Ísafold - 28.05.1898, Síða 2

13.)
Vöruyerð.
Vegna ófriðarins hefir matvara hækk-
að allmjög í verði erlendis, sem sjá
má á þessari nýjustu verðskrá frá
Khöfn, dags. 13. þ. mán.
Hveitimjöl, 100 pd. á kr. 16,25
Rúgmjöl, — - - - 7,55
Rúgur — - - - 7,00
Bygg — - - - 6,75
Hafrar, — - - - 7,00
Hækkunin er mest á hveitinu, svo
sem skiljanlegt er, með því að Banda-
ríkin eru aðal- hveitibúr heimsins.
Kati'i var í 30—36 aurum, eptir
gæðum; púðursykur (farin) í 10^ e.,
hvítasykur óhöggvinn 12£, kandís 14,
hrísgrjón —10^.
Um saltfiskssölu til Spánar og Itali'u
segja menn engu hægt að spá að svo
stöddu. En Khafnar-markaður tómur
orðmn af þeirri vöru, og því seldist
nýverkaður fiskur frá Færeyjum, er
þangað kom snemma í mánuðinum,
mikið vel, jafnvel á 61 kr. »bankafisk-
ur«, en stór jagtafiskur óhnakkakýld-
ur á 55 kr., smærri á 40 kr., langa á
55 kr. og ýsa á 25 kr. Og í Leith
gefið fyrir nýverkaðan færeyskan fisk
14£ pd. st. smálestiaa og 12 pd. st.
fyrir ýsu. — Vertíð mjög brugðizt í
Norvegi, eins og frjetzt hafði; aflinn
af þorski um land allt talinn 9. þ.
mán. um 33 milj., í stað 49 milj. í
fyrra, 40 railj. árið þar áður (1896)
og 59 milj. tvö árin þar á undan hvort
um sig.
Ull seldist illa í Khöfn. Um 1200
sekki enn óselt frá f. ári og fæst ekki
boð í það. Hvít vorull norðlenzk í
54—55 aurum í orði kveðnu, en sunn-
lenzk og vestfirzk í 50 og mislit (svört)
í 40 aurum. Fyrir hvíta haustull ó-
þvegna síðast gefnir 37 a. og 27 fyr-
ir mislita.
Lýsi í 32 kr., þ. e. gufubrætt há-
lsarlalýoi, tocrb ug grÓmlaU8t, Og pott-
brætt 30—31 kr., en dökkt 27 til 28
kr. þorskalýsi 25—28 kr. eptir gæð-
um.
Búnaðarbálkur.
Hvers virði er áburðurinn.? Svo
virðist, sem verð á áburði hjer
á landi sje fremur af handahófi haft,
en eptir frjósemi hans og gildi. Síra
Guðm. Einarsson sál. á Breiðabólsstað,
hinn búfróðasti maður á sinni tíð,
reiknar 70—80 hesta af taði á 36 kr.
eða hestinn allt að 50 aurum, og er
þá átt við tað eins og það er vanalega
hirt, þannig að þvag og haugvökvi
sígur á burt, þegar áburðurinn er
ekki blandaður þurrum og vökvabind-
andi efnum, sem óvíða er gert. Torfi
skólastjóri Bjarnason telur þvagið 36
kr. virði eða alls undan kúnni 72
krónur. Sje áburðurinn reiknaður ept-
ir því hvað frjóefni hans eru efni í
marga töðuhesta, það er að segja ef
gert er ráð fyrir beztu hirðmgu á áburð-
inum, þá verðurhann 120 kr. virði. (Sjá
»Um áburð« í Andvara 1884, bls. 186).
Torfi dregur »/» frá af verðmæti áburð-
arins fyrir ávinnslu og áburðarhirðingu,
og verði þá eptir 80 krónur, sem áburð
urinn undan einni kú kostar að frá-
dregnum kostnaði. En til þess að
reikna áburðinn ekki of hátt, rnetur
Torfi hann að eins 50 kr. utn árið,
þar sem hann er vel hirtur. Í Rvík
er tað-hesturinn seldur á 25 aura og
verða því 75 hestar af taói (árstað
kýrinnar) kr. 18, 75. En þá er ekki
þvagið með, því að í Reykjavík er ó-
víða hirt kúamykja svo, að það sje í
áburðinum.
