Ísafold - 08.07.1893, Blaðsíða 3

175
vora tungu tíutiu, þegar um landaura er
að fæða, en málið á elcki annað hundrað
til í eigu sinni en tólfræða hundraðið. En
það er orðin ill nauðsyn, aö kaila aðra
umferð í tugakerflnu hundrað, þegar um
peningareikning er að ræða og útlendar
vörur, vegna þess, að tölustafirnÍT voru
upprunalega á austurlöndum miðaðir við
tugakerflð, en tólfræða hundraðið er miðað
við tylftaherflð.
Prjáls umferð yfir brýrnar er alls ekld
teljandi eptir af Gullbringusýsiubúum fyrir
þau hjeruð, sem hafa átt við þessar tor-
færur að stríða síðan landið byggðist,
nefnilega Arnesinga, Eangvellinga og
Skaptfellinga.. Það væri þá helzt að kvarta
yflr því litla jafnaðarsjóðsgjaldi fyrir
Kjósarsýslu og Borgarfjarðarsýslu; en jeg
ímynda mjer, aö þeir sjeu fðir svo smá-
sálarlegir, að iáta sig mrnia um þá fáu
aura, sem koma á hvern mann í þeim
hjeruðum.
t Staddur í Beykjavík 5. júlí 1893.
Rangœingur.
Aths. ritstj. Brúartolla-kenning höf. er
,á misskiiningi byggð eða ónógri íhugun
máisins, svo sem sýnt heflr verið fram á i
blaði þessu fyrir löngu, optar en einu sinni,
og mun verða gert enn við hentugleika.
Þingmálafundir.
Eyfirðingar. Bundur 17. júní. Fundarstj.
St. Stefánsson kennari á Möhruvöllum. iJm
stjórnarslcrármdlið engar umræður, ályktun
Suður-Þingeyinga á Lijósavatnsfundinum (sjá
ísaf. 1- þ- m.) þá lesin upp og fallizt á ah
ganga til atkvæba um hana; urhu meb henni
annahhvort 7 eha 9 atkv., en móti 5. Uppá-
stunga um afnám amtmannaembœttanna var
felld, en stofnun háskóla samþykkt og sömul.
ai) 'ieysa vistarbandið, og skyldu menn mynd-
uyir 21 árs. Líkri breyting á helgidagaWg-
gjöfinni eins og stjórnin fór fram á á síbasta
þingi voru menn samþykkir og vildu afnema
kóngsbœnadaginn. Kjósendum til alþingis
skyldi gert hægra fyrir ah neyta kosningar-
rjettar síns og eptirlaun afnumiii eða þá tak-
mörkuð sem mest.
Fastþingfararkaup samþykkt með mörgum
atk. Mæ.lt með bænarskrá um aukalœkni i
Suður-Þingeyjarsýslu. Skoraö á þingið að
stofna holdsveikraspítala og sömul. örvitahús.
Með iitlum atkvæðamun var samþ. áskorun
til þingsins um að styrkja einnig organleik-
arakennslu á Norðurlandi. Laugalandsskóli
vildu fundarmenn að styrktur væri eigi mið-
ur en að undanförnu og ekki styrktur nema 1
kvennaskóli í amti hverju. Þá vildu þeir láta
Landsbankann stofna útibú sem fyrst og koma
sjer i viðskiptasamband viö banka á Skotlandi
eða Englandi. ITppástunga um tvöföldun á-
fengistolls var feld og sömul. um tollgæzlu ;
en samþ. tollur á smjörlíki, minnzt 10 au„ og
lækkun á kaffi- og sykurtolli niður í 5 og 2
aura. Innienda brunabótaábyrgð vildu þeir
hafa fyrir allar byggingar, bæði í kauptúnum
og til sveita, og gufuskipsferðir norðan um
land eigi færri en 6, bina síðustu seint í nóv-
ember, einni landpóstferð aukið inn í að
sumrinu og póstmeistari skyldur að senda af
stað meb póst.brjef eigi síðar en 3 dögum ept-
ir póstskipskomu. Tíundarlögunum vildu þeir
fá þannig breytt, að landskuldir í tríbu væru
undanþegnar tiund og að belmingur sekta
fyrir tíundarundandrátt lenti hjá uppljósturs-
manni. Loks vildu þeir láta leggja Grundar-
þingum jörðina Hrafnagil fyrir eptirgjalds-
lausa bújörð, og ab ^/s prestakallsins, er und-
an var tekib og lagt til Akureyrar fyrir fám
árum, hverii aptur til brauðsins, og að Akur-
eyrarbrauði verði bættur sinn tekjumissir úr
landssjóði.
