Ísafold - 08.12.1897, Blaðsíða 2

312
lengd. Herra Thorsteinsson var í sumar aö
láta smíða nyja bryggju, miklu stærri og veg-
legri en hina, áttu gufuskip að geta legið við
hana; á henni eiga einnig að vera akteinar
upp að vöruhúsunum.
Til þess að sv'na hver vinnusparnaður það
er, að ftytja þungavöru á kerrum, sem renna
eptir akteinunum, skal jeg segja frá því, er
jeg sá á Bíldudal: Tveir piltar komu með
kerru á akteinunum frá saltgeymsluhúsinu og
voru í kerrunni 15 tunnur af salti í 30 pok-
um; saltið átti að láta í skip, er við bryggjuna
lá; piltarnir fóru mjög ljettilega með kerruna
ofan að skipinu, og að lítilli stundu liðinni
voru skipverjar búnir að koma saltinu fyrir
< skipinu; fóru þá sömu piltarnir með kerruna
tóma að hiísinu; var þá þar til taks önnur
kerra með 30 saltpoka, og fór um þann
flutning eins og hinn, að allt gekk mjög
greiðlega.
Til þess að flytja 15 tunnur af salti hjer
í Heykjavík úr salthúsi og koma þeim á bát,
er flyti við bryggjur, á jafnstuttum tíma,
þyrfti eptir venjulegri aðferð 30 karlmenn, ef
hver þeirra bæri hálfa tunnu á bakinu; og
sjá allir, að sú flutningsaðferð er miklu ó-
dvrari. Einhverjum hefði máske komið til
liugar, að láta kvennfólk bera saltið, til þess
að flutningurinn yrði ódyrari. Þó eru víst
margír, sem þykir það miður sæma höfuðstaðn-
um. að láta svo opt, sem það er gert, las-
burða og kraptalítið kvennfólk bera salt og
kol á bakinu, opt í misjöfnu veðri; og þó
saltinu væri komið á jafnskömmum tíma ofan
í bát af 30 karlmönnum, þá væri þó eptir að
róa bátnum út að skipinu, sem saltið ætti að
fara í, og koma því upp í það, og kostar
þetta mikla erviðismuni.
Annað, er mjer þótti mjög mikils um vert
hjá herra Thorsteinsson, var, að hann hefir
veitt vatni gegnum pípu úr uppsprettulind í
fjallinu fyrir ofan kaupstaðinn niður að efra
enda bryggjunnar. Aðrar pípur lágu að íbúð-
arhúsi hans, og á ýmsa staði í húsinu. Þurfti
ekki annað en snúa hana; þá bunaði þar inn |
allrabezta vatn, jafnvel á efra lopti hússins. j
Skip lá við bryggjuna, er þurfti að birgja sig
að vatni; var þá skrúfuð slanga við enda |
vatnspípunnar, er náði ofan í skipið, og á
skömmum tíma höfðu skipverjar fyllt öll vatns-
ílát á skipinu. Mörgu var þar á Bíldudal vel ,
fyrir komið, og eptirbreytnisvert.
Stræti í kauptúnunum vestra voru víðast j
mjög þurr og þrifaleg, og óllku saman að
jafna við sum stræti hjerí Keykjavík,einkum hið j
fjölfarna Hafnarstræti; raunar átti að bæta
það fyrir skömmn með því, að lagður var
gangstígur með liúsunum á vestri hluta þess,
en það tókst svo ófimlega, að hann'má heita
ómynd, og strætið miklu verra en það var áð-
ur, þar eð menn og skepnur verða að vaða í
foræði, þegar vætur ganga.
Þegar jeg kom heim og lenti hjerna við
bæjarbryggjuna, fann jeg glöggt, hvað hún er
ófullkomin á móts við vestfirzku bryggjurnar;
hún er illa af hendi lyyst sem steinsmíði, og
óþægilegur lendingarstaður, að því ógleymdu,
að hún, hefir kostað svo tugum þúsunda
skiptir —
Það mun mörgum þykja Ijett verk og
löðurmannlegt, að bera saman og finna að,
eins og hjer er gjört, en benda ekki á, hvern-
ig um skuli bæta. Jeg ætla þá að reyna að
syna lit á því.
