Ísafold - 02.03.1895, Page 1

Kemur útýmisteinu ainni eða
tvisv.íviku. Verð árg.(80arka
minnst)4kr.,erlendis5kr. eða
1 */» dolí.; borgist fyrir miðjan
jiili (erlendis íyrir í'ram).
ÍSAFOLD.
Uppsögn (skrifleg) bundin við
áramót, ógild nema komin sje
til útgefanda fyrir 1. oktober.
Afgreiðslustofa blaðsins er í
Austurstrœti 8.
XXII.
arg.
Reykjavík, laugardaginn 2. marz 1896.
19. blað.
Landsbankinn.
Þegar menn vilja fá lán í Landsbankan-
nm gegn sjálfskuldarábyrgð, og sjálfskuld-
arábyrgðarmennirnir eiga heimili langt frá
líústað syslumanns, þá geta þeir búizt við
að fá lánið, mæli önnur atvik með því,
þótt undirskrift sjálfsábyrgðarmannanna
sje eigi staðfest af notarius publicus (syslu-
manni), ef hreppstjóri með tveimur valin-
kunnum, búsettum mönnum, er tilgreina
jheimili sitt, votta á ábyrgðarskjalið, að þeir
hafi sjeb sjálfsdbyrgðarmennina rita nöfn
sín undír það með fúsum vilja og alls gáða.
í Landsbankanum 27. febr. 1895.
Tryggvi Gunnarsson.
xfx xfx. xfx, xfx xfx xfX ,xfx xfx, xfx ,xfx. xfx. xfx xfX, xfx, xfx,
H- Chr. Hansen, stórkaupmaðui (Rör-
holmsgade 3) í Kaupmannahöfn, byrjaði ís-
lenzka umboðsverzlun 1882, tekur að sjer
innkaup á vörum fyrir ísland, selur einnig
islenzkar vörur í Kaupmannahöfn og Leith.
Kaupir íslenzk frímerki fyrir hæsta verð.
x>x' X|X' X+X' XÍX xjx XfK xix xix 'xix' 'xix 'xix' x;x xix‘ XÍX 'xix'
„Mörg er bumannsraunin”.
Eptir síra Ólaf Ólafsson í Arnarbæli.
II.
(Niðnri.). En— þær eru fleiri búmannsraun-
irnar þetta ár en bráðapestin. Heyin hjer á
Suðurlandi hafa reynzt víðast bæði afar-
ljett og illa verkuð, einkum allt krapthey,
svo sem taða og stör; stafar það af moll-
unum og þerrileysinu í sumar. Af þessu
leiðir það tvennt, að miklu meira þarf að
gefa en vanalegt er og að stór brestur er
og verður þetta ár á gagnsmunum af kúm.
Við þessu er vitanlega ekkert hægt að
gjöra, en samt er það ekki með öllu ófróð-
legt, að gjöra sjer einhverja hugmynd um
skaðann á mjólkinni, þó ekki sje nema í
•einni sveit. Mjólkin er ætíð mikilla pen-
inga virði, og það ekki sizt í þeim sveit-
um, þai sem kúabúin eru aðallifstofn
Tnanna. Þegar kýrnar bregðast i þeim
sveitum, þá er það ekki ósvipað og þegar
fiskurinn bregzt sjáfarbændunum.
Jeg skal nú engar getur leiða að því,
hvern skaða menn hafa beðið og bíða í
þessu efni í öðrum sveitum og hjeruðum;
það hagar misjafnlega til og hey eru mis-
jafnlega verkuð; betri á einum staðnum,
lakari á öðrum. Aptur á móti er mjer
uokkuð kunnugt um málnytmnissi hjer í
sveit. Málnytuskaðinn er bjer að minnsta
kosti 2 merkur í mál, eða 2 pottar á dag
árið yfir á hverri kú. Nú eru taldarfram
um 300 kyr í sveitinni. Verður þá reikn-
ingurinn yfir málnytuskaða sveitarinnar á
þessa leið:
Málnytuskaði fyrir hverja kú, 2
pottar af nýmjólk á dag, í 365
daga verður................ 730 pott.
Hver pottur gjörður á 12 aura
verður fvrir hverja kú .... kr. 87,60
Og fyrir kýr allrar sveitarinn-
ar (300)............, . . kr. 26280,00
Þegar nú hjer við bætist skaði sá, sem
fjárpestin hefir gert sveitinni, eða 700 fjár,
hver kind gjörð á 5 kr., ails 3500 kr., þá
verður skaði sá, sem ein sveit bíður af
pestinni og málnytuskaðanum þetta eina
ár kr. 26280,OO+kr. 3500,00 = kr. 29780,00.