Fcerikvíar eru hentugastar á gljúpan
og lausan jarðveg. .Tarðvegurinn
treðst og festist, þar sem færikvíar
eru hafðar svo árum skiptir. Með
færikvíum er og gott að koma rækt í
harðlenda óræktarjörð, sem er miklum
mosa vaxinn.
Færi bezt á því, að hafa ekki færi-
kvíar á sama blettinum ár eptir ár,
bera heldur mykju eða einhvern ann-
an áburð á á milli. Rotin veggja- og
rofamold væri þar hentugur áburður.
Bceli, eða það sem sumir kalla nátt-
haga, þykja hentug til þess að láta
ásauði liggja í á nóttum að surnrinu,
frá fráfærum til leita. Eykur þetta
töðuaflann mjög. Torfi Bjarnason
skólastjóri, sem hefir manna rnesta
reynslu á fjárbælum, segir að fást
muni nægur áburöur á dagsláttu af bæli
undan hverjum 20 ám, og muni í
hverju meðalári fást um 7 hesta af
góðri töðu af dagsláttunni, það er að
segja af þurru mó- eða valliendi, sem
girt er utantúns. Bóndi, sem hefir
100 ær í kvíum, ætti því að geta rækt-
að 5 dagsláttu bæli og fengið af því
35 hesta af töðu. — Ekki háir það
ánutn neitt, þótt þær liggi í náttbæh
5—7 stundir.
Að velja sjer bújörð er mikill vandi.
Að bera saman kosti og ókosti á jörð-
iuni og sjá, hvað rneira muni draga.
En ekki er við að búast, að alíur fjöld-
inn geti gert sjer vel ljóst, hve mik-
ið er varið í að jörðin hafi þeunan eða
hinn kost og að hve miklu leyti ýmsir
ókostir jarða bera kostina ofurliða,
eptir því er til hagar á hvem jörð.
Ekki er allt undir því komið, að
svo og svo margir heyhestar fáist í
hverju meðalári á jörðinni. Ekki er
minna komið undir heygæðurri, bvern-
ig fje fóðrast á því; sömuleiöis, hvort
erfitt er til slægna, hvað kostar að
afla heyjanna; ennfremur hvt rnig hag
beitin er, hve vel jörðin er fallin til
jarðabóta, garðræktar, hve vel túnin
og engjar liggja við sólu, o. s. frv.
þar sem veðrasæld er, verða færri
innistöðudagar fyrir menn og skepnur;
meiri not verða að vinnunni, nfeiri af-
urðir fást af jörðinni og úr henni.
Skepnur hrakast minna og geta notið
sín betur úti. Ekki má heldur vera
langt í kaupstað, svo að ekki leggist
mikill kostnaður á það sem til búsins
þarf, og afurðir af búinu gangi betur
út og leggist minni kostnaðurá þær, að
koma þeim á markaði.
Ilvenœr hyggilegast er að bera átún
er enn ágreiningsefni meðal bænda
vorra og búmanna. það reynist sum-
um betra sem öðrum reynist miður,
og stafar það af ólíkum jarðvegi, ó-
likri veðráttu og ólíkum áburði.
Sje jörðin laus í sjer, er hætt' við
að heldur mikið af frjóefnum áburð-
arins sígi of langt niður, ef borið er á
að haustinu. Sje jörðin mjög hall-lend,
er hætt við að skolist burtu áburðar-
efni með leysingarvatni á vetrum á
klaka.
f>;ðni jörðin snemma á vorum og
vori v 1, getur verið gott að bera á
um eða fyrir sumarmál, einkum sje
áburðurinn runninn og hafi verið uud-
ir þaki. En aptur gengur lítið af á-
buróinum niður í jörðina að vorinu,
sje kulda- og þurkatíð. En hvort
heldur muni vel vora eða illa, getur
enginn sagt fyrir fram, eða hagað á-
vinnslu á túnum eptir því; verður
því allajafna bezt og áreiðanlegast að
bera á að haustinu, en ekki þó fyr
en háin er hætt að spretta, því ekki
má spilla því að hinir ungu frjóang
ar hljóti þann þroska undir veturinn,
sem kostur er á. Ekkí má heldur
gera það á meðan hlýviðri ganga, því
þá getur háin farið að vaxa aptur,
en það spillir grasrótinni; hún getur
beinlínis dáið í vorkuldunum næsta
vor, — jörðin kalið.