Allflestir finna til þess, sem fást við ferm-
ing og aíferming skipa, að sú vinna er mjög
ervið og kostnaðarsöm, og er það af því að
bryggjur og flutningsáhöld á landi eru mjög
ljeleg og lítið betri en fyrir 100 árum. Bæj-
arfjelagið ætti að reyna að koma upp bryggju
fyrir miðri höfninni. Hún ætti að vera hjer
um bil jafnhá kampinum, svo að ís eða sjáv-
argangur næði eltki upp á hana. Hún ætti
að vera 20 álnir á breidd og svo löng, að
meðalhafskip gæti flotið við hana í hálffölluum
sjó. Efri hluta hennar ætti að hafa úr steini,
svo langt fram, sem hægt væri og nota mætti
steininn í hleðsluna, en fremri hlutinn ætti
að vera járngrind svo útbúin, að festa mætti
á hana þilfar úr trjám; gott væri og, að
fremri endinn væri hafður talsvert breiðari
en biyggjan á báða bóga, svo skip gætu legið
þar fyrir innan, og haft skjól af bryggjuend-
anum; beggja vegna á bryggjunni ættu að
vera tvöfaldir akteinar, en sljett eptir miðju,
svo að koma mætti vögnum með hestum fyr-
ir fram og aptur; en akteinuuum mætti halda
áfram á landi til austurs eða vesturs eptir
kampinum, eða í hverja átt sem hentugast
þætti.
Mörgum muii nú þykja þetta ókleyft fyrir
kostnaðar sakir; en jeg er ekki á þeirri skoð-
un. Eins og allir vita er mikið flutt til og
frá Reykjavík af vörum á ári hverju, og öll
þuugavara gæti orðið að mun ódyrari, ef skip
þau, er hana flyttu, gætu affermt eða fermt
á skömmum tima, og flutningurinn á bryggj-
unni og á landi gæti gengið greiðlega. Einn-
ig mætti taka talsverða bryggjuleigu af ýms-
um skipum, er að bryggjunni þyrfti að
komast, svo að óhætt mundi mega treysta
því, að bryggjan borgaði sig innan skamms
beinlínis og óbeinlínis. Æskilegt væri, að
hlaðið væri ofan á grandann út í Orfirisey, til
þess að varna sjávargangi inn á höfnina; en
þess verður lengra að biða; það mundi kosta
mikið t'je.
Vatnsból eru mörg í fremur góðu lagi hjer
í bæ, en ónóg, þegar á miklu vatni þarf að
halda, einkum er mörg skip þurfa að fá vatn
í senn. Þyrfti, ef hægt væri, að grafa nýjan
brunn á hentugum stað sem næst fjörunni;
mætti láta liggja pípu frá dælunni í brunn-
inum út á bryggjuenda, svo að skip, er þar
lægju, gætu náð þar í vatn.
Um götur og rennur hjer í bænum er það
að segja, að þeim er mjög ábótavant og
þrifnaðinum; skal jeg að þessu sinni að eins
minnast lítið eitt á Hafnarstræti. Það stræti
þyrfti að breikka að minnsta kosti um 5 áln.
norður á við, leggja með þeirri brúniuni ræsi,
og láta gera lokrennu frá því undir kampin-
um; ætti að vera járngiánd fyrir opinu, svo
að möl eða. þari komist ekki inn í lokrennuna;
leggja þyrfti gangstíg meðfram húsunum, ept-
ir öllu strætiuu. Nauðsynlegt væri að gera
múraðar gryfjur, með járnrístunum yfir, við
Hafnarstræti og aðra við Austurstræti. Ættu
víðar pipur að liggja við botninn á þessum
gryfjum og milli þeirra, og uudir kampinn
og ofan í mitt fjörumál og þar járngrindur
fyrir endanum á þeim; mundi þá sjórinn
hreinsa pípur þessar daglega með hverju að-
falli og útfalli.
