Ísafold - 13.06.1894, Blaðsíða 2

138
gamli hætti við þingmannsstörf, jafnvel þó
því verði ekki neitað, að hæði Eosebery
og Harconrt sjeu dugnaðarmenn. Harcourt
lagði fyrir þingið fjárlagafrumvarp, sem
yfir böfuð að tala þótti mjög vel úr garði
gjört. Helztu nýmæii í því voru: skattur
á öli og brennivíni, og hækkun á tekju-
skatti, sem mælist einkarvel fyrir. Þó
að lítið væri hægt að setja út á frumvarp-
ið, veittu Torýar því þó talsverða mótstöðu,
og urðu fjárlögin samþykkt við aðra um-
ræðu með að eins 14 atkvæða mun.
Morley kom með lagafrumvarp um að
írskir leiguliðar, er reknir hafa verið af
jörðum sínum, geti vísað máli sínu til
þriggja manna nefndar, sem svo á að rann-
saka kröfur þeirra. Frumvarpið hefir sætt
mikilli mótspyrnu.
Af öðrum lögum, sem ráðaneytið og
flokkur þess hefir stungið upp á, eru helzt
lög um aðskilnað ríkis og kirkju í Wales,
sem klerkar hafa mælt ákaflega á móti, og
ennfremur lög um sveitarstjórn á Skotlandi.
Rosebery ráðaneytisforseti hefir nýlega
haldið ræðu, sem bendir á að honum þyki
líklegt til sátta milli Gladstoninga og
Chamberlains liða.
Mundella verzlunarráðgjafi er farinn úr
ráðaneytinu. Hann var flæktur í stórt
bankamál og sagði því af sjer. Gladstone
situr í næði, laus við þingdeilurnar og
skarkalann. Hann hefir gefið út nýtt rit
eptir sig, þýðingu á ýmsum kvæðum Hór-
azar, sem hann hefir samið á þessum sein-
ustu árum. Hann ann mjög mikið bók
menntum Grikkja og Rómverja og hefir
ritað ýmislegt í þá stefnu. Nýlega hefir
verið gjörður skurður á auga hans, gekk
það ágætlega 6g öll líkindi til að »hinn
mikli, gamli maður« fái fulla sjón aptur.
Englendingar eru farnir að ganga hart
fram móti stjórnieysingjum, sem alit of
lengi hafa haft griðastað þar í landi. Hafa
margir verið handteknir og sumir dregnir
fyrir dómstólana.
Serbía. Þegar Mílaú konungur fyrir
fáum árum siðan afsalaði sjer konungstign,
afsalaði hann sjer lika öllum rjettindum
sem faðir konungs Serba og meðlimur kon-
ungsættarinnar. Slíkt hið sama gerði Na-
talía drottning. Nú þegar Mílan kom apt-
ur til Serbíu sem valdalaus maður, án allra
konunglegra rjettinda, veittu blöð honum
vægðarlausar árásir og nefndu hann hin-
um verstu nöfnum. Allt var til tínt, sem
mátti, af illu, bæði um hann sem ónýtan
stjórnara, ragan og duglausan hershöfð-
ingja, sællífan svallara og samvizkulausan
glæpamann. Eins og nærri má geta, lík-
aði Alexander konungi ekki þessi ummæli
blaðanna. Tók hann þá til þess ráðs, að
hann ijet það boð út ganga, að Mílan og
Natalía skyldu framvegis teljast sem með-
limir konungsættarinnar og þeim sýnd virð
ing eptir því. Blöðin urðu að þagna, þó
hvorki Mílan eða Natalía þætti eiga þenna
heiður skilið—að minnsta kosti eigi Mílan.