Við þetta yfirlit má nú gjöra þá athuga-
semd, að flestar kyr standa geldar ein-
hvern tíma af árinu og að því tjái ekki
að reikna mjólkurmissi fyrir hvern dag
ársins; og enn fremur, að ekki megi telja
hverja pestdauða kind að öllu leyti tap-
aða, þar sem opt megi nýta mikið af þeim.—
Fyrra atriðinu svarast á þá leið, að enda
þótt gjöra megi ráð fyrir, að kyrin standi
einhvern tíma ársins geld, þá er iíka
mjólkurmissirinn miklu meiri en hjer er
gjört ráð fyrir meðan þær eru mjólkandi;
því ineiri hluti kúa nær ekki nema hálfri
og tveim þriðju hlutum nytjar; að eins ör-
fáar kyr komast nærri fullri nyt. Er því
svo langt frá, að of hátt sje reiknað, að
skaðinn er í raun og veru, er á allt er lit-
ið, að öllum líkindum frekari. En að því
er hið síðast talda atriðið snertir, þá verð-
ur og að líta á missi þeirra gagnsmuna,
sem kindin hefði borið bóndanum, ef hún
hefði lifað, og sem hann við dauða henn-
ar fer á mis við. Það er meira en stund-
arskaði að missa y4, y8 eða helming fjár
sins. Það lifirenginn að ári komandaeða
hitt árið á gagnsmunum þeirra kinda, sem
drápust í haust. Þegar öll kurl koma til
grafar, má því reikna fullt verð fyrir
hverja pestdauða kind, enda þótt eitthvað
nýtist af þeim, sem þó er í reglulegum
pestarhjeruðum bæði illt og lítið.
Því er nú svona háttað hjer á landi, að
sje einhver svo forvitinn, að vilja vita um
ástand, gagnsmuni eða skaða þjóðarinnar
eða einstakra hjeraða í einhverri grein,
þá verður hann optast að byggja á áætl-
unum og ágizkunum. Fer þá, sem við er
að búast, svo, að »sínum augum lítur hver
á silfrið«; einn lítur á málið frá þessari
hlið, hinn frá annari. Hagfræðisskýrslur
vorar eru fáar og því miður í mörgum
greinum óáreiðanlegar. i öðrum löndum
er safnað nákvæmum skýrslum um flest-
allt, sem nöfnum tjáir að nefna; hjer finna
menn ekki þörf á slíku og þvílíku; sum-
um þætti það líklega »óþarfa-hnýsni«.
Vjer göngum því í mörgum efnum sem í
myrkri og fálmum út i loptið eins og börn
í blindingsleik; það er opt einhver »blind
hending*, eðft það, sem almenningur kall-
ar »hundaheppni«, ef vjer rekum okkur á
það, sem vjer erum að leita að eða oss
langar til að vita.
Gaman væri nú að reka einu sinni af
sjer slyðruorðið, og að allir hreppstjórar
landsins söfnuðu nú með vorinu nákvæm-
um skýrslum hver í sínum hreppi um tölu
hins pestdauða fjár með sennilegu verði;
senda síðan skýrsluna hver slnum sýslu-
manni; en þeir birta aptur 1 blöðunum
stutt yfirlit yflr hverja sýslu. Að þessu
væri bæði gagn og gaman.
Fiskisamþykktir eða lagaleysi.
í »Fj.konunni«, 1. þ. m., stendur grein,
eptir hr. Guðm. Einarsson í Nesi, um »fiski-
samþykktir«. Vildi jeg leyfa mjer að gera
við þá grein fáeinar athugasemdir.
Meðal annars segir þar, að »þegar menn
hafi verið að gjöra fiskisamþykktir, hafi
menn verið svo óhyggnir að hnýsast ekk-
ert eptir breytni Norðmanna í þessu efni,
heldur fálmað alveg í blindni«.
Þetta er ekki rjett hermt. Þeir eru mjög
margir hjer syðra, sem einmitt hafa kynnt
sjer háttu JNorðmanna hvað fiskiveiðar
snertir, eptir því sem auðið er, og skal
jeg skýra það seinna. Auk þess hafa
menn alls ekki fálmað í blindni, heldur
byggt skoðanir sínar á margra ára reynslu
og eptirtekt.
Enn fremur er þar borið fram, að »síð-
an 1816 hafi hverjum manni við Lófótinn
verið leyft að brúka hvert það veiðarfæri,
sem hann vill ... að ályktun fiskifræðing-
anna hafi verið sú, að ekkert sjerstakt
veiðarf'æri spilli fiskigöngunni ... að eng-
um sje mögulegt að reikna út fiskigöng-
una fyrirfram«.
Þetta er nú allt rjett skráð, en þó ekki
nema hálfsögð sagan. í Noregi er leyft
að brúka haldfæri, lóðir og net, en með
þeim takmörkunum, sem Ijóslega sýna, að
Norðmenn álíta þessi veiðarfæri skaðleg
fyrir fiskiveiðarnar, sjeu þau brúkuð án
nokkurrar hemju eða fyrirhyggju.
Jeg hefi áður birt í ísafold (1890) nokkr-
ar greinar úr fiskiveiðalögum Norðmanna,
og vfsa jeg til þeirra. Þó skal jeg drepa
á fáein atriði úr þeim.
Tilskipun 13. sept. 1830, 1. gr. í hverri
verstöð skulu vera tilsjónarmenxi; hversu
margir þeir skuli vera, fer eptir því, hversu
margir bátar geta rekið fiskiveiðar frá
þeirri verstöð, og það fer eptir því, hversu
stórt sjáfarsvæði hverri verstöð er ætlað;
einn umsjónarmaður skal skipaður yfir
hverja 6 báta, sem róa með lóð, og yfir
hverja 9 báta, sem leggja þorskanet.------
6. gr. Þegar bátur kemur í það fiskiver,
þar sem hann ætlar að róa, skal formað-
ur hans þegar tjá yfirumsjónarmanninum
þar komu sína, og skýra honum frá, hvert
veiðarfæri hann ætli að brúka. Umsjón-
armaðurinn innfserir þá nafn hans og lieim-