Mýramonn. Þar voru á fundi að Eski-
holti 22. júní flestir (af 10—12 innansveitar-
mönnum og 1 utansveitar) á því, að stjórnar-
skrármálinu væri íramlylgt í líka stefnu og
1885—1887 og 1891. Amtmannaembœttin vildu
þeir allir hafa afnumin, og meiri hlutinn
biskupsernbœttið. Þeir vildu láta fcekkahelgi-
dögum, afnema föst eptirlaun, efla og styrkja
sem mest samgöngur á sjó og landi með fjár-
framlögum, hafa fast þingfararkaup, láta
prestslcosningar frjálsar meðal allra umsækj-
enda, afnema hœstarjett (í ísl. málum), haf'a
5 dómendur í yfirrjetti, er sjeu jafnframt
kennarar við lagaskóla. að búnaðarskólum sje
heldur fækkab en f'jölgað og að þeir sjeu
landsins eign. Málinu um íjölgun kjörstaða
vildu þeir láta óhreyft ab sinni.
Vestmanneyingar. Þeir vildu á fundi 6.
júní (f'undarstj. hjeraðslækn. Þorst. Jónsson)
ekki aðhyllast uppástungu um að stjórn-
arskrármálinu væri haldib áfram í sömu
stefnu og 1885—1887 (felldu hana með öllum
þorra atkvæða), felldu líka með 15:11 atkv.,
uppást. um að fresta málinu 2 ár minnst, en
samþ. loks með 15 atkv., að málið skyldi því
ab eins fyrir tekiö á næsta þingi, að sam-
komulag næbist að minnsta kosti við helming
hinna konungkjörnu. Um afnám amtmanna-
embættanna vildi fundurinn ekki greiða atkv.
en var með afnámi vistafbandsins. Meirihlut-
inn (13:5) vildi haf'a eptirlaun lækkuð. Óráblegt
taldi fundurinn, ab landssjóður kostaði ein-
göngu gufuskipaferðir kring um landið, en
legbi heldur ríflegan styrk einhverju gufu-
skipafjelagi til strandferða. Meðmæltur var
hann brúargerð á Þjórsá og vildi að Yest-
manneyingar f'engju lOOkr.k ári úr landssjóði
til þess að sækja landpóstsendingar (í Land-
eyjar) á haustum og vetrum. Ennfremur, að
sýslan (Vestm.) fengi heimild til sð gera lög-
reglusamþykktir og einnig samþykktarvald í
fuglveiði-mkhím.
Leikirnir. Það þurfa mikiu fleiri að sjá
Red.aktionssekretœren en búnir eru þau 2
kvöld, er hann beiir verib leikinn. Það er
mjög fyndib leikrit og skemmtilegt, eins og
flest, sem Eirik Bögh hefir ritað, og þar á of-
an leikið með miklu fjöri og alúð. Allir
skemmtu sjer prýðilega við það. Það verður
leikið aptur á morgun. ásamt miklu meiru.
Dáin 2. þ. m. að Kiðjabei'gi í Gríms-
nesi ekkjufrú Ingibjörg EUzabeth Gunn-
laugsdóttir, ekkja Þorsteins Jónssonar kans-
elíráðs og sýslumanns, er dó í vetur, en
dóttir Gunnlaugs Oddsen og komr hans
Þórunnar Björnsdóttur frá Bólstaðarhlíð.