Keypíur á uppfooði.
Saga
eptir A. Conan Doyle.
III.
»Guð minn góður! hann eraðdeyjah
æpti. Monkhouse Lee dauðhræddur.
Hann er beinvaxinn maður, ungur
og fríður sýnum, móleitur á andlit og
dökkeygður, líkari Spánverja en Eng-
lendingi og tneð keltneska ákefð í
látbragðinu, mjög ólíka engilsaxnesku
geðrónni, sem Smith var meðfædd.
»Jeg heid, það hafi bara liðið yfir
bann«,sagðilæknisfræðingurinn. »HjáIp-
ið þjer mjer til að koma honurn yfir
á legubekkinn. Vtið þjer frá yður á
undan öllum þessum htlu trjedjöflum.
Takið þjer í fæturna. Hann jafnar
sig nú bráðum, þegar við erum búnir
að hneppa skyrtunni frá honum og
þvotta á hann vatnsdropa. Hver þrem-
illinn er það, sem hann hefur haft fyr-
ir siafni‘?«
»Jeg veit ekki. Jeg heyrði hann
hljóða. Jeg þaut hingað upp. Jeger
vel kunnugur honum. f>að var vel
gert af yður, að koma ofan með mjer«.
»Hann hefur ákafan hjartslátt«,
sagði Smith og lagði höndina á brjóst-
ið á manninum ineðvitundarlausa.
það er eins og hann hafi orðið til
muna hræddur við eitthvað. Skvettið
þjer á hann vatni! En hvernig hann
er í frarnan!«
Andlitið var sannarlega kynlegt og
frámunalega ólystilegt var það, því að
hörundsliturinn var óeðlilegur og and-
litið eins. Andlitið var hvítt, en ekki
var á því venjulegi fölvinn, sem staf-
hræðslu, heldur var hvítan alvegblóð-
laus, eins og neðri hliðin á fiyðru.
Hann var feitur mjög, en virtist hafa
verið en feitari áður, því að hörundið
lá í lausum felíingum og . aragrúi var
í þeim af hrukkum. Hárið var stutt,
strítt og móleitt og eyrun þykk og
illa löguð og stóðu langt upp frá höfð-
inu. Ljósgráu augun voru allt af op-
in, störðu óafiátanlega og voðalega og
augasteinarnir þöndustút. þegar Smith
leit niður á haon, virtist honum sem
hann hefði aldrei sjeð nokkurt manns-
andlit bera meg það sjer jafn-ótvíræð-
lega og þetta, að það væri hættulegt,
og honum lá við að fara að leggja
meiri trúnað á viðvörunina, sem Hastie
hafði stungið að honurn einni klukku-
stund áður.
»Bver ólukkinn er það, sem hann
hefir orðið svona hræddur við?« sagði
hann.
»f>að er smurlingurinn«.
• Smurlingurinn? Hvernig þá það?«
»Jeg veit ekki. þetta er andstyggðar-
óþverri. Jeg vildi óska, hann hætti
við það. þetta er í annað skiptið,
sem það hefur hent hann. Svona fór
í vetur. Jeg fann hann alveg eins og
nú með þessa andstyggð íyrir framan
sig«.
»Hvað er þá það sem hann gerir
við smurlinginn?«
»< ),. hann er einstakur sjervizku-poki,
skal jeg segja yður. Hann er vakinn
og sofinn í þessu. Hann veit meira
um þess konar efni en nokkur annar
maður á Englandi. En jeg vildi hann
fengist til að hætta við þetta. <>, nú
ætlar hann að fara að ná sjer aptur«.
Ofurlítill roði var farinn að færast
í náfölvar kinnarnar á Bellingham og
augnalokin titruðu eins og segl ept-
ir blæjalogn. Hann krepti hnefana og
rjetti svoúr hendinni, dróandann þungt,
settist svo upp í einum rykk, leit í
kriogum sig og var auðsætt að hann
kannaðist við sig. þegar honum var
litið á smurlinginn, stökk hann upp
af legubekknum, þreif sefpappírsrolluna,
fleygði heoni niður í skúffu, læsti skúff-
unni og skjögraði svo aptur til legu-
bekksins.
