Ísafold - 05.02.1898, Blaðsíða 3

27
*
Lögbergs, er komu nú með póstskip-
inu: Einar Arnason i Marshall,
Minn., 52 ára gamall, ættaður irá
Ejúpnafelli í Vopnafirði. — Bjarni
Árnason, 48 ára gamall, kvæntur, í
Pembina, N. Dak. — .Ungfrú Sigríður
M. Brynjólfsson í Tillamook, Oregon,
30 ára, fædd að Bólstaðarhlíð í Húna-
vatnssýslu. — Margrjet jþorsteinsdótt-
ir, ekkja í Selkirk, Man., 72 ára, frá
Ljósalandi Vopnafirði. — Bjarni
Árnason, kvæntur rnaður í AVinnipeg,
á fertugsaldri. — Jósef Stefánsson í
Winnipeg, 62 ára gamall, úr Laxárdal
í Dalasýslu. — Eggert Jónsson við
Narrows, Lake Manitoba, Man., sex-
tugur, bjó síða8t að Hrafnabjörgum í
Hörðudal í Dalasýslu. — Sölvi for-
láksson, ókvæntur í Winnipeg. Ásta
Jóhannesson, kona Benedikts Jóhann
essonar, bónda að Gardar, dottir Sae-
mundaj Eiríkssonar frá Fellsseli, nú
að Mountain. — Jónas Kortsson að
Mountain, N. Dak., 73 ára, úr Köldu-
kinn í Í>ingeyjar8ýslu. — Elín Jóns-
dóttir, kona Gunnlaugs F. Jóhannsson-
ar, frá Yztabæ í Hrísey á Eyjafirði,
dó í holdsveikisspítala í Nýju-Brúns-
vík. — Olafur Olafsson, 83 ára,
í Argyle-nýlendunni, frá Hjalla í
Eeykjadal í jpingeyjarsýslu. — Jón
Stefánsson í Winnipeg, kvæntur, ættað-
ur af Skógarströnd, varð fyrir járn-
brautarvagni og beið samstundis bana
af. — Ingibjörg Sigurðardóttir að
Gardar, móðir Bened. Jóhannessonar,
bónda þar, á sjötugsaldri.
Sveiíarútsvarslögin frá
1889 og rússneskan
á Austfjörðum.
Ofangreind lög hafa orðið ýmsum
lægri stjórnarvöldum sönn hneykslunar-
hella; jafnvel sumir sýslumenn hafa
lagt rangan skilning í þau, þótt það
megi furðu gegna, og margar hrepps-
nefndir hafa af eigingirni eða misskiln-
ingi misbeitt þeim, hreppum sínum í
hag, og hefir mest að þessu kveðið á
Austfjörðum hin síðustu ár, þar sem
flestir aðkomumenn hafa verið til sjó-
róðra, margir meira. en 4 mánuði í
senn, og ganga ýmsar miður fagrar
sögur um aðfarir hreppsnefnda þar
gagnvart tjeðum mönnum. Nú hefir
,Tón Magnússon landritari í ritgjörð,
sem kom út í Tímariti Bókmenntafje-
lagsins umliðið ár, skýrt lög þessi svo
ljóst og rækilega, að vandalaust ætti
að vera eptirleiðis fyrir öll stjórnar-
völd, að leggja rjettan skilnmg í lögin,
og hætta að misbeita þeim gegn utan
sveitarmönnum. — Skulu nú til færð
fáein dæmi upp á aðfarirnar eystra:
Maður nokkur hjeðan, sem var á Fá-
skrúðsfirði sumarið 1896 í rúma 4
mánuði, og var gert að greiðá þar út-
svar til sveitar, sem hann neitaði að
borga, sagði mjer svo frá, að einn
hreppsnefndarmaðurinn þar hefði sagt
við sig, að rjett mundi að kyrrsetja þá
sjóróðrarmenn, er neituðu að borga rit-
svarið. Ekki kom þó kyrrsetningin til
framkvæmdar, og fór svo þessi maður
og fleiri heim til átthaga sinna, án
þess að borga útsvörin; en af sumum
hafði útsvarið verið tekið þar að sögn
næstum með ofríki. — Vinnumaður
frá bláfátækri ekkju hjer, sem er að
berjast við að halda sjer með 2 börn-
um í æsku frá Bveit, var umliðið ár
lengur eu 4 mánuði hjá prestinum á
Dvergasteini, sem mun vera oddviti í
aínum hreppi. Fyrir burtför sína í
hauat kveður hann prest hafa tekið af