Hún var að almannarómi mesta ágætis-
kona. Af börnum þeirra hjóna lifa 3 syn-
ir íúllorðnir.
(ÞAKKABÁV.). Við undirskrifuð vott-
um öllum þeim okkar innilegast.i þakklæti er
tókn þátt í sorg og söknuOi okkar við
jarðarför Þorvalds sál. souar okkar, og
sjerstaklega skóla- og bekkjarbræðrum
hans, sem gáfn kvæðin og blómsveiga.
, Beykjavík 7. júlí 1893.
M. Arnason. Vigdís Ólafsdóttir.
81
úr fjarlægð án þess að titra og skjálfa af ótta og auk
þess áttu hárin að rísa á höfði manna upp að fjallinu.
Þar sem þessar og þvilikar sögur bárust af Ileklu
út um allan heim í bókurn og munnmælum, var ekki að
furða, þótt menn kynokuðu sjer við að koma nærri fja.ll-
inu, því fremur að rannsaka það. Reyndar þykjast tveir
menn hafa farið upp á Heklu í gamla daga, annar Þjóð-
verji 1564, en hinn franskur maður 1653, en líklegt er
að báðar þessar sögur sjeu uppspuni einn. Engu að síð-
ur gefa þær góða hugmynd um, hvernig menn hugsuðu
sjer Heklu á 16. og 17. öld, og skal jeg því lýsa þeim
stuttlega.
Með Þjóðverjanura voru nokkrir íslendingar og einn
danskur maður, eptir því sem hann segir. Þegar kom-
ið var að fjallinu skoruðu Islendingar á hann að hætta
við áform sitt og tóku jafnvel frá hormm hestinn, sem
þeir höfðu Ijeð honum, svo hann skyldi ekki geta kom-
izt lengra; »en jeg hafði ásett mjer að rannsaka allt
kostgæfilega* segir Blefken, »og sjá allt, og hjelt því að
fjallinu með danska. manninum í því skyni að fara upp
á það. í fyrstunni urðum við óttaslegnir, er við sáum
hvernig umhorfs var, en jeg vildi samt ekki hætta við
áform mitt, enda var jeg ungur og hirti því ekki um
hættuna. Danski maðurinn hvarf nú frá mjer, en jeg
hjelt einn til fjallsins og lá leið mín um ösku og vikur.
81
Þegar þeir voru nú spurðir, hvernig stæði á ferðum þeirra,
svöruðu þeir, að þeir væru á leið til Heklu, undir for-
ustu miskunnarlausra púka. Fiskiraenn, sem voru á sjó
nálægt Heklu1, mættu einusinni öðru skipi, og höfðu hvorir-
tveggja byr. Þeir spurðu, hvaðan hinir væru, og sögðust
þeir vera frá Brimum. Brimabiskup væri á skipinu og
ættu þeir að fara með liann til Heldu, en seinna átti að
frjettast, að Brimabiskup hefði dáið einmitt þenna sama
dag. Eins átti kóróna Hans Danakonungs að sjást í log-
anum þegar Hekla gaus 1510.
ís átti að leika um Heklu vissa tíma á ári og átti
að heyrast úr honum voðalegt kvein ekki síður en úr
fjallinu; var það lagt svo út, að djöíullinn væri að kveija
sálirnar í ísnum, en steikti þær í eldinum í fjallinu þess
á milli.
Kolsvartir hrafnar og gammar áttu að sjást fljúga
um fjallið og kringum það, og sumir þóttust jafnvel hafa
sjeð að þeir væru með járnnefjum. Það var talið víst
að þetta væru djöflar í fuglslíkjum2).
Sumir sögðu reyndar, að það væri að eins hreinsun-
1) Því í gömlum bókum er Hekla látin iiggja að sjó.
2) Sams konar trú hefur verið á hverum og laugum á íslandi.
Menn þóttust, langt ab, sjá raubleita fugia synda- á brennheitu vatn-
inu, en þegar nær var komið stungu þeir sjer niður í suðuna.
Þetta áttu líka ab vera óhreinar sálir í fuglalíki.