf
að kasta þvagi, hvort því fylgja verkir,.
hvort þvagið er mikið éða lítið til þess,.
hvort á botninn sezt, ef það stendur.