kaupi sínu rúmar 2 kr. í útsvar, með
þeirn ummælum, að hann hjeldi því
eptir, hvað sem hinn segði; hyggur
hann, að líkt muni fleiri hafa leiknir
verið. — Frægust er framganga Mjó-
firðinga. Fyrir nokkrum árum gerðu
þ, ir utansveitarmönnum, sem ekki
höfðu dvalið þar fulla 4 mánuði, út-
svar, en urðu auðvitað að endurborga
það öllum þeim, er kærðu þessa lög-
leysu. Árin 1896 og 97 gerðu þeir
sjóróðrarmönnuin útsvar, sem höfðu
dvalið þar lengur en 4 rnánuði; sumir
munu hafa borgað það 1896, sumir
ekki. Svo komu sumir þeirra, er ekki
horguðu 1896, þangað apt-r 1897. Um
eimi þeirra, vinnumann hjeðan (sera
nú hefir kært alla meðferðina á sjer),
er það kunnugt, að honum var í
haust er leið birt lögtak með nœtnrfresti;
hann neitaði að borga, og bar fyrir
sia þá ástæðu. • að hann væri an ars
manns þjónn, og ætti ekkert sjálfur
af kaupi sínu; en daginn eptir ljet
hreppstjórinn lögtakið fram fara, og
tók útsvarsnpphæðina, þrátt fyrir end-
urtekin mótmæli haus, úr reikningi
þeim, sem hann var skrifaður fynr
hjá Konráði Hjálraarssyni, sveitaverzl-
uuarmanni í Mjóafirði, og 3 kr. að auki
í lögtakskostnað, eða helmingi of mik-
ið! Svo var sama manni ásamt fleir-
um gert þar útsvar í haust; en nú var
beitt nýrri aðferð; hreppsnefndin send
ir mann suður á Eskifjörð, að líkind-
um til þe8s að fá lögtaks- eða kyrrsetn-
ingarleyfi hjá sýslumanni. |>á er sendi-
maður var kominn aptur, gerði fyr-
nefndur Konráð boð.tilvinnumannsins
hjeðan, er var hans maður, og segir
honum, að sjer sje bannað að láta
hann eða aðra sjóróðrarmenn sína fá
einn eyri af kaupi því, er þeim bæri
frá sjer, fyr en þeir borguðu sveitar-
útsvör þau, er þeim hefði sett verið, og
að auki hlutfallslegan part af ferða-
kostnaði sendimannins, og kæmu 89 aur.
í hans hlut. (Gat hreppsnefnd gefið
út slíkt bann? En einfeldnin og auð-
sveipnin, að hlýða!). þá er þessari
harðneskju var beitt, neyddist maður
þessi, þó sárnauðugur, til þess að koma
ekki allslaus heim, að greiða, bæði út-
svarið, 3 kr. 45 a. (ósanngjarnlega hátt
í aamanburði við þarsveitarmenn), og
ferðakostnaðarhlutann, 89 aura, til hr.
Konráðs. Annar maður hjeðan, sem
var hjá þessurn Konráði í sumar og
haust, hefir tjáð mjer, að K. hati tek-
ið útsvar sitt úr reikmngi sínum hjá
sjer heimildarlaust, eptir að hann var
favinn heim hingað.
þetta eru nú að eins fá dæmí upp
á aðfarir þær, sem jeg hef nefnt rúss-
neskuna á Austfjörðum; er sennilegt
að aúslurförum fækki úr þessu, og að
öll þessi frekja, formleysur og lögleys-
ur laði ekki fólk að Au9tfirðingum, og
það því síður, sem eigi allfáir hafa
mætt megnri óskilsemi hjá mörgum
manni þar hin síðustu ár, og misst
meira og minna af hinu umsamda kaupi,
sumir jafnvel allt. Að öðru leyti eru
tjeðar aðfarir talandi vottur um rjett-
arástandið sumstaðar hjer á landi;
og viráist eigi vanþörf á, að æðri yfir-
völd taki í taumana, til að vernda fá-
tæka sjóróðramenn, sem hvorki hafa
þekkingu uje afl til að bera hönd fyr-
ir höfuð sjer gegn þessum austfirzka
ribbaldaskap og frekjufullri misbeitingu
rangskilinna laga.