Lög þau og ákvarðanir, sem þingið áður
hafði út gefið viðvíkjandi þeim hjónum,
lýsti konungur Jögleysu eina. Iliur rómur
var að þessu gerður og spáðu margir upp-
reisn. Ætt sú, er áður hefir ráðið löndum
I Serbíu, Karageorgovicarnir, hefir nú farið
að gera vart við sig og krefjast valda í
stað Alexanders konungs og Obrenovicanna,
ættmanna hans. Einn af þessari gömlu
ætt, Pjetur Karageorgovic, er mjög grunað
ur um æsingar milli sveitabúa og iýðsins
í höfuðstaðnum. Nú sem stendur er öll
þessi ætt landflótta og má eigi koma inn
fyrir landamæri Serbíu. Æðsti dómstóll
Serbaríkis gekk einnig í lið fjandmanna
konungs og kvað gjörðir hans viðvikjandi
foreldrum sínum vera á móti stjórnar-
skránni. Alexander konungur svaraði
dómurunum svo, að hann ijet handtaka
suma og varpa í fangelsi, og reka aðra
úr embætti. Og ekki var látið þar við
lenda. Rjett á eptir gefur konungur út
boð, sem hann einn, en enginn ráðgjafanna,
hafði skrifað undir, um, að hin frjálslega
stjórnarskrá, er Serbar ferigu 1888, sje úr
gildi numin, en í stað hennar endurnýjuð
stjórnarskráin frá 1869, sem takmarkar
kosningarrjett og prentfrelsi. Auk þess
hefir konungur numið úr gildi ýms lög,
er honum þóttu of frjálsleg.
Misjafnlega er látið yfir þessum tiltekt-
um konungs. Þó halda menn að ekkert
verði af' uppreisn, því almennt er Alexander
konungur mjög vel þokkaður, þó hann sje
allt of ráðríkur, en Milan hata eða fyrir-
líta flestir og heimta að hann sje rekinn
úr landi. Þótt undarlegt megi þykja er
Mílan vel þokkaður af herliðinu, og þó
hefur það forðum daga beðið hvern ósig-
urinn öðrum verri undir hans forustu,
bæði móti Bolgurum og Tyrkjum. Miðl-
unarflokkurinn, sem nú er ofan á í Serbíu,
er hlynntur Austurríkismönnum, freisis-
flokkurinn Rússum.
Bolgaraland. Auðsjeð er það, að
Bolgarar vilja fá góðan styrk hjá Tyrkj-
um móti Rússum og þeirra ofríki. Nýlega
stóð í einhverju helzta blaði Bolgaralands
grein þess efnis, að ráðlegast mundi vera
fyrir Tyrki og Bolgara að mynda varnar-
samband sin á milli. Blaðið sagði að
bæði Ferdinand fursti og Stámbúlof væru
þessu meðmæltir.
Nýlega fiuttust þær f'rjettir frá Bolgara-
landi, er stórtíðindum þótti gegna. »Bis-
marck Bolgaralands«, hinn ötuli og stjórn
kæni ráðaneytísforseti Stambúlof, hef'ur
vikið úr ráðherrasessi, af hverju er óvíst.
Sumir ætla að sundurþykkja . sje milli
Ferdínands fursta og hans, aðrir telja það
ólíklegt, en ætla, að Stambúlof'ætli einungis
að hvíla sig frá stjórnarstörfum fyrst um
sinn. Róstur miklar eru þegar byrjaðar í
landinu.
Grikkland. Þar hafa gengið mjög á-
kafir landskjálftar og valdið afarmiklu
tjóni. Borgin Þeba hrundi öll niður,
Atalante sömuleiðis, og klofnaði jörðin ;
er þar eptir gjá ein mikil, rúm míla að
lengd. í þremur þorpum í Lokrisfylki
fórust 129 menn. Hjer um bil 20,000 manna
eru nú húsnæðislausir, og fjöldi fólks býr
úti á víðavangi í tjöldum eða sefur undir
berum himni. Konungur og innanríkis-
ráðgjafinn fóru til staða þessara og liðsinntu
þurfamönnum eptir megni. Stór samskot
hafa verið gerð í útlöndum, einkum á
Englandi, til að hjálpa þeim. í höfuðborg-
inni Aþenu urðu menn líka varir við
landskjálpta, einstöku hús sködduðust, en
annars ekki. »Samkundan helga* sem
hefur æðst vald í kirkjumálum Grikklands
hefur boðið að ayngja tíðir fyrst um sinn
undir berum himni.