Opt finnst mjer verk þau, sem unnin eru
fyrir bæinn, vera vanhugsuð, og fljótfærnisiega
af hendi leyst. Þetta er raunar ekki óeðli-
legt, með því að flestir þeir, er að verkunum
vinna, eru hver öðrum líkir — enginn tekur
öðrum verulega fram til þess að segja fyrir
verkum, og þó að hinir virðulegu bæjarfull-
trúar vildu gjöra það sjálfir, þá er ekki víst
að betur færi. Enginn neitar því, að bæjar-
fulltrúarnir eru ágætismenn hver í siuni
stöðu; en bæjarstjórnin er optast skipnð lög-
fræðingum, guðfræðingum, læknum og úrsmið-
um eða gullsmiðum, og er þeim ofætlun að
segja fyrir slíkum verkum. Bærinn þyrfti
að hafa verkstjóra, sem væri framsýun og
duglegur maður.
Reykjavík, 1. nóvember 1897.
Helgi Helgason.
* * *
Það var vel gert af höf., hr. kaupm. H. H.,
að lýsa framfaramannvirkjum vestfirzku kaup-
mannanna og reyna að brýna með því sjálfan
sig og aöra kaupmenn hjer til að vera ekki
þeirra eptirbátur.
Hugmynd hans utn hafnarbryggj u og um-
bætur á Hafnarstræti er ekki óálitleg, og
getur verið góð eins fyrir það, þótt hún sje
ekki alls kostar ný.
En fyrirstaðan fyrir þeim og þvílíkum um-
bótum er ekki hugmyndaskortur, heldur
hörgull á tveimur frumskilyrðum fyrir öllurn
framkvæmdum: vilja og mœtti, einkanlega
þeim meginþætti máttarins, er heitir kunn-
átta, verkleg kunnátta og'þekking.
Þó ekki sje nema þetta, að láta sjóinn
hreinsa Hafnarstræti o. fl. götur bæjarins, þá
kostar það talsvert, og þann kostnað þurfa
bæjarmenu að hafa vilja til að leggja á sig.
En slíkan vilja virðist þá bresta, meðan
það eru í þeirra augum hin beztu og öflugustu
meðmæli með mönnum í bæjarstjórn, að þeir
vilji sem minnstan kostnað gera bæjarsjóði,
heldur hugsa um það nelzt og fremst, að
aukaútsvörin vorði sem lægst. Meðan almenn-
ingur gengst miklu fremur fyrir því en nauð-
synlegum og nytsamlegum framkvæmdum
bænum til umbóta, á meðan er ekki mikil von
um breyting til batnaðar.
Þó yrði kostnaðurinn til viðgerðar á Hafn-
arstræti með sjávar-lokræsum m. m. smáræði
í samanburði við bryggjukostnaðinn. Það
fyrirtæki reynir því enn meira á viljann, —-
vilja almennings til að leggja á sig aukin
gjöld til hagsmuna fyrir bæjarfjelagið, ef það
á að bera þann kostnað, en það virðist
heiðr. höf. helzt hugsa sjer. Og enn óþreifan-
legar kem:ir þar fram hörgullinn á hinu frum-
skilyrðinu, — mættinum, kunnáttunni.
Bæriun mun ekki eiga völ á nokkrum
mauni, er nægilega og áreiðanlega kunnáttu
hafi til að gera annað eins mannvirki og
þessa hafnarbryggju.
Allir geta stungið upp á henni og sagt, að
svona og svona þyrfti hún að vera.
En hitt láta þeir ógert, sem mest á ríður:
að segja fyrir, svo að vit sje í og að fullu
haldi komi, hvernig verkið sknli framkvæma;
sömuleiðis að gera fyrir fram áreiðanlega á-
ætlun um kostnaðinn. Til slíks þarf talsverða
kunnáttu og hana ekki algenga eða auðfengna.
Vjer værum líklega ekki hóti nær, þótt vjer
skiptum alveg um menn í bæjarstjórn, og
hefðum þar engan lagamann, engan guðfræð-
ing, engau úrsmið o. s. frv. Aðrir atvinnu-
flokkar bæjarins eru vitanlega jafnsnauðir að
þeirri þekkingu og kunnáttu, sem ei ómiss-
andi til þess kyns meiri háttar mannvirkja
og hjer óalgengra. Vjer þurfum að fá hana
að, kaupa hana, — tíma að gefa það fyrir
hana, sem hún kostar, ef liún á að vora