Vestmannaeyjum í janúar 1898.
pvrsteinn Jónsson.
Dánip
I Reykjavikursókn í janúarmán. 1898.
Bjarni Oddsson (25. jan.), fyrrum liafnsögu-
maður, í Cfarðhúsum, Á4 ára, vaskleika-
maöur, meðan liann var á blómaskeiði. —
(Júðbjörg Erlendsdóttir (4.), ógipt húskona
í Tjarnargötu 8, 67 ára. — (xuðrún Sig-
urðardóttir (!•».), ekkja á Litla-landi, 62
ára. — Þoíleifur Björnsson (5.) i Sauða-
gerði, 76 ára.
H.iúskapnr.
Oddgeir Magnússon, skipstjóri i Bakka-
koti á Seltjarnarnessi, og Þóra Vigfúsdóttir,,
giptust 8. jan., — eiuu hjónin, sem gefin
liafa verið saman i sókninni síðan á nýjári.
Litli-Hvammur.
Eptir
Einar Hjörleifssou.
VI.
það varð heldur fagnafundur, þegar
þau Guðríði r fundust. Elún gat ekki
haft augun af honum — hann var
orðinn svo fallegur, svo þreklegur og
karimannlegur. Hún gat ekki stillt
sig um að strjúka hendinni um jarpa,
mjúka hárið á honum — hún hafði
svo opt gert það áður. Hún vonaði,
hann þykktist ekki við sig, þó að hún
væri svona nærgöngul — hún væri
orðin svo gömul.
Engin roskiu kona sjer svo ungan,
efnilegan pilt, að hún gefi hann ekki
einhverri stúlku. — jparna var manns-
efni handa Veigu. Hún hafði opt
um þuð hugsað, að þar í sveitinm
væri enginn piltur henni samboðinn.
Nú þurfti hún ekki lengur að hafa á-
hyggjur út af því, — ef það nú bara
gæti lánazt.
það var brakandi þerrir um daginn
og allt á fleygingsferð á túnunum í
sveitinni, sumir að snúa, aðrir að sæta,
enn aðrir jafnvel farnir að binda. Sig-
urgeir gat ekki haldið kyrru fyrir nje
hengslazt iðjulaus allan daginn. Hann
varð eitthvað að hafast að, eins og
aðrir. Svo eptir miðdagsmatinn lagði
hann af stað út á túnið með hrífu í
hendi. Og í þetta sinn hafði honum
tekizt að fá Solveigu með sjer. Stórá-
Hvamms taðan lá enn mestöll í
flekkjum.
Hvað það var garnan að ösla í hey-
inu með henni. Hlátur hennar var
svo tær, þegar hann sagði eitthvað
skrítið, og bros hennar var svo ein-
kennilega, næstum því undarlega
bjart. — það var eins og það varpaði
geislum yfir allt andlitið. Og hvern-
ig hún gatlitið á hann undan þuDgu,
sterklegu brúnunum —- undrandi,
spyrjaudi, hlýtt, hjartanlega! Og
hvað allar hreyfingarnar í mjöðmun-
um voru mjiikar — minntu hann ein-
hvern veginn á lipran bát undir segl-
um, sem er viðkvæmur fyrir hverri
einustu smáöldu og hverri minnstu
breyting á andvaranum. Ljósa hárið
lafði niður á bakið í tveim löngum,
digruib fljettum. Honum fór líkt og
Guðríði — hann ætlaði ekki að geta
stillt sig um að taka í þær og vefja
þeim um hendur sjer —;en hann atíllti
sig samt.
Skórnir hennar fóru að verða gler-
hálir, svo húu átti bágt með að
standa. Hvað það var gaman að s]á
hana renna sjer ofan hólana — sjá
kippina í þreklegum herðunum, þeg-
ar hún var að halda jafnvæginu.
Loksins rnissti hún fótanna. En hann
náði utan um hana, svo hún datt ekki
alveg.
»það er víst bezt fyrir mig að taka
af nijer skóna, svo jeg detti ekki apt-
ur«, sagði hún.
»Jeg held þú þurfir þsss ekki«,
sagði hann. »Jeg skal reyna að
hafa gætur á þjer, svo ekki verði slys
að«.