Ítalía. Róstur á þingi eigi all-litlar út
af fjárlögunum, einkum þó kostnaðinum
til hers og flota. Crispi hefur þó loks-
fengiðj allflesta þingmenn á sitt mál um,
að ekki megi draga meira en gjört hefur
verið af fje því, sem ætlað er til hernað-
arkostnaðar.
Spánn. Hinn nafntogaði spánverski
mælsku- og stjórnmálamaður, Don Emilia
Castelar, sem einu sinni var forseti hin&
spænska þjóðveldis, meðan það var við
lýði, hefur nú skipt um skoðanir á stjórn-
málum og er genginn i lið einvaldssinna.
Þykja það allmikil tíðindi.
Belgía. Sýningin í Antwerpen hófst 5.
maí. Leopold, Belgíukonungur, ræður líka
löndum í hinu víðlenda Kongóríki suður
í Afríku. Kongórikið lenti í landaþrætum
við Frakka, " sem eiga mikil "lönd suður
þar. Frakkar sendu menn til Leopolds
konungs til að koma á samningum. Kon-
ungur vildi leggja málið í gerð, en Frakkar
ekki; fóru Frakkar burtu úr Belgíu við
svo búið og ekkert varð úr samningum.
Þá fóru Englendingar að skerast í leikinn
og loks komst samningur á milli Leopolds
konungs og þeirra. Lætur Leopold kon-
ungur Englendinga fá til leigu lönd nokk-
ur í Suður-Súdan og við Tanganika-vatn,
en Englendingar leigðu Léopold konungi
og Kongóríkinu lönd nokkurviðuppsprettur
Nílar. Geta nú Englendingar lagt málþráð
yfir endilanga Afríku norðan frá Egypta-
landi og suður til Kaplands. Frakkar eru
ákaflega reiðir við Ænglendinga út úr
þessum samningum og neita að Leopold
konungur hafi fullan rjett til að gjöra slíka
leigumála. Þjóðverjar, sem eiga stórar
nýlendur þar syðra,eru líka mjög óánægðir;
einkum fara blöð apturhaldsmanna og
nýlenduflokksins mjög hörðum orðum um
það.
Portúgal. Megn sirndurþykkja kom
upp milli Portúgalsmanna og Brasilíumanna.
Uppiæisnarmenn nokkrir í Brasilíu höfðu,
er þeir biðu ósigur, leitað hælis á her-
skipum f'rá Portúgal, sem voru þar við
land, og er Brasiliumenn heimtuöu þá
framselda, neituðu Portúgalsmenn því.
Nokkru seinna struku nokkrir uppreisnar-
menn af skipum Portúgalsmanna og fóru
sumir til Argentina, aðrir til Montevideo,
en sumir reyndu að hefja aptur ófrið gegn
Peixoto Brasilíuforseta. Út af öllu þessu
urðu Brasilíumenn reiðir, kvöddu burt
sendiherra sinn frá Lissabon og hótuðu
öllu iilu. Um tima horfði jafnvel til ófriðar,
en nú eru þeir þó sáttir að kalla á, fyrir
milligöngu sendiherra Portúgalsmanna.
Brasilía. Peixoto forseti og hans flokk-
ur haf'a unnið algjörðan sigur. Mello
hershöföingi hefur fiúið til Buenos Ayres
á náöir Argentínumanna. Skellir hann
skuldinni fyrir ósigurinn á þá hershöfð-
ingjana Laurentino og Salgado, er hann
segir hafa brugðizt, er mest á reið. Hann
segist þó vona, að barátta sín hafi heilla-
rikar afleiðingar fyrir Brasilíu. Enn þótt
Peixoto hafði unnið sigur á Mello varð
hann þó undir við forsetakosningu. Til
forseta var valinn Prudente de Moraes.
Uppreisnin er nú að kalla undir lok liðin,
einstöku flokkar uppreisnarmanna halda