»Hvað gengur á?« sagði hann. Hvaða
erindi eigið þið hingað?*
»þú hljóðaðir og Ijezt eins og þú
værir óður«, sagði Monkhouse Lee,
»Ef nágranni okkar hjerna hefði ekki
komið ofan, þá veit jeg ekki, hvað
jeg hefði átt við þig að gjöra».
«(), það er Abercrombie Smith«, sagði
Bellingham og leit á hann. »það var
vel gjört af yður að koina. En sá
auli jeg er! Hamingjan góða! hvað
jeg er mikill auli!«
Hann tók utan um höfuðið og rak
upp skelíihlátur, eins og kona með
heilaverk.
»Hættið þjer, hættið þjer þessu!«
sagði Smith, þreif í herðarnar á hon-
um og hristi hann rösklega. — »það
er komið algjört ólag á taugarnar í
yður. þjer verðið að hætta við að
leika yður á nóttunni við smurlinga;
annars fer illa fyrir yður. þjerskjálf-
ið eins og strá í vindi«.
• Mjer þætti gaman að vita, hvort
þjer munduð vera eins stilltur eins og
jeg er, ef þjer hefðuð sjeð —«
»Sjeð hvað?«
»Ó, ekki neitt. Jeg átti við það, að
jeg vissi ekki, hvort þjer gætuð vak-
að á nóttunni með smurlingi, án þess
það reyndi neitt á taugar yðar. Jeg
efast ekki um, að þjer hafið rjett að
mæla. Jeg hef víst iðkað þetta of
mikið upp á síðkastið, En nú gengur
ekkert að mjer lengur. Gjörið þjer
samt svo vel að doka dálítið við. Bíð-
ið þjer bara við dálitla stund, þangað
til jeg verð búinn að ná mjer aptur«.
»það er þungt lopt hjer inni«, sagði
Lee og lauk upp glugga, svo að svalr
næturloptið streymdi inn í harbergið.
»það er harpeis, sem hafður er við
smurninguna«, sagði Bellingham. Hann
tók eitt þurra pálmaviðarblaðið af borð-
inu og hjelt því uppi yfir lampanum.
það kviknaði í því og herborgið varð
fullt af þykkum reyk og rammri fýlu.
— »þetta er plautan helga — presta-
plantan«, sagði hann. »kunnið þjer
nokkuð í austurlaudamálum, Smith?«
»Ekki lifandi vitund. Ekki stakt
orð«.
það var eins og egipzku fræðingnum
hægðist til tnuna, þegar hann heyrði
þotta.
•Segið þjer mjer«, hjelt hann áfrarn,
»hvað langur tími var frá því þjer kom-
uð ofan og þangað til jeg fjekk með-
vitundina aptur«.
»það narn ekki löngum tíma. Fjór-
um • ða fimm mínútutn«.
»Jeg hjelt ekki, að það hefði getað
nutnið löngum tíma«, sagði hann og
dró andann þungt. En hvað það er
kynl gt að vera meðvitundarlaus. Mað-
ur geturekki mælt tírnann. Jeg gat
ekki haft neina hugmynd um, hvort
það voru sekúndur eða vikur, semlið-
ið befðu. það var búið um konunginn
þarna á borðinu á dögum elleftu kon-
'jngsættinnar, fyrir fjórum þúsundum
ára hjer um bil, og samt mundi hann
segja okkur, ef hann mætti tala af
nýju, að ailur þessi tími hefði honum
fundizt eins og ein svefnnótt. það er
óvenjulega fallegur smurlingur þetta,
Smith«.
Smith laut yfir borðið og virti fyr-
ir sjer svartan líkamaun með læknis-
augum. Lpphaflega litinn hafði and-
litið með öllu misst,en andlitsfallið var
óbreytt og tvö lítil augu, lík hnet-um,
lágu enn langt inn í svörtum augna-
tóptunum. Skinnið var strengt mjög
á gagnaugunum, og þykkt og flókið hár,
stórgert og svart, lá niður um eyrun.
Tvær tennur, sem hefðu getað verið úr
rottu, komuupp undan skorpinni neðri
neðri vörinni. þessi við'ojóðslegi hlut-
ur var einhvern vegin táplegur, þar
sem hann hnipraði sig saman með
kreppt hnjen og álútan hausinn, og
það fór hrollur um Smith. þykk
rifin sáust innan undir skinninu, sem
líkast er bókfelli, og eins kviðurínn
blýlitur, með langa skurðinn eptir