Hún leit á hann — og settistniður
og tók af sjer skóna.
Honum fannst líkast því, sem liann
væri sætkenndur — af heimkomunni
og heylyktinni og návist Solveigar.
Hugur hans og skilningarvit voru í
svo ljúfri æsingu, að hann minntist
þess ekki, að hafa lifað jafn-sæla
stund.
Mikið af heyinu var orðið þurrt.
Piltarnir fóru að bera það saman í
bólstra og stúlkurnar söxuðu föngin.
Sigurgeir tók ekki önnur föng en þau,
sem Solveig saxaði. Og hún hafði
varla undan honum. Hann flýtti sjer
svo mikið, til þess að geta staðið
hjá henni fáein augnablik í hvert
sinn.
Sveinbjörn hafði verið heima við að
dytta að amboðum. Nú kom hann út
á túnið til fólksins. Hann gekk frá
einum bólstrinum til annars, strauk
þá, stakk hendinni inn í þá, smakk-
aói á beyinu og stakk svo hendinni
aptur inn.
Einn húskarlinn starði á hann þegj-
andi. það var eíns og hann skildi þá
græðgislegu nautn, sem Sveinbjörn
hafði af því að handfjalla allt þetta
þurra, ilmandi hey.
»Falleg er tuggan«, sagði húskarl-
inn svo eptir dálitla stund.
»Já, já — víst er hún falleg«, sagði
Sveinbjörn.
Svo þagnaði hann við og stundi.
»Bara það væri meira af henni«,
bætti hann svo við eptir stundarþögn.
Hann þagnaði aptur. Og svo kom,
eins og andvarp innst innau úr sálu
hans:
»|>að verðuí vfst heytugga Litla-
Hvammi í sumar«.
Nú þurfti Solveig að fara heim til
búverkanna.
Sigurgeir þótti heyvinnan snöggt
um óskemmtilegri, þegar hún var far-
in.
þau Sigurgeir og Solveig voru ótrú-
lega fljót að kynnast. Aður en þau
vissu af, voru þau farin að segja hvort
öðru trúnaðarmál sín.
Solveigu fannst reyndar, hún lítið
hafa að segja. það hafði svo undur-
fátt gerzt sögulegt í hennar lífi, fannst
henni. Honum þótti frámunalega
gaman að toga út úr henni ævisöguna.
Hún hafði venjulega verið þreytt á
kvöldin og aflúin á morgnana — allt
af haft nokkuð mikið að gera. Hún
hafði verið hálffeimin í fyrstu, þegar
hún fór að verða nokkurs konar hús-
móðir heima — einkum þegar ein-
hver var kominn — en í raun og
veru hafði henni þótt það gaman —
fundizt hún vaxa við það og eldast
— mjög mikið gaman að eiga við
yngstu börnin og ganga þeim að
nokkru í móður stað. Stundum hafði
heDni fundizt sjer gert rangt til,
stundum öðrum. Erana mesta ánægj-
an hefði verið að lesa fyrir móður
sína Íslendingasögur og gömul og ný
kvæði, og þó ef til vill enn þá meiri
ánægja að syngja fyrir hana, þegar
hún hafði lært eitthvert nýtt lag —
og svo ríða — ríða á harða stökki
hestum, sem hún rjeð varla við.
Venjulega hafði legið vel á henni.
En fyrir hafði það komið, að hana
langaði burt, til Ameríku eðaeitthvað
langt, langt burt, til þess að sjá heim-
inn ogberjast fyrir lífinu. svo um mun-
aði.
Og þegar hún sagði honum það,
rjetti hún fram langa og þrýstna
handleggina og sagði:
»Mjer hefði verið það óhætt. Jeg
hef öll beinin til að vinna«.
Hann spurði hana, fyrir hverju hún
hefði þá hugsað sjer að vinna, hvað
hún ætlaði sjer að öðlast með þeirri
baráttu.
Við .þá spurningu roðnaði hún og
svaraði henni ekki. því hún hafði
veður af því, að þessi ferðalöngun
hennar stóð í nánu sambandi við það,
sem hún gat allra-sízt sagt, þótt það
hefði opt fyllt hug hennar með óskýr-
um, órólegum unaði — við óglöggustu
ímyndanirnar, draumana, vonirnar,
ástarþrána forvitnu, sem herti á
hjartslættinum og hleypti roða í kinn-
arnar.